၁။ ကြ်န္မ အသက္က ၂၄ ႏွစ္၊ အပ်ိဳပါဆရာ။ ရာသီေသြးစလာတဲ့ ပထမရက္မွာ ဗိုက္ေအာင့္ျပီး ေသြးေပါင္က်တတ္တဲ့ အက်င့္ရွိပါတယ္။ ရာသီလာရင္ ၅ ရက္ ၆ ရက္ တခါတရံတပတ္အထိလာပါတယ္။ ပထမရက္မွာသာ ရာသီမ်ားျပီး က်န္ရက္ေတြကေတာ့ ပံုမွန္ပဲလာပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်ရင္ ေအာက္ေသြး 39 အေပၚေသြး 70 ေလာက္ထိက်ပါတယ္။ အဲ့ခ်ိန္ဆို အသက္ရႈမရျဖစ္ျပီး စကားလည္းမေျပာနိုင္ေတာ့ဘဲ ပစ္လဲပါတယ္။ ေမ့လဲတဲ့အထိေတာ့ မျဖစ္ဘူးေသးပါဘူး။ ေသြးေပါင္က်ခ်ိန္က ပ်မ္းမွ် 10 မိနစ္မွ 20 မိနစ္အထိၾကာပါတယ္။ ျပီးရင္ ခ်က္ျခင္းေသြးေပါင္ျပန္တက္ပါတယ္။
ျပန္တက္ရင္ေတာ့ ေသြးေပါင္က 60/90 ေလာက္ ျပန္ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေဆးခန္းသြားျပရင္ ဆရာ၀န္က သံဓါတ္အားေဆး၊ အမူးေျပေဆး၊ ဓါတ္ဆားထုတ္နဲ႔ အစာအိမ္ေဆး တြဲေပးပါတယ္။ ငယ္စဥ္တည္းက ႏွလံုးေသြးအားနည္းတဲ့ေရာဂါရွိပါတယ္။ ကြ်န္မအစာအိမ္လည္းျဖစ္ဖူးပါတယ္။ ေသြးေပါင္ထိုးက်တတ္တဲ့လူနာေတြအတြက္ ရုတ္တရတ္ေသြးေပါင္က်လာရင္ အေရးေပၚဘယ္လိုကုသသင့္ပါလဲ။ ျပီးေတာ့ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳးေတြ ဆြဲေသာက္သင့္ပါသလဲ။ ၾကိဳတင္ကာကြယ္လို႔ ရပါသလား၊ အစားေသာက္ေရွာင္ရတာမ်ိဳးေရာရွိပါသလား။ စာရွည္သြားရင္ေတာင္းပန္ပါတယ္၊ ပထမဆံုးအၾကိမ္ ေမးဖူးတာမို႔လို႔ပါ။ အမွားပါသြားရင္လညး္ခြင့္လႊတ္ေပးပါဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳျပီးေျဖၾကားေပးပါ။
၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳျပီး ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။ သမီးက အသက္ 24 ပါ။ ေသြးေပါင္က ခဏခဏက်ပါတယ္။ 90/60 အျမဲလိုလိုက်ပါတယ္။ ေသြးေပါင္ normal ျဖစ္ေအာင္ ဘာအစားစာေတြစားရမလဲ ဘာေတြေရွာင္ရမလဲဆိုတာ ေက်းဇူးျပဳျပီး ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။
ေမးတဲ့သူ ရာသီ မသိ။ အိမ္ေထာင္ေရး မသိ။ ဘယ္လိုခံစားေနရ မသိ။
၃။ မဂၤလာပါ ဆရာ။ ကြၽန္မ အသက္ ၂၉ ပါ။ သားတေယာက္အေမပါ။ သားက ၁ ႏွစ္နဲ႔ေလးလ။ ႏို႔တိုက္ေနတုန္းပါဆရာ။ ဒီရက္ပိုင္းမွာ ကြၽန္မ ေသြးေပါင္ 90.60 ထိက်လို႔ပါ။ ေဆးဝါးအေနနဲ႔ အစားေသာက္အေနနဲ႔ ဘာေတြမ်ားမီွဝဲသင့္ပါလဲ႐ွင့္။
၄။ ကၽြန္မအသက္ သုံးဆယ္သုံးႏွစ္ပါဆရာ။ ေသြးေပါင္က်တာ စျဖစ္တာက အသက္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ပါ။ ရက္ကြက္က ဆရာဝန္နဲ႔ပုံမွန္ျပျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးစာခ်က္ေတာ္မရွိပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ကေလးလဲမရွိပါဆရာ။ ရာသီကေတာ့ အိမ္ေထာင္မက်ခင္ ပုံမွန္ငါးရက္လာပါတယ္။ အိမ္ေထာင္က်ၿပီးရာသီသိပ္မမွန္ဘူးဆရာ။ ေသြးေပါင္က ၆၀ ၉၀ ထိ က်ပါတယ္။ အစပိုင္းေတာ့ဆရာဝန္က အေၾကာေဆးဘဲသြင္းပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ပုလင္းေကာအေၾကာေဆးႏွစ္မ်ဳိး သြင္းပါတယ္ဆရာ။ တႏွစ္ကိုႏွစ္ခါေလာက္ ပုံမွန္ျဖစ္ပါတယ္ဆရာ။ အေၾကာေဆးေတြ ပုလင္းေတြ မခ်ိတ္ခ်င္လို႔ ဘယ္လိုအားေဆးနဲ႔ အစားစာမ်ဳိးစားရမလဲဆိုတာလမ္းၫႊန္ေပးပါဆရာ။
