ေလယာဥ္ကိုအမ်ားစု စီးနင္းတာက လူႀကီးေတြသာစီးနင္းၾကတာမို႔ ကေလးေတြအတြက္ တကူးတက ျပဳစုထားတ့ဲ အခ်က္အလက္ေတြျပဳစုထားတာ နည္းပါးေနတာေတြ႕ရတယ္။ အခု ေနာက္ပိုင္း ေလ့လာမႈေတြအရ ကေလးေတြမွာမလြဲမကင္းသာ ေလယာဥ္စီးၿပီဆိုရင္ နားအတြင္းပိုင္း ျပႆနာေလး ေတြကေန နွလုံးနဲ႔ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ၊ အဖ်ားအနာနဲ႔ အလာဂ်ီအထိ၊ ေရာဂါဘယေလးေတြျဖစ္ေစႏိုင္လို႔၊ မိဘေတြအေနနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ေအာင္ရွာေဖြ ေဖာ္ျပလိုက္ ပါတယ္။
အသက္႐ႈလမ္းေၾကာင္းပိုး၀င္တ့ဲ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ၾကပ္ေရာဂါ
ေလယာဥ္ထဲမွာေလထုက ဒီေလ ဒီေလဘဲ လွည္ပတ္အသုံးျပဳေနရတာဆိုေတာ့ အသက္႐ႈလမ္း ေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါေတြက ေလယာဥ္စီးခရီးသည္ေတြအေနနဲ႔ ရလြယ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးငယ္ ေတြအတြက္ကေတာ့ ပုိၿပီးကူးစက္ခံရလြယ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ တီဘီ၊ တုတ္ေကြး၊ အသက္႐ႈလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔၀က္သက္ေရာဂါေတြက ေလယာဥ္ေပၚမွာ ကူးစက္လြယ္ေစပါတယ္။
ပ်ံသန္းေနစဥ္ ႏွလုံးေရာဂါထမႈ
အျမင့္ေပ တစ္ေသာင္းနွစ္ေသာင္းေက်ာ္ (မီတာ ၉ေထာင္ေက်ာ္မွ မီတာ ၁၃၀၀၀အတြင္း) ေလယာဥ္ပ်ံသန္းတ့ဲအခါ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏက်ဆင္းတ့ဲအတြက္ အသက္႐ႈမ၀တာ ေသြးတြင္း ကာဘြန္ ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ပိုမ်ားလာတာ၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္မႈက နဂိုႏွလုံးေရာဂါအခံရွိသူေတြမွာ ပိုမိုခံစားရ တတ္ပါတယ္။ က်န္းမာတ့ဲ တစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေလးေတြနဲ႔ လမေစ့ေပါင္မျပည့္ေမြးတ့ဲ ကေလး ေပါက္စေလးေတြမွာ ရင္အုပ္ၾကြက္သားေတြ မဖြံၿဖိဳးေသးတာ အသက္႐ႈလမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေသးငယ္က်ဥ္းေျမာင္းေနေသးတာနဲ႔ အဆုတ္ေလအိတ္မႊာေလးေတြ နည္းေနေသးတာေတြေၾကာင့္ ခရီးေ၀းအျမင့္ႀကီးကပ်ံသန္းရတ့ဲ ခရီးေတြမွာ အထက္ပါအႏၲရာယ္ေတြနဲ႔ႀကံဳေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ေလယာဥ္စီး