ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါ (သို႔) ဂႏိုေရာဂါအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား

၁။ဂႏိုေရာဂါဆိုတာဘာလဲ။
ဂႏိုေရာဂါဆိုတာ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းကေန ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါ တစ္မ်ိဳးပါ။ Neisseria gonorrhoeae လို႔ေခၚတဲ့ ဘက္တီးရီးယားပိုး ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ ေရာဂါပိုးေတြ ကို အဓိကအားျဖင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား ရဲ႕သုတ္ရည္၊ အမ်ိဳးသမီးအဂၤါဇာတ္ အတြင္းမွလာေသာ အရည္မ်ားမွာ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။

၂။ ဂႏိုေရာဂါက ဘယ္လိုကူးစက္ တတ္လဲ။
ဂႏုိေရာဂါဟာ က်ားအဂၤါ၊ မအဂၤါ၊ ပါးစပ္၊ စအိုေတြနဲ႔ အကာ အကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ၊ လိင္ ဆက္ဆံျခင္းအတြက္ အသံုးျပဳတဲ့ (တျခားလူသံုးထားတဲ့) sex toys, vibrators (လိင္ေျဖေဖ်ာ္မႈပစၥည္း မ်ား)ေတြကို ေသခ်ာမေဆးဘဲ၊ အကာအကြယ္မဲ့အသံုးျပဳတာေတြက ေန ကူးစက္၀င္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဂႏိုပိုးဟာ သားအိ္မ္ေခါင္း၊ ဆီးျပြန္၊ စအို၊ တစ္ခါတရံ အာေခါင္နဲ႔ မ်က္လံုးေတြမွာ ပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေပါက္ပြားေနထိုင္တတ္ေသာပိုးမ်ား ျဖစ္ၿပီး အလြယ္တကူ ေရာဂါလကၡ ဏာမျပတတ္ပါဘူး။ ဂႏိုေရာဂါက မိခင္မွာ႐ွိေနခဲ့ရင္ သူမက ေမြးဖြား လာမယ့္ ကေလးငယ္ဆီကိုလည္း ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ကို ကူးစက္ခဲ့ရင္ တစ္သက္လံုး မ်က္စိကြယ္တဲ့ အထိျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္သည္ေတြအေနနဲ႔ ကေလးမ ေမြးဖြားခင္ မိမိမွာ ဂႏို ေရာဂါ႐ွိမ႐ွိစစ္ ေဆးဖို႔လုိအပ္ၿပီး အခ်္ိန္မီကုသဖို႔လို အပ္ပါတယ္။

၃။ဂႏိုေရာဂါက ေပြ႕ဖက္တာကေန ကူးပါသလား။
ဂႏိုေရာဂါပိုးက လူ႔ခႏၶာကိုယ္ ျပင္ပမွာ ၾကာ႐ွည္စြာအသက္မ႐ွင္ႏိုင္ တာမို႔ နမ္း႐ႈိက္တာ၊ ေပြ႕ဖက္တာ၊ ေရအတူခ်ိဳးတာ၊ အိမ္သာတစ္လံုးထဲ အတူသံုးတာ၊ ထမင္းအတူစားတာ ေတြကေန မကူးစက္ႏိုင္ပါဘူး။