၅။ ဆရာရွင့္ က်မ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်တာ 95 - 65 ခန္႔သာရွိပါတယ္။ ေခါင္းနည္းနည္းမူးပါတယ္ရွင့္။ ယခင္ကေတာ့ အေၾကာတက္စာေတြစားမိရင္ ေခါင္းမူးတတ္တာမ်ဳိးခဏေတာ့ျဖစ္ပါတယ္ရွင့္။ အခု ေသြးေပါင္က်ျပီး မူးတာကို အရင္လုိ တက္စာစားလို႔ ျဖစ္တယ္ပဲထင္မိေပမယ့္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ခ်ိန္ၾကည့္ေတာ့ ေသြးေပါင္က်ေနတာကိုသိရတာပါရွင့္။ ညဖက္ တေရးနိုးလ်င္လဲ ျပန္အိပ္မရျဖစ္တတ္ပါတယ္ရွင့္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်တာနဲ႔ အေၾကာ္တက္တာ၊ တက္စားေတြစားလို႔ တက္တတ္နဲ႔ သက္ဆိုင္ပါသလားရွင့္။ အခုေတာ့ ဓါတ္ဆားရည္နဲ႔ သံဓါတ္ပါတဲ့အားေဆး ေသာက္ေနပါတယ္ရွင့္။ တျခား လိုအပ္တာရွိရင္လဲ ညြန္ၾကားသင္ျပေပးပါဦးရွင့္။ အခုလို မၾကာခဏျဖစ္ရင္ ဘာမ်ားျဖစ္ႏိုင္ပါလဲရွင့္။ အသက္က ၄၆ ႏွစ္ ပါရွင့္။ အိမ္ေထာင္မရွိပါ။ အပ်ဳိပါရွင့္။ ရာသီလဲမွန္ပါတယ္ရွင့္။
ေသြးေပါင္ခ်ိန္လို႔ေျပာတာ မမွန္ပါ။ ေသြးဖိအားတိုင္းတဲ့ ယူနစ္က mm Hg မီလီမီတာ မာက်ဴရီျဖစ္ပါတယ္။ BP ျဖစ္ျဖစ္၊ ေသြးဖိအားျဖစ္ျဖစ္ေျပာရတယ္။ ေသြးတိုးဂဏန္းေရးရင္ အထက္ဂဏန္းနဲ႔ ေအာက္ဂဏန္း ၂ မ်ိဳးလံုးေရးရမယ္။ မ်ားတဲ့ အထက္ဂဏန္းကို အရင္ေရးရတယ္။
ေသြးဖိအားနည္းတယ္၊ မ်ားတယ္ဆိုတာမွာ ႏိႈင္းေျပာရတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အရင္ကထက္ နည္းတာလဲက်တာဘဲ။ ပံုမွန္ထက္ နည္းတာလဲ က်တာဘဲ။ အထက္ေသြးဖိအား ၁ဝဝ ေအာက္က်ရင္ နည္းတယ္လို႔ ေျပာရင္ မမွားပါ။ ေသြးဖိအားနည္းေစတဲ့ အေၾကာင္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ဝမ္းပ်က္ရင္။ အန္ရင္၊ အလုပ္ပင္ပန္းရင္လဲ ျဖစ္တယ္။ ေသြးထြက္-ေသြးဆင္း မ်ားရင္လဲ ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေစတာကို ကုရမယ္။ နားရမယ္။ မူးမိုက္သြားရင္ ခ်က္ခ်င္း လွဲအိပ္ရမယ္။ လိုအပ္ရင္ Dextrose, RL drip သြင္းရမယ္။ ေသြးေၾကာင့္ဆိုရင္ ေသြးသြင္းရမယ္။ က်န္တာအတြက္ ဓါတ္ဆားရည္ေသာက္ရမယ္။ အျမဲလိုနည္းေနရင္ ေဆးစစ္ရမယ္။
ေသြးဖိအားနည္းတာကို Hypotension လို႔လဲေခၚတယ္။ ႏွလံုးကေန လူ႔တကိုယ္လံုးအႏွံ႔ေရာက္ေအာင္ ဖိအားသံုးျပီး ညွစ္ထုတ္ေနရတာမွာ ဖိအားနည္းရင္ ေသြးသန္႔ေတြ လံုေလာက္ေအာင္ မေရာက္ေစႏိုင္ဘူး။ ေသြးဖိအား နည္းေနရံု သက္သက္ဆိုရင္ ဘာမွစိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ေခါင္းထဲေပါ့ေနမယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ သတိလစ္ခ်င္သလိုျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေဆးကုရပါမယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာကလဲ လွဲေနရာကေန ထတာ၊ ရပ္တာလုပ္မွ ျဖစ္တတ္တယ္။
