ဆရာ hiv duo test ဆုိတာ ag/ab ကုိတခါတည္းေပါင္းစမ္းလုိ႔ရတဲ႔ ကိရိယာလားဆရာ။ ဒါမွမဟုတ္ p24agနဲ႔ab သီးျခားစမ္းျပီးမွရတဲ႔အေျဖကုိႏွစ္ခုေပါင္းျပီး duo လုိ႔ေခၚတာလားဆရာ သီးျခားလား ေပါင္းစမ္းလုိ႔ရတဲ႔စနစ္လားဆုိတာ မရွင္းလုိ႔ပါဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳျပီးရွင္းျပေပးပါဆရာ ေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္။
HIV ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ျဖစ္တယ္။ ဗက္တီးရီးယားေတြကို စစ္သလို ေဆးေရာင္ဆိုးျပီး ရိုးရိုး အႏုၾကည့္ မွန္ဘီလူး ေအာက္မွာ ၾကည့္လိုမရဘူး။ သြယ္ဝိႈက္ျပီး စစ္ရတယ္။ သြယ္ဝိႈက္ယံုမကေသးဘဲ ေကြ႔ဝိုက္ရေသးတယ္။ လူေတြမွာ မသင့္တာ၊ မတည့္တာ တခုခု အဝင္ခံရတိုင္း ကိုယ္ခႏၶာကေန တန္ျပန္တဲ့ အစြမ္းထုတ္ေပးတယ္။ အဲလို တန္ျပန္ႏိုင္စြမ္း အျပည့္ရတာနဲ႔ ဒီအရာမ်ားကို ခံတိုက္ႏိုင္လာလို႔ ေရာဂါမရေစေတာ့ဘူး။ ကာကြယ္ေဆးေတြဆိုတာလဲ ဒီျဖစ္စဥ္ကိုသိလို႔ တမင္တကာ ေရာဂါပိုးကို ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့အထိ မေရာက္ဘဲ၊ တန္ျပန္အစြမ္း ထုတ္ေပးႏိုင္ယံုေလာက္အထိ ျပဳျပင္ျပီး ကိုယ္ထဲကို ထိုးေပး၊ ေသာက္ေပးေစရတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ ကိုယ္ထဲမွာ (အင္တီေဘယ္ဒီ) ေတြ ရွိလာတာ ျဖစ္တယ္။ အရင္က အင္တီေဘာ္ဒီကိုသာ စမ္းႏိုင္တယ္။ ခက္တာက အင္တီေဘာ္ဒီျဖစ္လာေအာင္ အခ်ိန္ ေစာင့္ရေသးတယ္။ အဲလို စမ္းလို႔ မရေသးတဲ့ကာလကို Window period စမ္းလို႔မရေသးတဲ့ ၾကားကာလလို႔ ေခၚတယ္။ HIV ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမွာပါတဲ့ အင္တီဂ်င္ကို သိေအာင္ လုပ္ႏိုင္လာတာ သိပ္မၾကာေသးဘူး။
Traditional HIV tests အစဥ္အလာသံုး စမ္းသပ္နည္းလို႔ သတ္မွတ္တာေတြဟာ Antibodies အင္တီေဘာ္ဒီကို စမ္းတယ္။
Antigen အင္တီဂ်င္ဆိုတာ ပိုးမွာပါေနတယ္။ အင္တီဂ်င္နဲ႔ ေတြ႔ျပီးမွ ဒါက္ိုဆန္႔က်င္မဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီဆိုတာ အလိုလို ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Antigen က အရင္ရွိေနမယ္။ ပိုးကူးစက္တာခံရျပီး ၇ ရက္ေနရင္ Antigen ကို စမ္းရင္ ေတြ႔ႏိုင္ျပီ။ အခ်ိန္ေစာင့္ဘို႔ လိုတယ္။ လူေတြက တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူၾကဘူး။ တခ်ိဳ႕က အခ်ိန္ယူမွာမို႔ အခ်ိန္ၾကာမွ စမ္းလို႔ ေတြ႔ႏိုင္မယ္။
HIV Antibodies အင္တီေဘာ္ဒီကို စမ္းနည္းမွာ EIA (Enzyme immunoassays) နဲ႔ ELISA (Enzyme-linked immunoassays) ေတြကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။