၄။ဂႏိုေရာဂါရဲ႕လကၡဏာေတြက
ဘယ္လိုေပၚလဲ။
ဂႏိုေရာဂါဟာ ေရာဂါပိုး႐ွိသူနဲ႔ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံၿပီး အမ်ိဳးသားေတြမွာ၂ ရက္၊ ၃ ရက္ အတြင္း လကၡဏာျပလာတတ္ပါ တယ္။ တခ်ဳိ႕အမ်ိဳးသားေတြမွာေတာ့ ၁၀ ရက္ မွ ၁၅ ရက္ အထိ ၾကာၿပီးမွ ေရာဂါလကၡဏာေတြေပၚလာတတ္ ပါတယ္။ အဓိကေတြ႕ရွိရတဲ့ လကၡ ဏာေတြကေတာ့ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ထိပ္၀မွ အ၀ါေရာင္ျပည္မ်ား (အျဖဴႏွစ္ခပ္ပ်စ္ပ်စ္-ခပ္၀ါ၀ါ သို႔ အစိမ္းေရာင္မ်ား) ထြက္လာၿပီး လိင္တံထိပ္သည္ နီရဲ၍ ေရာင္လာ သည္အထိ ခံစားလာရျခင္း (ေညာင္း က်ျခင္း) ဆီးသြားစဥ္ နာက်င္ျခင္း၊ ပူစပ္ျခင္း။ ဆီးေအာင့္ျခင္း။ ဆီး ႀကိတ္ေရာင္ျခင္း။ ေ၀ွးေစ့မ်ားနာျခင္း (သို႔) ေရာင္ျခင္း။ မည္သည့္လကၡဏာ မွမေပၚျခင္း (၁၀%)။
ဂႏိုေရာဂါပိုးဟာ အမ်ဳိးသမီး ေတြရဲ႕ လိင္အဂၤါအတြင္းပိုင္းမွာ႐ွိေန တတ္ေပမယ့္ အလြယ္တကူေရာဂါ လကၡဏာမျပတတ္ပါဘူး။ ေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္ၿပီး ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ လေပါင္းမ်ားစြာၾကာမွ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပလာတတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ ေမြး လမ္းေၾကာင္း (သို႔) စအိုမွ အ၀ါ ေရာင္ (သို႔) အျဖဴေရာင္ (သို႔) အစိမ္း ေရာင္ အရည္မ်ားဆင္းျခင္း။ ဆီး သြားရာတြင္ နာက်င္ျခင္း၊ ပူေလာင္ ျခင္း။ ဆီးမၾကာခဏသြားျခင္း။ အဖ်ားတက္ျခင္း။ ဗိုက္ေအာက္ ပိုင္းနာျခင္း။ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္တြင္နာ ျခင္း (သို႔) ေသြးထြက္ျခင္း။ ၾကားရက္ မွာ ေသြးဆင္းျခင္း။ မည္သည့္ လကၡဏာမွ မေပၚျခင္း (၅၀%)။
တကယ္လို႔ ေရာဂါပိုးပါ႐ွိတဲ့ သုတ္ရည္၊ အမ်ိဳးသမီးအဂၤါမွထြက္ လာတဲ့အရည္ေတြ မ်က္လံုးထဲ၀င္ သြားရင္ မ်က္လံုးေရာင္ရမ္းတာ၊ ေနရခက္တာ၊ နာက်င္တာ၊ မ်က္၀တ္ ထြက္တာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စအို ထဲမွာ ပိုးေတြ၀င္ေရာက္ခဲ့ရင္ မအီမ သာျဖစ္တာ၊ စအိုအတြင္းမွ ျပည္ရည္ ေတြဆင္းတာ၊ နာက်င္တာေတြျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ ေရာဂါရွိတဲ့မိခင္ကေန ေမြးဖြားလာမယ့္ကေလးကို ေမြးဖြား ေနစဥ္ ကူးႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ ေတြကိုကူးစက္ခဲ့ရင္ ေမြးဖြားၿပီး ႏွစ္ပတ္အတြင္း မ်က္စိနာလာမယ္၊ ခပ္ပ်စ္ပ်စ္-ခပ္၀ါ၀ါမ်က္၀တ္ေတြ ထြက္လာမယ္။ အခ်ိန္မီမကုသရင္ မ်က္စိကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

