၁။ မဂၤလာပါဆရာ႐ွင့္။ သမီးက အသက္၃၂ပါ။ အိမ္ေထာင္သည္ပါ႐ွင့္။ ယခင္ သားအိမ္ေခါင္းေရာင္ျခင္း အဆင့္၃ ယခု၂ပါ႐ွင့္။ သမီး အသိတေယာက္က သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္ေနပါတယ္႐ွင့္။ သူက (ကန္ေတာ့ပါ႐ွင့္) အျဖဴေတြ ဆင္းရာကေန သားအိမ္ကင္ဆာျဖစ္တယ္ေျပာပါတယ္႐ွင့္။ သားအိမ္ေရာဂါလကၡဏာ၆ ခ်က္ကို အရမ္းမခံစားရဘဲ စစ္ၾကည့္လိုက္မွ သိရတာလို႔ေျပာပါတယ္႐ွင့္။ သမီးက သားအိမ္ကင္ဆာ လကၡဏာ ၄ ခ်က္ေလာက္ကို ခံစားေနရပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ စစ္တာနဲ႔ သားအိမ္ကင္ဆာ ရွိ/ မရွိသိနိုင္ပါသလား႐ွင့္။ မတူပါက သမီး သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ စစ္ခ်င္လို႔ပါ႐ွင့္။ ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္႐ွင့္။
၂။ မဂၤလာပါ ဆရာရွင့္။ ကၽြန္မ အသက္ ၃၁ ႏွစ္။ ကေလး ၂ ေယာက္ရွိပါတယ္။ OG နဲ႔သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ စစ္ပါတယ္။ အေျဖစာရြက္ကို ေအာက္မွာေပးပို႔ထားပါတယ္ရွင့္။ OG က ေဆးစစ္ခ်က္အေျဖက မေကာင္းလို႔ သားအိမ္ထုတ္ဖို႔ ေျပာပါတယ္။ ဆရာ့ဆီက အၾကံေပးတာေလးလည္းလိုခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ ေဆးစစ္ခ်က္အေျဖက ဘာျဖစ္တာလဲ။ အရမ္း စိုးရိမ္ရပါသလားရွင့္။ သားအိမ္ထုတ္သင့္ပါသလားရွင့္။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖၾကားေပးပါဦးရွင့္။
၃။ ဆရာ ကြ်န္မသားအိမ္ေခါင္းေရာဂါသြားစစ္ခ်င္လို႔ပါ။ အသက္က ၃၁ ႏွစ္ ရန္ကုန္ကပါဆရာ။ တႏွစ္ခြဲသမီးေလး တေယာက္ရွိပါတယ္။ ဘာမွျဖစ္လို႔ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး ဒီတိုင္းစစ္ထားခ်င္လို႔ပါဆရာ။ အဲ့ဒါသားအိမ္ေခါင္းစစ္ဖို႔ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ရွိပါလားဆရာ။ ဥပမာ အမ်ိဳးသားနဲ႔ ဘယ္ႏွစ္ရက္မေနထားရဘူးတို႔ ။ဓမၼတာရက္နဲ႔ ဘယ္ႏွစ္ရက္ကြာရမယ္တို႔ ရွိပါလားဆရာ။ အဲ့ဒါေလးသိခ်င္လို႔ပါဆရာ။
၄။ ဆရာ႐ွင့္ က်မ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ အပ်ိဳပါ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ႐ွိမ႐ွိကို ဘယ္လိုစမ္းသပ္တာပါလဲ႐ွင္။ အမ်ားစု ေျပာၾကတာ စစ္ရင္အရမ္းနာက်င္တယ္လို႔ေျပာၾကပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးက အႀကိမ္အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ထိုးရတာလဲ႐ွင္။ က်မလည္းစစ္ျပီးေဆးထိုးရမွာကို ေၾကာက္ေနမိပါတယ္။
၅။ က်မအသက္ ၂၉၊ ကေလး ၂ ႏွစ္ခြဲမိခင္ပါ။ Pap smear က ၂ဝ၁၂ ကစစ္ထားတာ ၃ ႏွစ္ေက်ာ္လို႔ထပ္စစ္ရင္းက သားအိမ္ေခါင္းေရာင္တာေတြ႔တာပါ။ OG ကေအာင့္တာေတြမ႐ွိရင္ ေဆးမေသာက္နဲ႔ ေနာက္ ၃ ႏွစ္ၾကာမွျပန္စစ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ Pap smear ဘယ္ႏွစ္လေနရင္ ျပန္စစ္သင့္ပါသလဲ႐ွင့္။
၆။ ၂၆ နွစ္ေက်ာ္ရင္ မရဘူးလားဆရာ။
၇။ သမီးက ကေလး၂ ေယာက္ေမြးထားပါတယ္။ အသက္ ၃၄။ ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္လားဆရာ။