ဆိုးတဲ့အေျခအေနေတြမွာ ဦးေႏွာက္ေသြးမလံုေလာက္တာ၊ ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေရွာ့ခ္ ရႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲလိုနည္းေနသူေတြ တျခားလူေတြထက္ ဒီေရာဂါၾကီးေတြ အျဖစ္နည္းၾကတယ္။ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ ေသြးထုထည္နည္းတာ၊ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ကုတဲ့အခါမွာလဲ ဘာလို႔ ျဖစ္သလဲအေပၚမွာ မူတည္တယ္။
ေသြးတိုးေရာဂါမွာလို အထက္ဂဏန္း-ေအာက္ဂဏန္းကိုၾကည့္ျပီး ေသြးဖိအားနည္းတယ္ေျပာတာထက္ ဘာေတြ ခံစားေနရသလဲကို ၾကည့္ရတယ္။ BP 90/50 ရွိျပီး ဘာမွမခံစားရတာလဲရွိတယ္။ ေဆးကုစရာမလိုပါ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ ေသြးဖိအားနည္းတတ္တယ္။ 100/60 သာရွိေပမဲ့ ပံုမွန္လို႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အားကစားသမားေတြမွာ သူမ်ားထက္နည္းေနတယ္။ ေသြးဖိအားနည္းေနသူမ်ိဳးဟာ ေရရွည္ၾကည့္ရင္ ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေရဓါတ္ နည္းတာ၊ ဝမ္းေလွ်ာတာ၊ အန္တာ၊ လႈပ္ရွာမႈမ်ားတာ၊ ေခြ်းထြက္မ်ားတာ၊ ရာသီဥတုပူျပင္းတာေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
ေသြးဖိအားနည္းေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြ -
• Acute pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္ျခင္း၊
• Heart disease ႏွလံုးေရာဂါ၊
• Bradycardia ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္းေႏွးျခင္း၊
• Heart block ႏွလံုးပိတ္ေရာဂါ၊
• Tachycardia ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္းျမန္ျခင္း၊
• Pulmonary embolism အဆုပ္ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊
• Digoxin ႏွလံုးေဆး၊
• Angiotensin converting enzyme, ACE inhibitors, Angiotensin receptor blockers, Beta blockers, Calcium channel blockers, and Alpha blockers ေသြးတိုးေဆးေတြ၊
• Hydrochlorothiazide and Furosemide (Lasix) ဆီးသြားေဆးေတြ၊
• Amitriptyline (Elavil) စိတ္မက်ေဆး၊
• Sildenafil (Viagra), Vardenafil (Levitra), and Tadalafil (Cialis) ပန္းညွိုးသက္သာေဆးေတြကို Nitroglycerin ေဆးနဲ႔တြဲသံုးျခင္း၊
• Alcohol အရက္နဲ႔ Narcotics မူးယစ္ေဆးေတြ၊
• Septicemia ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊
• Anaphylaxis (ေရွာ့ခ္) ရျခင္း
