ကာလၾကာ႐ွည္ ဖိစီးမႈဒဏ္ ခံခဲ့ရတဲ့ ၾကြက္ေတြရဲ႕ဦးေႏွာက္မွာ စိတ္ဖိစီးမႈေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို သတ္ ေသခဲ့တဲ့လူေတြရဲ႕ ဦးေႏွာက္မွာေတြ႕ ရတဲ့ transglutaminase 2 (TG 2) ပမာဏျမင့္တက္ေနတာ ေတြ႕ခဲ့ရပါ တယ္။ TG 2 ပမာဏ ျမင့္တက္ေန ျခင္းက ႏူ႐ြန္(အာ႐ံုေၾကာေခါင္း)မ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေလ်ာ့က်လာျခင္း ၊စိတ္က် ေ၀ဒနာကဲ့သို႔ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာမ်ား အာဟာရျဖည့္ေပး တဲ့ ေမာ္လီက်ဴး (TrKB) ပမာဏကို ျမွင့္တင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ စိတ္က် ေ၀ဒနာကဲ့သို႔ လကၡဏာမ်ားသက္သာ သြားတာ ေတြ႕ခဲ့ရတယ္ လို႔ Nautre ဂ်ာနယ္ Molecular Psychiatry က႑မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။
သုေတသီ ေတြက တိရစၦာန္ငယ္ေလးေတြမွာ ေဆး(သို႔) ဗိုင္းရပ္စ္ တို႔ကိုသံုးၿပီး TG 2 ပမာဏကို တုိက္႐ိုက္ေလ်ာ့က်ေစတဲ့ အခါ၊ အာ႐ံုေၾကာမ်ား အာဟာရျဖစ္ ေစမယ့္ အခ်က္ျပမႈပိုမိုျဖစ္ပြားၿပီး စိတ္က်ေ၀ဒနာ လကၡဏာေတြကို သက္သာေစတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါ့ အျပင္ တိရစၦာန္ငယ္ေလးေတြမွာ စိတ္ဖိစီးမႈ ေဟာ္မုန္းထုိးေပးျခင္း သို႔မဟုတ္ ရက္သတၲပါတ္ေပါင္းမ်ား စြာ ဖိစီးမႈနဲ႔ၾကံဳရတဲ့အခါ ဦးေႏွာက္ တြင္း TG 2 ပမာဏေတြ ျမင့္တက္ လာတာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ေတာ့ အေတြးေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကိုခ်တဲ့ ဦးေႏွာက္ အပိုင္းမွာ TG 2 ပမာဏေတြ ပိုျမင့္တက္လာပါတယ္။ Serotonin ကေတာ့ စိတ္ခံစားခ်က္ကို ထိန္းရာ မွာအဓိကက်တဲ့ အာ႐ံုေၾကာအခ်က္ ျပမႈမ်ားကို ပို႔ေဆာင္ေပးပါတယ္။ စိတ္က် ေ၀ဒနာခံစားေနရတဲ့သူေတြ မွာ ဦးေႏွာက္က Serotonin အခ်က္ျပ မႈနည္းေနတဲ့အတြက္ ေသြးတြင္း Serotonin ပမာဏက မ်ားေနပါ တယ္။ WHO မွ စစ္တမ္းေတြအရ ကမၻာတစ္လႊားမွာ စိတ္က်ေ၀ဒနာ ေၾကာင့္ မစြမ္းမသန္ျဖစ္ေနသူေပါင္း သန္း ၃၅၀ ေက်ာ္ ႐ွိေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ွSerotonin ကို ဆဲလ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးက ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ ထူးဆန္းစြာပဲ အူမွ ထုတ္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏူ႐ြန္ေတြ ကေတာ့ ကိုယ္တုိင္မထုတ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဦးေႏွာက္အတြက္ အာဟာရျဖစ္ေစမယ့္ BDNF ေမာ္လီက်ဴးေတြကို ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ Astrocytes ေတြက ေန ထုတ္လုပ္ေပးၿပီး စိတ္က်ေ၀ဒနာ ခံစားေနရသူ ေတြမွာ ေတာ့ BDNF ပမာဏေလ်ာ့ က်ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စိတ္က်ေ၀ဒနာခံစားေနရတဲ့ သူေတြမွာ အထက္ကေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ မွ်ေျခတစ္ရပ္လံုး ပ်က္ျပားေနၿပီး ျမင့္တက္လာတဲ့ TG 2 ပမာဏက Serotonin ကို ေလ်ာ့က်ေစကာ အာ႐ံုေၾကာမ်ား အခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္မႈကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ သုေတသနမွာ စိတ္က်ေ၀ဒနာကုထံုး ကို လက္႐ွိကုထံုးေတြအတိုင္း Serotonin ပမာဏ ျမင့္တက္ေစ႐ံု သာမက ဦးေႏွာက္ဆဲလ္မ်ား အာဟာရျဖစ္ေစမယ့္ BDNF ပမာဏကိုပါ RAG ေမာ္လီက်ဴးကို သံုးၿပီး ျမင့္တက္ေစရန္ ျပဳလုပ္ေပးခဲ့ ပါတယ္။ TG 2 က Serotonin ေဟာ္မုန္းကို RAC1 အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေစပါတယ္။ RAC1 က ပ႐ိုတင္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ယင္းက BDNF လက္ခံ၊ TrKB ျပန္လည္ ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ကူညီေပးပါ တယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ကာလၾကာ႐ွည္ ဖိစီးမႈ ေ၀ဒနာခံစားခဲ့ရတဲ့သူေတြမွာ TG 2 ပမာဏ ျမင့္တက္ေနၿပီး ယင္းကတစ္ဖန္ ျပန္၍ RAC1ပမာဏကို ေလ်ာ့နည္းေစကာ ရလဒ္အေနနဲ႔ brain derived Neurotrophic factors (ဦးေႏွာက္ အာ႐ံုေၾကာ အားျဖည့္ေပးေသာ ေမာ္လီက်ဴးမ်ား) အခ်က္ျပမႈပါ ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ပါတယ္။
သုေတသန ေနာက္တစ္ဆင့္ မွာေတာ့ TG 2 ပမာဏကို ေလ်ာ့က် ေစမယ့္ ေဆး၀ါးမ်ားကုိ ႐ွာေဖြသြား မယ္လို႔ သိရပါတယ္။ သုေတသန အတြက္ လက္႐ွိမွာ႐ွားပါးဗီဇေရာဂါ ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးမႈကို ကုသရာမွာသံုးတဲ့ cysteamine ေဆးကို အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ ကံဆိုးစြာ ယင္းေဆးက အနံ႔အသက္ဆုိး၀ါးေစ တဲ့အတြက္ ေ၀ဒနာ႐ွင္အေနနဲ႔ ေန႔စဥ္အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရခ်ိဳး ေနရတာ ေတြ႕ရပါတယ္လို႔ သိခဲ့ရပါ တယ္။
ဖိုးေသာၾကာ
Health Updates Journal
https://www.facebook.com/HealthUpdatesJournal/