ELISA test က အေပါင္းျပေနရင္ Western blot test နည္းနဲ႔ HIV proteins ကို ဆက္စမ္းမယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ HIV မဟုတ္တဲ့ Non-HIV Antibodies တျခား အင္တီေဘာ္ဒီေတြသာရွိေနရင္ အေပါင္းျပမွာဘဲ။ ထပ္စမ္းလို႔ အႏုတ္ျပတာဆိုရင္ အရင္ ELISA test အေပါင္းကို မွားတဲ့အေပါင္းလို႔ သတ္မွတ္မယ္။ ေသျခာတယ္။ ELISA နဲ႔ Western blot tests နည္းအတြက္ ၂ ပတ္ၾကာမွ အေျဖရမယ္။
HIV Duo စမ္းသပ္နည္းဟာ ELISA စတုတၳမ်ိဳးဆက္ စမ္းသပ္နည္း ျဖစ္တယ္။ Duo လို႔ ေခၚတာက HIV-1 နဲ႔ HIV-2 HIV Antibodies အင္တီေဘာ္ဒီေတြကိုေရာ HIV P24 Antigen (အေပၚယံမ်က္ႏွာျပင္) ကိုပါ စမ္းလို႔ေခၚတာျဖစ္တယ္။ အင္တီေဘာ္ဒီကို စမ္းမရေသးခင္ ၇-၁ဝ ရက္ေစာျပီး အင္တီဂ်င္ကို စမ္းေတြ႔မယ္။ ၁၆ ရက္ဆိုရင္ အမ်ားဆံုးရွိေနမယ္။ ပိုးအဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၈-၁ဝ ပတ္အထိ မ်ားေနမယ္။ ၉၉႕၈% တိက်တယ္။ အေျဖရဘို႔ ၄ နာရီသာ ေစာင့္ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ Window period ကို တိုေစတယ္။ အင္တီေဘာ္ဒီကို ၈ ပတ္မွာ စမ္းေတြ႔သူဆိုရင္ ၆ ပတ္ခြဲ၊ ၇ ပတ္ ကတည္းက အင္တီဂ်င္ကို စမ္းေတြ႔မယ္။ HIV ပိုး အဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၂၈ ရက္အၾကာမွာ စမ္းေတြ႔တယ္။ ဒါေၾကာင့္ HIV Duo Test ကို HIV 28 Day Test လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ေစ်းမၾကီးလွဘူး။
နည္း ၃ နည္း (ELISA test + Western blot + HIV Duo) လံုးမွာ အေပါင္းျပေနရင္ေတာ့ ပိုးအဝင္ခံေနရတာ ေသျခာတယ္လို႔ ဆရာဝန္ေတြက သတ္မွတ္တယ္။
HIV INSTI test စမ္းနည္းက ၁ မိနစ္နဲ႔အေျဖထြက္တယ္။ ပိုးအဝင္ခံရျပီး ၃ လ (၁၂ ပတ္) အၾကာမွာေတြ႔မယ္။
HIV RNA PCR test က HIV 1 နဲ႔ 2 ပိုးအဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၇ ရက္အေနမွာစမ္းေတြ႔မယ္။ အေျဖရဘို႔ ၅ ရက္ ေစာင့္ရမယ္။ ပိုက္ဆံ ၂ ဆေလာက္ ကုန္က်တယ္။
အျမန္စမ္းနည္းလဲရွိတယ္။ Rapid HIV tests နည္းေတြကေန အေျဖကို ၂ဝ မိနစ္နဲ႔ သိေစတယ္။
HIV PCR Test နည္းက HIV 1 infection ကို ပိုးဝင္တာခံရျပီးေနာက္ ၁ဝ ရက္မွာ စမ္းေတြ႔မယ္။ ၁ဝဝ% ေတာ့ ေသျခာတာ မဟုတ္ပါ။ အေျဖကို သိခ်င္စိတ္ေစာသူေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။ ဒိေနာက္မွာ HIV Duo Test ကို ပိုးဝင္ခံရတယ္လို႔ သံသယရွိတဲ့ေနာက္ ၂၈ ရက္ အေနမွာ ထပ္စမ္းရမယ္။
HIV-2 က HIV-1 ေလာက္ အျဖစ္မမ်ားဘူး၊ ၅ ဆကေန ၉ ဆ အထိ နည္းတယ္။ မဆိုးလွဘူး။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
