၁။ မဂၤလာပါဆရာ အသက္၂၆ႏွစ္ ေယာက္်ားေလးပါ။ သြားကိုက္ၿပီး သြားဖံုးေယာင္ေနတာ တလေလာက္႐ွိပါၿပီ။ ေဆးခန္း သြားျပတာ သြားႏုတ္ခိုင္းပါတယ္။ အခုက ႕႕႕႕႕ မွာမို႔ သြားႏုတ္ရင္ေစ်းအရမ္းႀကီးလို႔ မတက္ႏိုင္လို႔ ခုေလာေလာဆယ္အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေအာင္ အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေဆးေလးသိခ်င္လို႔ပါ။ ကိုက္တဲ့အ႐ွိန္ေၾကာင့္ပါးလဲေယာင္ေနပါတယ္။ သြားဖံုးေယာင္ေနတဲ့ပံု႐ွိပါတယ္။ စာလံုးေပါင္းမွားခဲ့ရင္ ေတာင္းပန္ပါတယ္ဆရာ။
၂။ ဆရာ သြားကိုက္ေပ်ာက္ေဆးေလးညႊန္းေပးပါဦး။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္သြားကိုက္ေနလို႕ပါ ဆရာ။ မိန္းကေလး ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္၂၇ နွစ္ပါ ဆရာ။ (အသက္ကို ေနာက္ဆံုးမွေရးတာတိုင္းကို ၂ ခါျပန္ဖတ္ရတယ္။)
၃။ ဆရာရွင့္ ကၽြန္မ အသက္ ၃၂ ပါ။ ကိုယ္ဝန္ ၃ လရွိပါၿပီရွင္။ ကၽြန္မသြားကိုက္လို႔ ေဆးခန္းသြားတာ သြားအေပါက္ျဖစ္လို႔ ကိုက္တာဆိုၿပီး ဖာေပးလိုက္ပါတယ္။ ေနာက္ေန႔က်ျပန္ကိုက္ပါတယ္ ခုထိမသက္သာပါဘူးရွင္။ ကိုယ္ဝန္နဲ႔ဆိုင္ပါသလား ဆရာ။
၄။ အသက္ ၃၂ ပါ။ ကိုယ္ဝန္ ၆ လျပည့္ၿပီးပါၿပီ။ သြားကိုက္ေနလို႔ဘာလုပ္ရမလဲ႐ွင့္။ သြားဖာသြားႏႈတ္တာ လုပ္လို႔ ရလားသိခ်င္လို႔ပါ႐ွင့္။ ေက်းဇူးျပဳၿပီးေျဖၾကားေပးပါ။
၅။ မဂၤလာပါဆရာ။ သမီးအသက္က ၂၄ႏွစ္ပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ သမီး သြားေပါက္တာ အရမ္းခံစားရလို႔ပါဆရာ။ သြားက ညာဘက္အေပၚေနာက္ဆံုးက ေပါက္တာပါဆရာ။ ပါးစပ္လည္း မဟႏိုင္ ထမင္းလည္းမစားႏိူင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ပါးလည္း ေယာင္ေနပါရွင့္။ အဲ႔ဒါ ဘာေဆးစားရမလဲ လမ္းညႊန္ေပးပါဆရာ။ သမီးကို စာျပန္ေပးပါဆရာ။
Dental cavity သြားအေခါင္းျဖစ္လို႔ကေန အမ်ားဆံုးသြားကိုက္တယ္။ ဒုတိယလိုက္တာက Gum disease သြားဖံုးေရာဂါ။ ကိုယ္ဝန္မွာ သြားကိုက္လို႔ တခုခုလုပ္စရာလိုရင္ ဒုတိယ ၃ လအတြင္းကအသင့္ဆံုးျဖစ္တယ္။ Cracked tooth သြားအက္တာ၊ Exposed tooth root သြားအေျခ (အျမစ္) ေပၚေနတာေတြကေနလဲ သြားကိုက္မယ္။သြားမွာ မဟုတ္ဘဲ ေမးရိုးဆစ္ေရာဂါ၊ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါေတြကလဲ သြားကိုက္တာနဲ႔ မွားတတ္တယ္။
Dental abscess ျပည္တည္တာလဲရွိတယ္။ သြားကိုဖံုးေပးထားတဲ့ Enamel ေၾကလႊာကိုထိခိုက္ရင္ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္ရေသးခင္ကတည္းက သြားနာတာစမယ္။ စားလိုက္တဲ့ အစားအေသာက္ထဲမွာပါေနတဲ့ သၾကားဓါတ္ကို ခံတြင္းထဲေနတဲ့ ဗက္တီးရီးယားကေန အက္စစ္ဓါတ္အျဖစ္ ေျပာင္းေပးတယ္။ အက္စစ္ဓါတ္က ေၾကြလႊာေလးကို ဖ်က္ဆီးတယ္။ ၾကာေတာ့ သြားအေခါင္းျဖစ္လာေတာ့တယ္။
