၁။ ဆရာခင္ဗ် ငါးရိုးဆူးေနလို႔ လမ္းညႊန္ျပပါခင္ဗ်ာ ေလးစားစြာျဖင့္
ျဖစ္တဲ့သူ အသက္ မသိ။ က်ား-မ မသိ။ ဘယ္ေနရာမွာ စူးေနသလဲ မသိ။ ဆူး မဟုတ္ စူးလို႔သာေရးရ။ ဥပမာ ဆူးစူးေနသည္။
၂။ ဆရာရွင့္ သမီးေလးက တႏွစ္နဲ႔ ၇လပါ ငါးအရုိးဆူးေနလို႔ပါဆရာ။ အေရးေပၚျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲရွင္။ ေတာမွာေနတာဆိုေတာ့ ဘယ္ကိုမွသြားလို႔မရပါ။ အကူအညီေတာင္းပါတယ္ရွင္။
ဆူးမဟုတ္၊ စူးလို႔ေရးရတယ္။
၃။ ကြ်န္မ အသက္ ၃ဝ ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ဝ ရက္ေလာက္က ထမင္းစားရင္း ငါးဖယ္အေကာင္ေသး အရိုးျမတ္ပါတယ္ဆရာ။ ထုတ္လို႔မရပါရွင့္။ ထုတ္မရလို႔ မထုတ္ပဲ ထားလိုက္ပါတယ္။ ယခုခ်ိန္ထိလဲ ထုတ္မရပါ။ ျမတ္သလိုလို စူးသလို တခါတခါ ခံရခက္ပါတယ္။ အကယ္လို႔ မထုတ္ပဲထားလို႔ ၾကာလ်င္ အနာျဖစ္ႏိုင္သည္၊ စိုးရိမ္ရသည္ဟု ေျပာၾကပါသည္။ မည္သို႔ လုပ္ရမလဲ လမ္းညႊန္ေပးပါရွင္။ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္ပါသလား ဆရာရွင့္။
အရိုးျမတ္မဟုတ္၊ အရိုးမ်က္လို႔သာေရးရတယ္။
လည္ေခ်ာင္းထဲ ငါးရိုးစူးရင္ နာမယ္၊ အေနရခက္မယ္၊ တံေတြး မ်ားလာမယ္။ အျမိဳရခက္မယ္။ ကိုယ့္ဖါသာ လက္နဲ႔ ထုတ္ေလ ပိုဆိုးေလျဖစ္တတ္တယ္။ နား-ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ေဆးခန္းေတြမွာ မၾကာခဏေတြ႔ေနရတယ္။ ျဖစ္တဲ့သူကို ေရအရင္ေသာက္ခိုင္းပါ။ ေရျမိဳႏိုင္ရင္ ေပါင္မံု႔-ထမင္း နဲနဲစား-ျမိဳၾကည့္ပါ။ ရသြားတတ္တယ္။ အရပ္နည္းေတြလဲ ၾကားဘူး၊ လုပ္ဘူးၾကမွာပါ။ တခ်ိဳ႕က ထမင္းပူပူကို အဆုပ္ကေလးလုပ္ျပီး မဝါးဘဲ မ်ိဳေစတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ ေပါင္မံု႔၊ (ခရက္ကာ)၊ Oat (အုတ္) အစားခိုင္းတယ္။ လိေမၼာ္ရည္ေသာက္ခိုင္းတာက Citric acid ပါလို႔ အရိုးကုိ ေပ်ာ္ေစမယ္။
လူနာကို အထိုင္ခိုင္းျပီး လွ်ာကိုဖိၾကည့္ရတဲ့ ကိရိယာသံုးျပီး ရွာၾကည့္ပါ။ အရိုးေတြ႔ႏိုင္တယ္။ ပြန္းပဲ့ေနတာ ရွိရင္လဲ ျမင္ႏိုင္မယ္။ ဆရာဝန္ကေန ေခါင္းတပ္မွန္သံုးျပီး အာေခါင္ေနရာကို စစ္ေဆးမယ္။ လွ်ာရဲ႕အေျခ၊ အာသီးေတြနဲ႔ Vallecula ေနရာကို အေသအျခာ စစ္ေဆးမယ္။ လွ်ာကို ထုတ္ႏိုင္သေလာက္ ပတၲီးစ (အဝတ္စ) သံုးျပီး ဆြဲထုတ္ရမယ္။ ေအာက္ ေရွ႕သြားေတြနဲ႔ မထိခိုက္ေစနဲ႔။ လိုအပ္ရင္ အာေခါင္ေျပာ့ နဲ႔ ေနာက္ပိုင္းေနရာေတြကို (10% Lidocaine spray) ထံုေဆး ပန္းေဆး ေပးပါ။ Xylocaine viscous ထံုေဆးကို ပလုပ္က်င္းခိုင္းတာလဲ လုပ္ခိုင္းႏိုင္တယ္။ သတိထားဘို႔က ထံုေဆး သံုးလို႔ မနာေတာ့ေပမဲ့ မရွိေတာ့တာ ျဖစ္ခ်င္မွျဖစ္တယ္။