၈။ ဆရာရွင့္ အသက္ ၃၂ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ထိုးရန္သင့္မသင့္ သိပါရေစဆရာ။
၉။ သမီးက ၃၆ နွစ္ပါ။ အခုေဆး ၃ လံုးထိုးျပီးပါျပီ။ ဘယ္နွစ္ နွစ္က်ရင္ျပန္ထိုးရမွာလဲ သိခ်င္ပါတယ္ ဆရာရွင့္။
၁ဝ။ က်မအသက္က ၃၄ ႏွစ္ပါဆရာ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆးထိုးထားပါတယ္။ အဲ႔ဒီ့ကာကြယ္ေဆးကထိုးၿပီး ဘယ္ေလာက္ၾကာရင္ျပန္စစ္ေဆးသင့္လဲဆရာ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာအထိ ကာကြယ္မႈ ရွိပါသလဲဆရာ။ ဘယ္ေလာက္ၾကာရင္ ျပန္ထိုးရပါသလဲဆရာ။
Pap smear ပက္-စမီးယားဆိုတာ သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာစမ္းသပ္နည္းျဖစ္တယ္။ အလြန္ေအာင္ျမင္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းတခုျဖစ္တယ္။ အစမ္းခံရတာ မနာဘူး။ ထံုေဆးသံုးပါတယ္။ သားအိမ္အဝကို ဂြမ္းစေလးနဲ႔သုတ္ယူတာသာ ျဖစ္တယ္။ သားအိမ္ဝမွာ မူမမွန္တဲ့ ဆဲလ္ေတြ ျဖစ္ေန-မေန သိေအာင္လုပ္တယ္။ Pap test လို႔လည္းေခၚတယ္။ ၁၉၂၈ ကတည္းကစေပၚတယ္။ အေျဖကို တပါတ္ေစာင့္ရတယ္။ အေျဖက မေကာင္းဘူးထြက္ေပမယ့္ သားအိမ္ဝကင္ဆာလို႔ တန္းမေျပာႏိုင္ေသးပါ။ ပိုးဝင္ေနတာ၊ ကိုယ္ဝန္တား သားအိမ္ဝအဖံုး (ဒိုင္ယာဖရန္) သံုးထားတာ၊ ရာသီျဖစ္စဥ္ အေျပာင္းအလဲတခ်ိဳ႕ေတြကေန အေျဖမူမမွန္တာေတြ႔ႏိုင္တယ္။ နမူနာယူတံုးက လံုေလာက္ေအာင္ ဆဲလ္အေရအတြက္ပါမလာရင္ ျပန္စစ္ရတယ္။ ေသြးဆံုးအမ်ိဳးသမီးေတြလို အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္းနည္းေနရင္ ေဟာ္မုန္းေဆးေပးျပီး ထပ္စစ္ရႏိုင္တယ္။
Pap Smear Test အေျဖဖတ္ျခင္း
Normal = ပံုမွန္။
Inconclusive (ASC-US) = ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ ဆဲလ္မွာေတြ႔ရွိ။ ဘာလဲ ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေသး။ ၇၅% မွာ ေရာဂါလို႔လည္း ေျပာမျဖစ္။
Abnormal = ပံုမွန္မဟုတ္။ အမ်ားစုက ကင္ဆာမဟုတ္။ ေနာင္တခ်ိန္ေတာ့ ေျပာမရ။
Low-grade SIL (LSIL) or CIN1 ကင္ဆာမဟုတ္။ အလိုလိုေပ်ာက္သြားႏိုင္။ စာတပုဒ္ေရးထား။
High-grade SIL (HSIL), CIN2 or CIN3 ေနရာမွာသာကြက္ျဖစ္ေနတဲ့ သားအိမ္ဝကင္ဆာ။
Pap smear မွားတတ္ေသာအမွားမ်ား
1. Pap Smear ပံုမွန္စမ္းစရာမလိုဘူးလို႔ထင္မွတ္ျခင္း။
2. Pap Smear မလုပ္မီ ၂၄-၄၈ နာရီအတြင္း အတူေနျခင္း၊ ဗဂ်ိဳင္းနားကိုေဆးရည္နဲ႔ေဆးျခင္း၊
3. Pap Smear စမ္းသပ္ရက္ကို ရာသီရက္မွာေပးမိျခင္း။
4. Pap Results အေျဖျပန္ေတာင္းရမွန္းမသိျခင္း။
5. Previous Abnormal Pap Smears အရင္စစ္တံုးက မူမမွန္အေျဖရွိခဲ့တာကို ဆရာဝန္ကိုမေျပာမိျခင္း။
6. Abnormal Results မူမမွန္အေျဖရျပီး ဆက္လုပ္စရာကိုမလုပ္ျခင္း။