ရခ်ိန္ၾကာျမင့္ေလေလ ေသြးတြင္းေအာက္ဆီဂ်င္ သယ္ေဆာင္မႈ က်ဆင္းေလေလျဖစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္အသက္ ႐ႈလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ခၽြတ္ယြင္းခ်က္နဲ႔ေရာဂါရွိတ့ဲ ကေလးေတြအတြက္ ခရီးရွည္ ေလယာဥ္စီးဖုိ႔ မသင့္ေလွ်ာ္သလို ေလယာဥ္စီးေနတုန္း မိမိကေလးတစ္ခုခုထူးျခားရင္လည္း ေလယာဥ္ အမႈထမ္းေတြကို အရင္ဆုံးေျပာျပသင့္တယ္။
ကေဘးေတြမွာထိန္းမရတ့ဲ ေသြးတိုးေရာဂါ ထိန္းမႏိုင္တ့ဲ ႏွလုံးအခုန္ျမန္ေရာဂါ (supraventricular tacgycardia & Eisenmenger’s syndrome) ရွိသူကေလးေတြဆိုရင္ေတာ့၊ ေလယာဥ္မစီးသင့္ဘူး။ အသက္ အႏၲရာယ္ က်ေရာက္ႏိုင္လို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ကေလးေတြနဲ႔ေသြးခဲျခင္းေ၀ဒနာ (deep vein thrombosis)
ကေလးေတြမွာ ေလယာဥ္စီးရင္ အဲဒီေ၀ဒနာက လူႀကီးေတြမွာေလာက္ အေတြ႕မမ်ားေပမယ့္ သူတို႔မွာ ခြဲစိတ္ၿပီးစ၆ပတ္အတြင္းကာလျဖစ္ေနရင္။ thrombophilia ေသြးေရာဂါရွိေနရင္ ကင္ဆာ ေရာဂါရွိေနရင္ေတာ့ အထက္ပါေရာဂါ ခံစားလာရႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီလိုအႏၲရာယ္ရွိနုိင္သူေတြအတြက္ ေသြးက်ဲေဆး (သို႔) အက္စ္ပရင္ ေဆးျပားကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔အညီ ေသာက္သုံးေပးႏိုင္တယ္။
ေသြးနီဥေပါက္ကြဲလြယ္ေရာဂါ Sickle cell anaemia
တံဇင္ပုံဟီမိုဂလိုဘင္ေတြေၾကာင့္ ေသြးနီဥေပါက္ကြဲလြယ္တ့ဲ ေသြးအားနည္း ေရာဂါရွိကေလးေတြနဲ႔ လူႀကီးေတြမွာ ေလယာဥ္အတြင္းေအာက္ဆီဂ်င္ ဖိအားက်ဆင္းေလေလ ေသြးနီဥေတြ အေျမာက္အမ်ား ေပါက္ကြဲေလ ေလေရာဂါပိုဆိုးေလေလျဖစ္လို႔ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ေသြးပ်စ္အားမ်ားေနၿပီး သရက္ရြက္လည္း ႀကီးေနတ့ဲ sickle cell ဆစ္ကဲလ္ဆဲ ေသြးအားနည္းသူေတြအတြက္ အျမင့္ေပ ၇၆၀၀ နဲ႔ အထက္ပ်ံသန္းရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္႐ႈဖို႔ လိုကိုလိုအပ္ပါတယ္။
နားျပည္ယိုတတ္တ့ဲကေလးေတြ
