ေရယုန္ေရာဂါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာအျဖစ္မ်ားေနၿပီး၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မွာ ျဖစ္လာလွ်င္ ကေလးကိုပါ ကူးစက္ႏိုင္ကာ အသက္အႏၱရာယ္ ထိခိုက္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ က်န္းမာေရးပညာရွင္ေတြက သတိေပးေျပာဆိုၾကပါတယ္။
ေရယုန္ေရာဂါဟာ Herpes Simplex Virus (HSV) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးက ကူးစက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ရၿပီး၊ ပိုး ႏွစ္မ်ိဳးရွိရာမွာ အတိုေခါက္အားျဖင့္ HSV 1 နဲ႔ HSV 2 လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ တခ်ဳိ ႔ကေတာ့ အပူရွပ္တာ၊ အရမ္းပူတာနဲ႔ အစားအေသာက္ မွားတာေၾကာင့္ ေရယုန္ျဖစ္ရတာလို႔ မွားယြင္းယူဆမိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေရာဂါျဖစ္သူမွာ အရည္ၾကည္ဖု ေသးေသးေလးေတြ ကိုယ္ခႏၶာ ဘယ္ေနရာမွာမဆို ေပၚလာႏိုင္ေပမယ့္၊ အမ်ားအားျဖင့္ ပါးစပ္နားတဝိုက္ (ႏႈတ္ခမ္း၊ ႏွာေခါင္း အပါအဝင္) နဲ႔ လိင္အဂၤါတဝိုက္ (တင္ပါး အပါအဝင္) ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းနားတဝိုက္ျဖစ္တဲ့ ေရယုန္က HSV 1 ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး၊ လိင္အဂၤါတစ္ဝိုက္ျဖစ္တဲ့ ေရယုန္ကေတာ့ HSV 2 ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး အမ်ိဳးအစားေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပါးစပ္နဲ႔ လိင္ဆက္ဆံတာေတြ မ်ားလာတာေၾကာင့္၊ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းမွာျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ HSV 1 က လိင္အဂၤါမွာ ျဖစ္လာတာနဲ႔၊ လိင္အဂၤါမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ HSV 2 ကလည္း ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းေတြမွာ ျဖစ္လာတာေတြ မ်ားလာပါတယ္။ အထူးသတိထားဖို႔က ေမြးကင္းစ ကေလးေတြမွာ ေရယုန္ကူးစက္ခံရလွ်င္ ဆိုးဝါးတဲ့အဆင့္မွ အသက္ဆံုးရံႈးႏိုင္တဲ့အထိ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါက နာက်င္မႈလည္းျဖစ္ေစကာ၊ ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္လည္းျဖစ္တတ္ၿပီး၊ ျပန္ျဖစ္လာလွ်င္ အလုပ္ပ်က္၊ စိတ္ဒုကၡေပးႏိုင္ပါတယ္။ ႏႈတ္ခမ္းမွာ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြေပၚလာလွ်င္ ၾကည့္မေကာင္းတာအျပင္၊ ေတြ႔တဲ့လူေတြကလည္း ဘာျဖစ္တာလဲလို႔ ဝိုင္းေမးတတ္ၾကပါတယ္။
ကူးစက္မႈ အမ်ားဆံုး ေရယုန္အမ်ိဳးအစားကေတာ့ HSV 1 ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းနားတဝိုက္မွာ ေရယုန္ျဖစ္တာပါ။ မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္း၊ အလုပ္ခြင္အတြင္း တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ထိေတြ႔တာ၊ မိဘကေန သားသမီးကိုနမ္းတာ၊ အမ်ားသံုးပစၥည္း (ဥပမာ မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါ၊ လက္သုတ္ပုဝါ၊ ပုဝါ) ေတြ အတူသံုးရာကေနတဆင့္ တစ္ဦးမွတစ္ဦး ကူးစက္ရတာပါ။ ေရာဂါလကၡဏာအေနနဲ႔ ႏႈတ္ခမ္ေထာင့္မွာ အရည္ၾကည္ဖု ေသးေသးေလးေတြ အစုလိုက္ေပၚလာကို အဓိက ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ေနရာမွာ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ မေပၚလာခင္၊ နာသလို စပ္သလို ျဖစ္လာတာေတြ ရက္အနည္းငယ္ႀကိဳၿပီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီအရည္ၾကည္ဖုေလးေတြက တစ္ပတ္ကေန (၁၀) ရက္ခန္႔အထိ ဆက္ၿပီး ရိွေနတတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ (၁၀) ရက္ေလာက္အၾကာမွာ အနာက်က္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အနာက်က္ၿပီးခ်ိန္ အမာရြတ္မက်န္ဘဲ၊ ဒီ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကိုယ္ခႏၶာ အာရံုေၾကာထဲမွာ ဆက္က်န္ေနတတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ ႔ေရာဂါပုိးရွိသူေတြမွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚလာတာ၊ နာက်င္လာတာေတြေၾကာင့္ ဆရာဝန္ျပကာ၊ ဒီေရာဂါရွိမွန္း သိထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔လူနာေတြမွာေတာ့ ပိုးကူးစက္ခံထားရေပမယ့္ ေရာဂါလကၡဏာမျပဘဲ တိမ္ျမဳပ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီ HSV 1 ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းနားတဝိုက္ ေရယုန္က လူနာအမ်ားစုအတြက္ ေနာက္တစ္ေခါက္ျပန္ မျဖစ္တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ ႔တေလမွာေတာ့ အရင္ျဖစ္ၿပီးသားေနရာ (သို႔မဟုတ္) ျဖစ္ၿပီးသားေနရာတဝိုက္မွာ ျပန္ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အခုလို ျပန္ျဖစ္လာလွ်င္ ေရာဂါက အရင္ေလာက္မဆိုးေတာ့ပါဘူး၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြလည္း အရင္ေလာက္ မျပင္းထန္ဘဲ အရင္ထက္ သက္သာေနေလ့ရွိပါတယ္။ အဓိက ျပန္ျဖစ္ေစတဲ့ အေျခအေနကေတာ့ အေအးမိတာ၊ တုတ္ေကြးျဖစ္တာ၊ ေနေလာင္တာ၊ ဓမၼတာေပၚတာ (ရာသီလာတာ) ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနေလ့ရွိပါတယ္။
HSV 2 ပိုးကူးစက္တာေၾကာင့္ လိင္အဂၤါတဝိုက္ ေရယုန္ျဖစ္ရာမွာ သားအိမ္ေခါင္းနဲ႔ တင္ပါးေနရာေတြမွာလည္း ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး၊ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ အဓိက ကူးစက္ရတာပါ။ လိင္ေၾကာင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ (ကာလသားေရာဂါ) ေတြထဲမွာ လိင္အဂၤါေရယံု အမ်ိဳးအစားကလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါရွိသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံၿပီး (၂) ရက္ကေန ရက္ (၂၀) အတြင္း ဒီ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ လိင္အဂၤါတဝိုက္ ေပၚလာတာကို ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီ HSV 2 ပိုးေၾကာင့္ ပထမတစ္ႀကိမ္ေပ်ာက္ၿပီး ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္ျဖစ္လာသူေတြမွာေတာ့ အရင္ထက္ ပိုမသက္သာဘဲ၊ အရင္ပံုစံအတိုင္း ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ အရင္ပထမတစ္ေခါက္မွာ စပ္လွ်င္ ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္ျဖစ္တာမွာလည္း စပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အဓိက ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ အနီကြက္ေတြျဖစ္တာ၊ ယားတာ၊ နာတာ၊ စပ္တာ၊ ဆီးပူတာနဲ႔ ပိုဆိုးလာတဲ့အဆင့္မွာ ကိုယ္လက္ကိုက္တာ၊ ဖ်ားတဲ့အထိ ျဖစ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေခါက္ ျပန္ျဖစ္သူေတြမွာလည္း ျပန္မျဖစ္ခင္မွာ နာတာ၊ ယားတာ ရက္အနည္းငယ္ႀကိဳျဖစ္ၿပီးေနာက္မွ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ အနာေတြက်က္သြားခ်ိန္မွာလည္း HSV 1 ပုိးေၾကာင့္ ျဖစ္သလိုပဲ အမာရြတ္မက်န္ေပမယ့္ HSV 2 ဗိုင္းရပ္ပိုးက ကိုယ္ခႏၶာ အာရံုေၾကာထဲမွာ ဆက္ေအာင္းၿပီးက်န္ေနတတ္ပါတယ္။ အခုလို ဆက္က်န္ေနရာကေန ခႏၶာကိုယ္ ပင္ပန္းလာခ်ိန္၊ စိတ္ဖိစီးမူမ်ားလာခ်ိန္၊ ခုခံအားက်လာခ်ိန္၊ လိင္ဆက္ဆံခ်ိန္နဲ႔ ဓမၼတာေပၚခ်ိန္ေတြမွာ ဒီပိုးက ျပန္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါ ကူးစက္မႈက ေရာဂါလကၡဏာေပၚလာသူေတြကေနတဆင့္ ကူးတာထက္၊ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚဘဲ တိမ္ျမဳပ္ေနသူေတြကေနတဆင့္ ကူးတာက ပိုမ်ားပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အရည္ၾကည္ဖုေတြ မေပၚဘဲ၊ ပိုးေအာင္းၿပီးက်န္ေနရာကေန တျခားသူနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ ကူးစက္သြားေစတာက ကူးစက္မႈစုစုေပါင္းရဲ့ (၈၀) % အထိ ရွိေနတယ္လို႔ သုေတသနေလ့လာခ်က္ေတြမွာ ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။
ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ျဖစ္ေလ့မရွိေပမဲ့၊ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနရွိထားၿပီး၊ အခုလို ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ျပင္းထန္တတ္တာမို႔ အထူးသတိျပဳ ကုသဖို႔လိုပါတယ္။ ဥပမာ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းနားတစ္ဝိုက္ ေရယုန္ကို အခ်ိန္မီ မကုမိဘဲ မ်က္စိကို သြားထိမိကိုင္မိရာကတဆင့္ မ်က္လံုးကို ကူးစက္သြားလွ်င္ မ်က္လံုးကြယ္တဲ့အထိ ျဖစ္သြားႏိုင္တာမို႔ အေရးေပၚ အျမန္ကုသမႈခံယူဖို႔ လိုပါတယ္။ အလားတူ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမွာ သားအိမ္ဝ ေရယုန္ေပါက္လာလွ်င္လည္း ေမြးလာခ်ိန္မွာ ကေလးကို ကူးကာ ေမြးကင္းစေရယုန္ ျဖစ္သြားပါက၊ အသက္အႏၶရာယ္ရွိတဲ့ အဆင့္ျဖစ္တာမို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြအေနနဲ႔ ေရယုန္ရွိလွ်င္ ဆရာဝန္ကို ႀကိဳတင္ အသိေပး ကုသမႈခံယူထားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကင္ဆာေရာဂါရွိထားသူ၊ ကိုယ္တြင္းအဂၤါ အစားထိုးကုသမႈခံယူထားသူ (ဥပမာ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္ အစားထိုးထားသူ) ေတြနဲ႔ ကိုယ္ခံအားက်ဆင္းတဲ့ေရာဂါ ရွိထားသူေတြမွာ ကိုယ္ခံအားနည္းတာေၾကာင့္ ေရယုန္ေပါက္လာလွ်င္၊ မူလ ပါးစပ္နားတဝိုက္နဲ႔ လိင္အဂၤါနားတဝိုက္အျပင္ တကိုယ္လံုးကိုပါ အရည္ၾကည္ဖုေတြ ပ်ံ ႔သြားႏိုင္တာမို႔ အထူးဂရုျပဳ ကုသမႈခံယူဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
ပံုမွန္ ကုသမႈအေနနဲ႔ ေရယုန္ဗိုင္းရပ္စ္သတ္ေဆး လိမ္းေဆးနဲ႔ စားေဆးေတြ အဓိက သံုးၿပီး၊ နာက်င္မႈနဲ႔အျခားလကၡဏာေတြအတြက္ ေရခဲပတ္တင္တာ၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေပးတာနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးလိမ္းတာ ေသာက္တာေတြနဲ႔ တြဲၿပီး ကုသေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကုသမႈခံယူလွ်င္ ျပန္ေကာင္းသြားတာမ်ားပါတယ္။
ကာကြယ္ႏုိင္ေရးမွာေတာ့ ေရယုန္အတြက္ ကာကြယ္ေဆး မေပၚေသးေပမဲ့၊ ေရာဂါရွိသူအေနနဲ႔ အျခားသူေတြနဲ႔ ကိုင္တြယ္ထိေတြ႔ႏိုင္မႈကို ေရွာင္က်ဥ္ေပးတာ၊ အမ်ားနဲ႔တြဲၿပီး ပစၥည္းေတြကို မသံုးတာ (ဥပမာ ႏႈတ္ခမ္းနဲ႔ထိေတြ႔ႏိုင္တဲ့ ေရခြက္၊ ဇြန္း၊ ႏႈတ္ခမ္းနီ)၊ ေရာဂါရွိေနခ်ိန္ လိင္ဆက္ဆံမႈ နားထားတာေတြ လုပ္ေပးသင့္ပါတယ္။ အားလံုးအတြက္လည္း တလင္တမယားလိင္ဆက္ဆံမႈစနစ္က အေကာင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး၊ အျခားသူမ်ားနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမိလွ်င္လည္း အကာအကြယ္ (ကြန္ဒံုး) သံုးတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးသင့္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္နည္းကေတာ့ ဒီေရာဂါရွိထားသူနဲ႔ မထိေတြ႔ မဆက္ဆံတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါအေၾကာင္း ပိုမုိသိရိွနားလည္ႏိုင္ဖို႔ ကိုဝင္းမင္း ကျမန္မာႏိုင္ငံက အေရးျပားအထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး ေဒါက္တာစိုးဝင္းဦး ကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ေဆြးေႏြးတင္ျပထားပါတယ္။
ကိုဝင္းမင္း / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com