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ဝကင္ဆာဆိုတာ HPV (16, 18, 31, 33) ဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားေတြ ကူးစက္တာခံရျပီးေနာက္မွာ ျဖစ္လာတာလို႔ ယံုၾကည္ရတယ္။ တကမာၻလံုးမွာ ႏွစ္တိုင္း လူနာသစ္ ၅ သိန္းေတြ႔ေနရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေစာေစာစီစီးသိေအာင္ မျဖစ္မေနစစ္ေဆးေနသင့္တယ္။ Cervical dysplasia ဆိုတဲ့ အဆင့္မွာသိရရင္ သိပ္ေကာင္းတယ္။ သားအိမ္ဝကင္ဆာ စမ္းတာကို Papanicolaou (Pap) smear ေခၚတယ္။ ဒါစမ္းရင္းနဲ႔ သားအိမ္ဝမွာ တျခား ျဖစ္ေနတာကိုလဲ သိႏိုင္ေသးတယ္။ Pap smear မလုပ္ႏိုင္တဲ့ေနရာေတြမွာ မ်က္စိနဲ႔စစ္ျပီး၊ acetic acid ဒါမွမဟုတ္ Lugol iodine နဲ႔ စမ္းတာလဲ အက်ိဳးရွိတယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အရြယ္မေရြး Pap smear စမ္းသင့္တယ္။ မ်ားမ်ားစားစားေတြ႔တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
Cervical Cancer New Guidelines သားအိမ္အဝကင္ဆာေဆးစစ္ျခင္း အသစ္ျပ႒ာန္းခ်က္အရ Pap Smear (Pap Test) သားအိမ္အဝကင္ဆာ ေဆးစစ္တာကို အရင္ကေျပာသေလာက္ တခါနဲ႔တခါ နီးကပ္စရာ မလိုပါလို႔ ၂ဝ၁၂ မတ္လမွာ ထုတ္ျပန္ခ်က္အသစ္တခု ထြက္လာပါတယ္။ တိတိက်က်ေျပာရရင္ အသက္ ၃ဝ နဲ႔ ၆၅ ႏွစ္ၾကား အမ်ိဳးသမီးမွာ အရင္စစ္ထားတဲ့ Pap Test နဲ႔ HPV Test ေတြက ေကာင္းေနရင္ အရင္ကလို ၃ ႏွစ္တခါ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ ၅ ႏွစ္မွသာတခါ စစ္ဘို႔လိုပါမယ္။
• Pap test တခုထဲသာ အားကိုးသူဆိုရင္ ၂ဝဝ၃ ကတည္းကျပ႒ာန္းထားခဲ့သလိုဘဲ၊ ၃ ႏွစ္တခါ စစ္ရပါမယ္။
• အရင္ လမ္းညႊန္ခ်က္အရ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း အသက္ ၂၁ ႏွစ္ေရာက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ လိင္မႈကိစၥ တက္ၾကြလာတဲ့အသက္ ေနာက္ ၃ ႏွစ္အတြင္း (ဘယ္ရက္ကေစာေစာ) သားအိမ္ကင္ဆာအတြက္ ေဆးစစ္ဘို႔ ျဖစ္တယ္။
• အသက္ ၂ဝ ေက်ာ္စမိန္းကေလးေတြမွာ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရေပမဲ့ ေဆးမကုဘဲလည္း ေပ်ာက္သြားႏိုင္ၾကတယ္။
• အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ေနာက္ဆံုး စမ္းတံုးက Pap tests ၃ ခါဆက္တိုက္၊ HPV tests ၂ ခါဆက္တိုက္ အႏုတ္ျပတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းမွာ ေဆးစစ္စရာ မလိုေတာ့ပါ။
• အမ်ိဳးသမီးၾကီးေတြမွာ Advanced precancer ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္လို႔ ေဆး-ရာဇဝင္ ရွိထားရင္ေတာ့ အႏွစ္ ၂ဝ ၾကာ ေဆးဆက္စစ္ရပါမယ္။
• တကယ္လို႔ သားအိမ္ထုတ္စဥ္က သားအိမ္အဝကိုပါ ထုတ္ထားရသူဆိုရင္၊ ေနာက္ျပီး ေဆးစစ္ခ်က္ေတြကလည္း ရွင္းေနသူဆိုရင္ေတာ့ ေဆးစစ္ဘို႔ မလိုေတာ့ပါ။
• လမ္းညႊန္ခ်က္ထဲမွာ အရင္ကျဖစ္ဘူးရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ Diethylstilbestrol (DES) အီစထိုဂ်င္ေဆးရဘူးထားရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ HIV ခုခံအားက်ေနသူျဖစ္ရင္ ေဆးစစ္တာ ပိုနီးကပ္ရပါမယ္။