၅။ဂႏိုေရာဂါျဖစ္လာရင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ။
တကယ္လို႔ အထက္ပါေရာဂါ လကၡဏာေတြကို ခံစားေနရရင္ နီးစပ္ရာဆရာ၀န္နဲ႔ ျပပါ။ ေရာဂါ ဆိုတာ ကုသဖို႔ပါ။ ႐ွက္ေၾကာက္ ေနတာနဲ႔ မကုသဘဲထားတဲ့အခါ သို႔ အေပါင္းအသင္းေတြေျပာတဲ့ေဆးကိုပဲေသာက္တာ သို႔ ေဆးၿမီးတိုေတြနဲ႔ ႀကိတ္ၿပီးကုသေနတဲ့အခါ ဆိုးက်ိဳး မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ တျခားလူေတြကိုပါ ကူးစက္ႏိုင္ပါ တယ္။ လိုအပ္ပါက တျခားစစ္ေဆး စမ္းသပ္မႈေတြ ထပ္လုပ္ရပါမယ္။ ေဆးထိုးသို႔ ေဆးေသာက္တဲ့အခါမွာ လည္း မိမိရဲ႕လိင္ဆက္ဆံဘက္ပါ အတူကုသဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဂႏိုေရာဂါက ေဆးတစ္လံုးထိုးတာ သို႔ ေဆးေသာက္တာနဲ႔တင္ ေပ်ာက္ ကင္းႏိုင္ပါတယ္။ လိုအပ္လို႔ ဆရာ၀န္ၫႊန္ၾကားပါက ေဆးပတ္ လည္ေအာင္ေသာက္ဖို႔ ေဆးထိုးဖို႔လို အပ္ပါတယ္။
ဂႏိုပိုးနဲ႔ အတူ ကလာမိုင္ဒီယား ပိုးလည္း တြဲရွိေနတတ္လို႔ ေဆးတိုက္
တဲ့အခါ ဆရာ၀န္ေတြက ေရာဂါႏွစ္ မ်ိဳးလံုးအတြက္ တြဲေပးတတ္ပါတယ္။ ေဆးကုေနစဥ္မွာ လိင္ဆက္ဆံမယ္ ဆိုရင္ အကာကြယ္မသံုးဘဲ အတူမ ေနသင့္ပါဘူး။ ဂႏိုပိုးကူးစက္ခံရ သူတိုင္း တျခားလိင္မွတဆင့္ ကူး စက္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြကိုပါ စစ္ ေဆးသင့္ပါတယ္။
ဂႏိုေရာဂါက ေရာဂါလကၡဏာ ေတြေမးျမန္းတာ၊ ဆီးစစ္တာ၊ လိင္ အဂၤါကေနက်လာတဲ့အရည္ေတြ စစ္ေဆးျခင္းအားျဖင့္သိႏိုင္ပါတယ္။
ဂႏိုေရာဂါက လိင္ဆက္ဆံ ဘက္မ်ားတဲ့လူ၊ အကာအကြယ္ (ကြန္ဒံုး) မသံုးတဲ့လူေတြမွာ အျဖစ္ မ်ားပါတယ္။ အမ်ိဳးသားမ်ား ေပြ႐ႈပ္ ရာကတဆင့္လည္း ဇနီးသည္ဆီကို ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ လိင္မွတဆင့္ ဒုတိယအမ်ားဆံုးကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုး ကို ေအာင္ျမင္စြာကုသၿပီးလည္း အေနအထိုင္မဆင္ျခင္ပါက ထပ္မံ ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။