ေလယာဥ္အဆင္းအတက္လုပ္တ့ဲ အခါေလဖိအားေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ နားအတြင္းထဲက နားအၾကား ကိရိယာေလးေတြကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစတယ္။ လူႀကီးေတြ လုပ္သလိုပဲ သန္းတာ၊ တစ္ခုခု၀ါးေနတာ တံေတြး ခဏတိုင္းမ်ိဳခ်ေနတာ ႏွာေခါင္းကိုပိတ္ၿပီး ပါးစပ္ကေလကို မႈတ္ထုတ္တာေတြကိုေလယာဥ္ အဆင္းအတက္ ျပဳလုပ္ေနစဥ္မွာ မိဘေတြနဲ႔ကေလးႀကီးေတြက လိုက္လုပ္ေနသင့္ပါတယ္။ အဲဒါဆိုရင္ နားထဲကေလထြက္သလို နားအူသလို မခံမရပ္ႏိုင္တာနဲ႔ နားထိခိုက္တာေတြ သက္သာေစတယ္။ ကေလး ေပါက္စေတြကိုလည္း ေလယာဥ္အဆင္းအတက္ျပဳေနစဥ္ နုိ႔တိုက္တာေရတိုက္တာ အစာေကၽြးတာ ျပဳလုပ္ေပးသင့္တယ္။ နဂိုနားျပည္ယိုေနတ့ဲကေလးေတြဆိုရင္ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္မတိုင္ခင္ ေပ်ာက္ေအာင္ ကုသသင့္တယ္။
အစားအစာအလာဂ်ီဓါတ္မတည့္တာေတြ
ေျမပဲမတည့္တာကေတာ့ ကေလးေတြမွာအေတြ႕ရမ်ားတယ္။ မိဘေတြအေနနဲ႔ မိမိကေလးနဲ႔ မတည့္ တာေတြ ေလယာဥ္ေပၚမွာ မေကၽြးဖို႔ႀကိဳတင္ေျပာျပထားသင့္တယ္။
အမ်ိဳးအစား(၁)ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွင္ေလးေတြ
ဆီးခ်ိဳထိန္းဖို႔ ထိုးေဆးအင္ဆူလင္ မွီခိုေနရတ့ဲ ကေလးေတြအတြက္ ေလယာဥ္ခရီးမသြားခင္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေသခ်ာတိုင္ပင္ၿပီး ေဆးပမာဏနဲ႔ထိုးရမယ့္အခ်ိန္ေတြ မွတ္ထားသင့္တယ္။ ခရီးရွည္ ကမာၻ႕အေရွ႕ဖ်ားသြားရတယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ဇုံကိုေက်ာ္သြားရၿပီး ေန႔တာက၂နာရီေလာက္တို သြားတတ္ တယ္။ ေဆးထိုးခ်ိန္ေျပာင္းလဲဖို႔လိုအပ္သလို၊ ေဆးပမာဏေလွ်ာ့ခ်ေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေတြသြားရင္ေတာ့ ၂နာရီပိုေန႔တာရွည္တာေၾကာင့္ ေဆးယူနစ္ပိုထိုးဖို႔လိုအပ္တယ္။
တက္ တတ္တ့ဲကေလးေတြ အတြက္
ေသာက္ေနက် အတက္ေျပေဆးေတြ ဆက္ေသာက္ေနရမွာျဖစ္သလို ေလယာဥ္စီးေနစဥ္ အေတာအတြင္း ေလဖိအားအေျပာင္းအလဲ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏေလ်ာ့က် အစားစားခ်ိန္ ေနာက္က် အိပ္ယာ၀င္ခ်ိန္ အေျပာင္းအလဲ jet lag စတာေတြေၾကာင့္ ကေလးေတြပိုတက္ တက္လြယ္ၾကတယ္။ ေလယာဥ္ အမႈထမ္းေတြကို ႀကိဳတင္ေျပာထားသင့္သလို အတက္က်ေဆးေတြလည္း ကိုယ္နဲ႔မကြာယူေဆာင္ထား သင့္တယ္။
ေလယာဥ္စီးရင္းမူးေ၀ေအာ့အန္ျခင္း