တခ်ိဳ႕အတြက္ Colposcopy ေမြးလမ္းေၾကာင္းထည့္ၾကည့္ကိရိယာနဲ႔စစ္ေဆးတာလိုႏိုင္တယ္။ ဆရာဝန္က မွန္ဘီလူးသံုးျပီး ၾကည့္မယ္။ ဆက္စစ္ေဆးဖို႔လိုသူဆီက အသားစထုတ္ယူမယ္။ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္ ေတြ႔ေနရင္ ထုတ္ေပးမယ္။ ဖ်က္ဆီးေပးမယ္။ စမ္းလို႔ မေကာင္းတာေတြ႔ရေပမဲ့ ေရာဂါဟုတ္ မဟုတ္စမ္းလို႔ ေသခ်ာမွ ကင္ဆာေခၚတယ္။ Pap tests ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့အမ်ိဳးသမီး၊ HIV ရွိေနသူ၊ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္း လဲလွယ္ထားသူ၊ စတီရြိဳက္ေဆးတာရွည္ေသာက္ေနသူ၊ diethylstilbestrol (DES) နဲ႔ေတြ႔ဘူးတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြက စစ္ေဆးတာ ပိုလိုၾကတယ္။
မေကာင္းတာေတြ႔တယ္လို႔ဆိုရင္ ထပ္စစ္ရမယ္။ လိုအပ္ရင္ Colposcopy ကရိယာနဲ႔ၾကည့္မယ္။ လိုေသးရင္ Biopsy အသားစေလးျဖတ္ယူျပီး စစ္မယ္။ Precancerous abnormal cells ေတြ႔ေနရင္ ထုတ္ျပစ္ေပးမယ္။ ဖ်က္ဆီးေပးမယ္။ တခါတေလ Pap test သာမကဘဲ HPV DNA Test ကိုလည္းလုပ္မယ္။ High-risk forms of HPV ပိုးအမ်ိဳးအစားကို ခြဲျခားတာျဖစ္တယ္။ ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့အေကာင္လား သိခ်င္လို႔ပါ။ အသက္မငယ္သူေတြကို လုပ္တာမ်ားတယ္။ Pap test က မူမွန္တာေတြလို႔လဲ အရြယ္ငယ္ငယ္ၾကီးၾကီး လုပ္မယ္။
သားအိမ္ဝကင္ဆာရွိေနသူ ၾကားရက္မွာ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ အတူေနစဥ္ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ ေမြးလမ္း ေဆးေၾကာရင္း ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ တခုခုလည္းဆင္းႏိုင္တယ္။ နာတာက လကၡဏာ မဟုတ္ပါ။ သားအိမ္ျဖစ္ျဖစ္ သားအိမ္ဝျဖစ္ျဖစ္ ကင္ဆာေၾကာင့္ သားအိမ္တခုလံုးထုတ္ထားေပမယ့္ စစ္ေနဘို႔ လိုအပ္တယ္။ သားအိမ္အဝခ်န္ထားျပီး သားအိမ္ထုတ္ရင္လည္း စစ္ေနဘို႔လိုအပ္တယ္။ ကိရိယာအေနေတာ္တခု ထည့္ရလို႔ အပ်ိဳေတြဆိုရင္ နာက်င္မႈ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္တိုေမ့ေဆးသံုးရင္ေတာ့ မနာပါ။
ဘိုင္ေအာ့ပ္စီ ေခၚ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးနည္းနဲ႔ ေရာဂါကို ေသခ်ာေစရတယ္။ သားအိမ္အဝက တစ္ရွဴးစကိုစစ္တာပါ။ ပံုမွန္ဆဲလ္ေတြလား၊ ကင္ဆာမျဖစ္ခင္ ဆဲလ္ေတြလား၊ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြလား မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္တယ္။ ေမ့ေဆးလိုတယ္။
သားအိမ္ဝကင္ဆာကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္အထိကိုသာထိုးတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြပါ ထိုးေနၾကတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ထိုးလို႔ ဆိုးတာမျဖစ္ပါ။ အပိုသာျဖစ္မယ္။ ကာကြယ္ေဆးမထိုးမီ ေဆးစစ္စရာလည္း မလိုအပ္ပါ။ ေဆးစစ္မသြားမီ ဗဂ်ိဳင္းနားလမ္းကေန အတူေနတာ၊ ေဆးထည့္တာ (၂) ရက္ ေရွာင္ထားသင့္တယ္။ ေဆးစစ္မယ့္ရက္ဟာ ရာသီလာေနခ်ိန္မဟုတ္သင့္ပါ။ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးသူတိုင္း ေဆးမထိုးခင္ စစ္ေဆးေနစရာမလိုပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