သြားရဲ႕အတြင္းဆံုးအထပ္ျဖစ္တဲ့ ေပ်ာ့လႊာထဲမွာ နာတာကိုခံႏိုင္တဲ့ အာရံုေၾကာရွိတယ္။ သူ႔ကို ဗက္တီးရီးယားအဆိပ္ေတြ၊ စားတာေသာက္တာထဲက အပူ၊ အေအး၊ အခ်ဥ္၊ အခ်ိဳေတြကေန နာေစမယ္။ ဆိုးလာရင္ ေပ်ာ့လႊာတရွဴးေတြေသျပီး Dental abscess ျပည္တည္လာႏိုင္တယ္။
သြားေပါက္ျဖစ္လာတာကို တိမ္ေသးရင္ Dental filling ဖါေပးႏိုင္တယ္။ နက္ေနျပီဆိုရင္ေတာ့ Crown အစြပ္ အုပ္ေပးရတယ္။ အေခါင္းကေန ေပ်ာ့လႊာကိုထိခိုက္ျပီး ပိုးဝင္မယ္ဆိုရင္ သြားႏုတ္ရႏိုင္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ေသေနတဲ့ တရွဴးေတြ ထုတ္ေပးရတတ္တယ္။ ျဖည့္စရာနဲ႔ အစားထိုးရတတ္တယ္။ ျပည္တည္နာကေနေရာင္လာျပီး ေဘးကို ျပန္႔ႏိုင္တယ္။ တခါတေလ အေရးေပၚကုသရတယ္။
Gum (periodontal) disease သြားဖံုးေရာဂါျဖစ္ရင္ သြားကို ထိန္းမထားႏိုင္ေတာ့ဘူး။ Plaque (ပလိပ္) ေခၚတာ ျဖစ္လာတယ္။ စာတပုဒ္ေရးထားပါတယ္။
သြားပိုးဝင္တာအတြက္သံုးတဲ့ ပဋိဇီဝေဆးေတြကို တခါတေလမွာသာလိုပါတယ္။
(၁) Erythromycin (အရစ္သရိုမိုင္စင္) တခါေသာက္ 250mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္။ ဒါမွမဟုတ္ တခါေသာက္ 500mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္။
(၂) Metronidazole (မက္ထရိုႏိုက္ဒါေဇာလ္) သြားပိုးဝင္၍ျပည္တည္ျခင္း၊ 3 Gm တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ သြားမႏုတ္မီ 2 Gm ၁ နာရီၾကိဳတင္ေပးပါ။
ဆားကို ေရေႏြးထဲထည့္ျပီး ငံုပါ။ ပလုပ္က်င္းပါ။ ဆား လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၂-၃ ဇြန္းကို အေနေတာ္ ေရေႏြး တဖန္ခြက္ထဲ ေရာပါ။ ဆားမပါတဲ့ အခန္းအပူခ်ိန္ရွိ ေရေႏြးလဲလုပ္ႏိုင္တယ္။ ေရခဲတံုးလဲ ငံုထားႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ဆရာဝန္ေတြက ေအးလြန္းတာနဲ႔ ပူလြန္းတာေတြကို ေရွာင္ေစခ်င္တယ္။ Listerine ခံတြင္းေဆးရည္ေကာင္းပါတယ္။ သြားတိုက္တိုင္း လွ်ာကိုပါတိုက္ပါ။ သြားၾကားေဆးၾကိဳးနဲ႔သန္႔ေပးပါ။
Paracetamol, Aspirin, Ibuprofen နဲ႔ Benzocaine အနာသက္သာေဆး တမ်ိဳးမ်ိဳး ေသာက္ပါ။ Codeine နဲ႔ Hydrocodone Oxycodone ေဆးေတြက အျပင္းစား အနာသက္သာေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ အိပ္ႏိုင္မယ္။ Eugenol (Cloves oil) ေလးညွင္းဆီသံုးပါ။ ထံုေစလို႔ နာတာသက္သာမယ္။ Benzocaine ထံုေဆး လဲသံုးႏိုင္တယ္။
ေဆးလိပ္ မေသာက္ပါနဲ႔။ (နီကိုတင္း) က နာတာကို ပိုဆိုးေစတယ္။ ႏွိပ္နယ္ေပးႏိုင္တယ္။ သြားနာေနခ်ိန္မွာ ျငိမ္ထိုင္မေနဘဲ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈ လုပ္ေပးသင့္တယ္။ သီခ်င္း-ဂီတ နားေထာင္သင့္တယ္။ ရုပ္ရွင္-တီဗြီၾကည့္ပါ။ အံဆံုးေပါက္တာ သြားအထူးကုဆရာဝန္ျပဘို႔လိုတတ္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