နဂိုကတည္းကကားစီး ရထားစီးရင္ မူးေ၀ေအာ့အန္တတ္ သူေတြဆိုရင္ ေၾကာက္လန္႔တာ ေလယာဥ္ လူးတာ ေလစီးေၾကာင္းၾကမ္းတာနဲ႔တိုးတာ ျဖစ္တ့ဲအခါမ်ိဳးမွာ ကေလးေတြလည္း လူႀကီးေတြလိုပဲ မူးေ၀ ေအာ့အန္တာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အအန္ေပ်ာက္ ေဆးေတြ (Dimenhydrinate) ႀကိဳတင္ ေသာက္ထားေစသင့္တယ္။ အဲဒီေဆးကအအိပ္ပိုမ်ားေစတာလည္း မိဘေတြသိထားသင့္တယ္။ ေဆးကိုခဏတိုင္းတိုက္တာ တိုက္ခိုင္းတာထက္ပိုၿပီး တိုက္တာမလုပ္သင့္ပါဘူး။ ေရွ႕ပိုင္းက်တ့ဲထိုင္ခုံ ေရြးခ်ယ္ထိုင္တာ ေလေအးေအး႐ႈခိုင္းတာ မ်က္စိကိုမ်က္လုံးနဲ႔ တတန္းထဲထားၿပီးေရျပင္ညီအတိုင္းသာ ၾကည့္ခိုင္းတာေတြျပဳလုပ္သင့္တယ္။
ဂ်က္လက္ jet lag ေ၀ဒနာ
ခရီးရွည္ေလယာဥ္စီးအၿပီး ကမာၻ႕တိုက္ႀကီးတစ္ခုမွတစ္ခုသို႔ကူးတ့ဲအခါ ေန႔နဲ႔ညမွားတ့ဲ ေ၀ဒနာက လူႀကီးေရာ ကေလးပါခံစားရတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ေရာက္တ့ဲေနရာရဲ႕ ေန႔အခ်ိန္မွာ၊ ပင္းပန္း ႏြမ္းနယ္ေနတာ၊ ညေရာက္ေတာ့ မအိပ္ခ်င္ပဲ အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ စိတ္တို စိတ္ဆတ္တာ၊ စိတ္အားမျပည့္မ၀ မရႊင္မလန္းျဖစ္ေနတာ၊ စတာေတြျဖစ္လာတယ္။ အဲဒါက ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းက အိပ္ခိ်န္ႏိုးခ်ိန္ အစာ စားခ်ိန္ကို ပုံမွန္ထိန္းညွိေပးတ့ဲ ဇီ၀နာရီနဲ႔ ျပင္ပပတ္၀န္းက်င္ေနသားမက်လို႕ ျဖစ္လာရတာပါ။ ကမာၻ႕ အခ်ိန္ဇုန္ကို ခဏခဏျဖတ္သန္းရသူ၊ အေရွ႕ဖက္ႏိုင္ငံေတြဆီခရီးထြက္ရသူ၊ အအိပ္အေနနည္းသူေတြမွာ၊ အဲဒါေတြပိုခံစားရေစတယ္။ လူႀကီးနဲ႔ ယွဥ္ရင္ေတာ့ ကေလးေတြမွာမယ္လာအုိနင္ အထြက္ပိုတ့ဲအတြက္ အဲဒီေ၀ဒနာေတြအရနည္းတတ္တယ္။
ပိုက္ထည့္ထားတ့ဲကေလးေတြ
ႏွာေခါင္းပိုက္ ဆီးပိုက္ထည့္ထားရတ့ဲ ကေလးေတြဆိုရင္ ေလထုဖိအားအေျပာင္းအလဲေပၚ မူတည္ၿပီး ပိုက္ထဲကတဆင့္ ေလကကိုယ္တြင္းအေခါင္းပါအဂၤါေတြထဲ၊ ေလ၀င္သြားေစႏိုင္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ အဲလိုမ်ိဳးပိုက္ေတြကို ေလယာဥ္အတက္အဆင္းလုပ္ေနခ်ိန္မွာ ဘီးလုံး roller နဲ႔ ပိတ္ထား သင့္ပါတယ္။
အ႐ိုးက်ိဳးလို႔ ပလာစတာ cast ကိုင္ထားရတ့ဲ ကေလးေတြအတြက္ ပီအိုပီ လာစတာကိုင္ထားခဲ့ရင္ အဲဒီ ပီအိုပီအတြင္းထဲကေလက ေလယာဥ္ အျမင့္ပ်ံေနစဥ္ ျပန္႔ကားႀကီးမားလာၿပီး နာက်င္ေစတာနဲ႔ ေသြးမေလွ်ာက္ ႏိုင္တာမ်ိဳး၊ ခံစားရေစတယ္။ အဲလိုမ်ိဳး မခံစားရေအာင္ ပလာစတာကိုအလုံမပိတ္ပဲ အေပါက္လွပ္ေပးထားသင့္သလို အနာသက္သာေဆးေပးျခင္းျဖစ္တ့ဲ လက္ေျခေထာက္ကို အျမင့္ေျမွာက္ ေပးထားျခင္း ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္တယ္။
ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း
၂နွစ္ေအာက္ကေလးကေတာ့ ရင္အုပ္မကြာ မိဘရင္ခြင္ထဲခ်ီပိုးရင္း ေလယာဥ္စီးနင္းႏိုင္ပါတယ္။ ခရီးရွည္ရင္ေတာ့ ကေလးေလးေတြအတြက္ သီးသန္႔တစ္ခုံ၀ယ္ယူၿပီး ႏိုင္ငံျခားမွာကားထဲ တပ္ဆင္ စီးရေနက် ကေလးထိခိုက္မႈ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တ့ဲ ထိုင္ခုံမ်ိဳးတပ္ဆင္ၿပီး စီးနင္းသင့္တယ္။ ေတာ္႐ံုတန္႐ံု ေလယာဥ္ မေတာ္တဆျဖစ္မႈကိုေတာင္ အဲလို child safe seat က ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္တတ္ကာစ ကေလးေပါက္စနေလးေတြ ကိုထိခိုက္လဲက်တာမျဖစ္ေအာင္နဲ႔ သူတစ္ပါး ကိုလည္းအေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ေအာင္ေလယာဥ္ေပၚမွာဟိုသြား ဒီေလွ်ာက္မျပဳလုပ္ေစသင့္ပါဘူး။
ဖြံၿဖိဳးမႈေနာက္က်တ့ဲ ပုံမမွန္ကေလးေတြအတြက္
Attention deficit hyperactivity disorder, autism ေအာ္တစ္ဇင္၊ သူငယ္နာအေၾကာေသ အေၾကာမသန္ ကေလးေတြဆိုရင္ ေလယာဥ္စီးရင္အေတာ္ေလး အဆင္မေျပျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေလယာဥ္ထဲ ေလွ်ာက္ေဆာ့ေျပးလႊား ေအာ္ဟစ္ေနတာမ်ိဳးမျဖစ္ေအာင္ မိဘေတြကသတိျပဳသင့္တယ္။ တန္းစီတ့ဲေနရာ ေလယာဥ္ေပၚတက္ကာနီး စစ္ေဆးတ့ဲအခ်ိန္ ေလယာဥ္အထြက္ေနာက္က်လို႔ ခရီးစဥ္ဖ်က္လို႔တစ္ခုခု ေၾကာင့္ ေစာင့္ဆိုင္းရတ့ဲ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ကေလးေတြေရာ လူႀကီးေတြပါ စိတ္ဖိအားက်ေရာက္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ကေလးေရာ လူႀကီးေတြပါ စိတ္အေနွာင့္အယွက္မျဖစ္ေအာင္၊ အထူးသတိထားသင့္ပါတယ္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ေျပာရင္ ကေလးေတြအတြက္ေလယာဥ္ခရီးစဥ္ဟာ အသစ္အဆန္းျဖစ္သလို ေရာဂါ ဘယလည္းမရလြယ္ေအာင္ ကေလးေဆး၊ ကေလးအသုံးအေဆာင္နဲ႔ ေရွးဦးသူနာျပဳပစၥည္းေလးေတြကို အဆင္သင့္ေဆာင္ ယူသြားသင့္ပါ ေၾကာင္း အႀကံျပဳအပ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာျမျမခ်ယ္ (ကေလးအထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)
Health Guide
https://www.facebook.com/mmhealthguide/