၆။ဂႏိုေရာဂါကိုမကုသရင္ ဘာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္မလဲ။
ဂႏိုေရာဂါက ေစာစီးစြာကုသ ခဲ့ရင္ ယူပစ္သလိုေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ ေပမယ့္ မကုသခဲ့ရင္ေတာ့ ေနာက္ ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါကိုမကုသဘဲထား ေလေလ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး ေတြ၀င္လာေလေလပါပဲ။ အမ်ဳိးသမီး ေတြမွာ ေရာဂါပိုးပ်ံ႕ႏွံ႔ၿပီး တင္ပဆံု တြင္းအဂၤါေတြ ေရာင္ျခင္း pelvic inflammatory disease (PID)၊ ကိုယ္၀န္လြဲမွား သေႏၶတည္ျခင္း၊ ၿမံဳျခင္းေတြျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ သည္အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ကိုယ္၀န္ ပ်က္က်ျခင္း၊ ေစာၿပီးေမြးျခင္းနဲ႔ ကေလးငယ္ဆီကို ကူးစက္ျခင္းေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္မီမကုသခဲ့ရင္ ကေလးငယ္က တစ္သက္လံုး မ်က္လံုးကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသား ေတြမွာ ေ၀ွးေစ့နဲ႔ ဆီးႀကိတ္နာက်င္ ေရာင္ရမ္းကာ ၿမံဳသြားတဲ့အထိျဖစ္ ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြမွာ ဂႏို ေရာဂါပိုးက ေသြးေတြထိပ်ံ႕ႏွံ႔ကာ ဦးေႏွာက္ အေျမႇးေရာင္ရမ္းတာ၊ ႏွလံုးေျမႇးေရာင္ရမ္းတာ၊ ခါးဆစ္ ေျခဆစ္လက္ဆစ္ေတြ ကိုက္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးဆိပ္တက္ ေရာဂါရၿပီး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

၇။ဂႏိုေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ရမလဲ။
အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံ တာကို ေရွာင္ရွားျခင္း၊ အမ်ိဳးသား ကြန္ဒံုးသို႔ အမ်ိဳးသမီးကြန္ဒံုးကို စနစ္ တက်အသံုးျပဳေစျခင္း၊ မိိမိ၏လိင္ ဆက္ဆံဘက္ကို သစၥာ႐ွိျခင္း လိင္ ေဖ်ာ္ေျဖေရးပစၥည္းမ်ားကို တစ္ဦး တည္းသံုးျခင္းေတြက ဂႏိုေရာဂါ ျဖစ္ပြားမလာေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ ပါတယ္။

၈။ဂႏိုေရာဂါမွာ ဘယ္ေဆး၀ါးေတြ ေပးေလ့ရွိသလဲ။
ဂႏုိရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဆီးျပြန္အ၀ေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္ အ၀ေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ Ciprofloxacin500 mg ၁ျပား၊ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 400 mg ၁ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levaquin® 500 mg ၁ျပားေပးႏိုင္ပါတယ္။
• သာမန္ဂႏိုေရာဂါ၊ Ceftriaxone 500 mg IM ထိုးေဆး၁လံုး၊ ဒါမွမဟုတ္ Cefixime 400 mg ၁ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Ciprofloxacin 500 mg ၁ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 400 mg ၁ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levofloxacin 250 mg ဒါမွမဟုတ္ Penicillin မတည့္ရင္ Spetinomycin 1 Gm IM ထိုးေဆး ၁လံုး၊ ဒါမွမဟုတ္ Cefpodoxime 400 mg ၁ျပား၊ ဒါမွမဟုတ္ Levofloxacin 250 mg တေန႔ ၁ျပား ေပးႏိုင္ပါတယ္။
(ဂႏိုရီးယား) ပိုးနဲ႔ အတူ (ကလာမိုင္ဒီယား) ပိုးလဲတြဲရွိေနတာ က ၅၀% ေလာက္ရွိလို႔ တခုကိုသာ မကဘဲ ၂ မ်ိဳးလံုးတြဲေပးတာေကာင္း တယ္။ (ကလာမိုင္ဒီယား) ပိုး အတြက္
• Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂-၃ ႀကိမ္၊ ၁၀-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
• Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm တခါထဲေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
• Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm ကို ပထမေန႔ေသာက္ၿပီး၊ 250mg ကို တေန႔ ၁ႀကိမ္၊ေနာက္ ၄ ရက္ဆက္ ေသာက္ပါ။

ဟမ္စိုင္း(ေဆး-မန္း)
Health Updates Journal
https://www.facebook.com/HealthUpdatesJournal/