လိုအပ္ရင္ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရမယ္။ ဒါေပမဲ့ ဓါတ္မွန္မွာ ေပၚခ်င္မွေပၚတယ္။ ငါးရိုးတို႔ အလူမီနီယမ္ ပုလင္းပိတ္အစတို႔က ဓါတ္မွန္မွာ မေပၚဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တာမ်ိဳးရွိရင္ ျမင္ႏိုင္တယ္။ Retropharyngeal abscess အနာျဖစ္တာ နဲ႔ Severe cervical spondylosis လည္ပင္းရိုး က်ီးေပါင္းတက္တာေတြကို ဆိုလိုတယ္။ Lateral soft-tissue x rays ရိုက္တာက အခြဲရခက္တာမ်ိဳးေတြ ရွိႏိုင္တယ္။ အရြတ္၊ အရိုးႏုတို႔နဲ႔ မွားတတ္တယ္။ ရိုးရိုးဓါတ္မွန္မွာ Calcification of Laryngeal and Hyoid cartilages အရိုးႏုေတြက ထံုးဓါတ္ေျပာင္းလဲတာနဲ႔ လြဲတတ္တယ္။
ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ လည္ပင္းရိုး (၇ ရိုး) အားလံုးကို ျမင္ရေအာင္ ရိုက္သင့္တယ္။ Barium swallow-Contrast study ေဆးရည္ မ်ိဳခ်ျပီးမွ ရိုက္တဲ့ဓါတ္မွန္ လုပ္ရတာလဲ ရွိတယ္။ ငါးအမ်ိဳးအစား မတူရင္ ငါးရိုးကို ဓါတ္မွန္မွာ ျမင္ရတာ မတူၾကဘူး။ ၾကက္ရိုးက လူ႔လက္ေခ်ာင္းနဲ႔ ဆင္တယ္။ Trout နဲ႔ Mackerel ငါးေတြက သိပ္ျမင္သာဘူး။ Salmon ငါးက ျမင္သာတယ္။ ငါးရိုးေတြကို ခ်က္-ေၾကာ္ေပမဲ့ ဓါတ္မွန္မွာျမင္ရတာ ေျပာင္းမသြားတတ္ဘူး။ အစိမ္းနဲ႔ အတူတူဘဲ ျမင္ရတယ္။ ၇၅% ကို ျမင္ရတယ္။
Base of the tongue လွ်ာေအာက္ေျခ နဲ႔ Hypopharynx ေနရာေတြမွာျဖစ္ေနရင္ Mirror မွန္ျဖစ္ျဖစ္ Indirect laryngoscope ကိရိယာကိုျဖစ္ျဖစ္ သံုးရတယ္။ Fiber optic nasopharyngoscopy ကိရိယာရွိရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္မယ္။ Endoscopy လည္ေခ်ာင္းထဲ ကိရိယာထည့္ၾကည့္တာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Rigid laryngoscopy, Esophagoscopy နဲ႔ Bronchoscopy ဆိုတာေတြကိုေတာ့ ေမ့ေဆးနဲ႔လုပ္ရတယ္။
ငါးရိုးက သိပ္ငယ္ရင္ ျမင္ရဘို႔ ခဲယဥ္းတယ္။ ေတြ႔ရရင္ Tilley forceps ညွပ္နဲ႔ ဆြဲႏုတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြကိုသာ ပိုးေသေဆးေပးဘို႔လိုတယ္။ ရွာၾကည့္တာလဲမျမင္၊ ဓါတ္မွန္မွာလဲ မေတြ႔၊ ဒါေပမဲ့ လူနာက ကိုယ္ပူတာ နဲ႔ နာတာပါ ေရာျဖစ္ေနရင္ Broad spectrum antibiotic ေဆးေပးသင့္တယ္။ ထိခိုက္သြားတဲဒဏ္ေၾကာင့္ နာေနတာမ်ိဳးက တကယ္ အရိုးမရွိေပမဲ့လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ရက္ဆို ေကာင္းသြားမယ္။ မေကာင္းရင္ေတာ့ Endoscopy ထပ္လုပ္ရမယ္။ ငါးရိုးက ရက္နဲနဲေလာက္ၾကာရင္ Cervical esophagus အစာမ်ိဳျပြန္ကို ေဖါက္သြားႏိုင္တယ္။
ဓါတ္ခဲတစ္ဆို႔ေနတာမ်ိဳးကို သတိထားရမယ္။ အထဲက အယ္လ္ကာလီဓါတ္ေၾကာင့္ Liquefactive necrosis တစ္ရွဴးေတြ ေသေစႏိုင္တယ္။ Tetracycline ေဆးေတာင့္ကိုမ်ိဳရင္ တစ္မေနေအာင္ သတိထားပါ။ Irritating ulcer အနာ ျဖစ္ေစတတ္တယ္။ ငါးရိုးမဟုတ္ဘဲ တျခားလည္ေခ်ာင္းေရာဂါရွိေနတာလဲ သတိထားရမယ္။ ၂ဝ% မွာ ငါးရိုးမဟုတ္တာ ေတြ႔ရတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