Postural hypotension ကိုယ္အေနအထားေျပာင္းလို႔အဲလိုျဖစ္ရင္ေရာ မူးလဲတဲ့ထိျဖစ္တတ္တယ္။ ဒါေတြခံစားရမယ္။
• Feeling lightheaded or dizzy after standing up ထလိုက္ရင္ ေခါင္းမူး၊
• Blurry vision မ်က္စိေဝဝါး၊
• Weakness အားယုတ္၊
• Fainting (syncope) သတိလစ္ခ်င္၊
• Confusion စိတ္ရႈတ္ေထြး၊
• Nausea ပ်ိဳ႕။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
• ေရဓါတ္နည္းေနရင္ ORS ဓါတ္ဆားထုပ္ေသာက္ပါ။ လိုေသးရင္ RL Drip သြင္းပါ။
• ေသြးယိုတာရွိရင္ ေသြးတိတ္ေအာင္လုပ္ပါ။ ေသြးသြင္းပါ။
• Septic shock ျဖစ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း ပိုးေသေဆး ေသြးေၾကာထဲထိုးပါ။ Drip သြင္းပါ။
• ေသြးတိုးေဆးေတြနဲ႔ ဆီးသြားေဆးေတြေၾကာင့္ဆိုရင္ ေဆးခ်ိန္ဆ ျပဳျပင္ေပးမယ္။
• ႏွလံုးခုန္ေႏွးလြန္းေနရင္၊ ႏွလံုးပိတ္ေရာဂါျဖစ္ေနရင္ Pacemaker တပ္ေပးမယ္။
• ႏွလံုးေရာင္ျခင္း၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း၊ အဆုပ္ေသြးေၾကာ ပိတ္ျခင္းေတြကို ေဆးကုသရမယ္။
• Postural hypotension လူအေနအထားေၾကာင့္ျဖစ္ရတာဆိုရင္ အစားအေသာက္ျပဳျပင္ရမယ္။ ေရ + ဆား မ်ားေစရမယ္။ ေကဖင္းပါတဲ့ေသာက္စရာေတြ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ Compression stockings ေျခပိုင္းကို ပတ္တီးစီးေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ကုိ Midodrine (ProAmatine) ေဆးေပးမယ္။ တခ်ိဳ႕ကို Pyridostigmine ေဆးေပးမယ္။
• ေသြးဖိအားနည္းေပမဲ့လူကေနေကာင္းရင္ ေဆးကုဘို႔မလိုပါ။ အစာအဟာရ မွ်တလံုေလာက္ေအာင္သာစားပါ။
ဒရစ္သြင္းတာ၊ ပုလင္းခ်ိတ္တာကို လိုမွသာလုပ္ရတယ္။ သြင္းလိုက္တဲ့ ပုလင္းက ၅ဝဝ စီစီရွိရင္ ေသြးထုထည္ ၅ဝဝ စီစီ ခ်က္ခ်င္းတိုးလာမယ္။ ထုထည္အပိုျဖစ္ေနတာကို ကိုယ္ခႏၶာကေန ဆီးအျဖစ္ေျပာင္းလိုက္မယ္။ သြင္းျပီးတာနဲ႔ တခ်ိဳ႕ဆို သြင္းေနရင္း ဆီးသြားခ်င္လာမယ္။ ေသြးထုထည္နည္းေနသူေတြက အဲလို ဒရစ္သြင္းတာေကာင္းတယ္။ အဲလို မလိုအပ္ပဲ ဒရစ္သြင္းရင္ ေဆးရည္ထဲက ၅% သၾကားဓါတ္သာရမယ္။ ဗီတာမင္ထည့္ရင္လည္းရမယ္။ အဲဒါပဲ အျမတ္ရမယ္။ စိတ္သက္သာရသြားတာလည္း ေကာင္းပါတယ္။
ကေန႔ေမးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးက လစဥ္ရာသီနဲ႔ဆက္စပ္ေနတယ္။ အဲလိုရာသီလာစဥ္နဲ႔ မလာခင္ျဖစ္တာေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္။ ေနမေကာင္းတဲ့အထိျဖစ္သူေတြက ရာသီရက္ေရႊ႕နည္း သံုးႏိုင္တယ္။ ဘေလာ့မွာ Menstrual Suppression စာတပုဒ္ရွိတယ္။
Anemia and low Blood pressure ေသြးအားနည္းတာနဲ႔ ေသြးဖိအားနည္းတာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/anemia-and-low-blood-pressure.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pg/drtintswe
