၁။ ဆရာရွင့္ သမီးတူမေလးႏွာေခါင္းေသြး တအားလ်ွံေနလို႔ ဘယ္လိုလုပ္ရပါမလဲ။
ျဖစ္တဲ့သူ အသက္ မသိ။ က်န္းမာေရးေနာက္ခံ မသိ။
၂။ အသက္ ၂၇ အမ်ိဳးသားတဦးသည္ ငယ္႐ြယ္စဥ္ဘဝကပင္ နွာေခါင္းေသြးမၾကာခဏလ်ွံတတ္ပါသည္။ ပင္ပန္းသည့္ အခါမ်ားတြင္ ပို၍ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ယခုအသက္ထိ မၾကာခဏဆိုသလို လ်ွံပါသည္။ ဆရာဝန္ျပရာ ေသြးအားနည္းေရာဂါရွိသည္ဟုေျပာခဲ့ပါသည္။ နားနွာေခါင္းလည္ေခ်ာင္းအထူးကုနွင့္ဆက္ျပရပါမည္လားဆရာရွင့္။ ဤေရာဂါနွင့္ပတ္သက္ေသာအေၾကာင္းမ်ားကို ဆက္လက္ေျဖၾကားေပးေစလိုပါတယ္။
ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာကို Epistaxis လို႔ေဆးစာနဲ႔ ေခၚပါတယ္။ လူ ၇ ေယာက္မွာ တေယာက္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတယ္။ ေဆာင္းတြင္းမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေအးျပီး ေျခာက္ေသြ႔တဲ့ ဥတုမ်ိဳးမွာ ျဖစ္တယ္။ မနက္ခင္းမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အျဖစ္မ်ားေပမဲ့ သိပ္စိုးရိမ္စရာ မရွိပါ။ ဆရာဝန္မလိုဘဲ ေသြးတိတ္သြားမွာ မ်ားပါတယ္။ ဘယ္ေနရာကေန ေသြးယိုတာလဲ ဆိုျပီး ခြဲျခားဘို႔လိုတယ္။ ႏွာေခါင္း ေရွ႕ပိုင္း နဲ႔ ေနာက္ပိုင္း ကုသရတာ မတူပါ။ ၉ဝ% ဟာ ေရွ႕ပိုင္းကေနထြက္တာပါ။ Nasal septum ေခၚတဲ့ ႏွာေခါင္းကို ဘယ္-ညာ ပိုင္းျခားထားတဲ့ ေနရာမွာရွိေနတဲ့ Kiesselbach plexus ဆိုတဲ့ ေသြးေၾကာစုကေန ေသြးယိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းကေန ေသြးယိုတာက ရွားတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကာကေန ယိုတာမို႔ ထိန္းရတာ ခက္တယ္။ လိုအပ္ရင္ ေဆးရံု တင္ရမယ္။
ဘာလို႔ ေသြးယိုသလဲ မသိႏိုင္တာေတြ ရွိတယ္။
• ဆိုင္းနပ္စ္၊
• အလာဂ်ီ၊
• ပစၥည္းတခုခုဝင္တာ၊
• ခြဲစိတ္တာ၊
• ကိုကိန္းေဆးသံုးတာေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။
• Warfarin, Clopidogrel bisulfate, NSAIDs, Aspirin ေဆးဝါးေတြကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Corticosteroids and Antihistamines ေဆးေတြပါတဲ့ လိမ္းေဆး-ပန္းေဆးေတြကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• အသည္းေရာဂါ၊
• အရက္သမား၊
• ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊
• Platelet disorders ေသြးမံႈနည္းေရာဂါနဲ႔
• Inherited blood clotting disorders ေမြးရာပါ ေသြးေရာဂါေတြကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Vascular malformations ေသြးေၾကာပံုမမွန္တာ နဲ႔ Nasal tumors ကင္ဆာဆိုတာ အေတာ္ရွားပါတယ္။
• ေသြးတိုးကေနလဲျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားလို႔ ေသြးဖိအားတက္လို႔ ျဖစ္တာ ျဖစ္ပါမယ္။
ကေလးေတြမွာ ႏွာေခါင္းေသြးယိုရင္ ပိုစိုးရိမ္တတ္ၾကတယ္။ သိပ္စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ခိုက္မိလို႔ျဖစ္ရတာ မ်ားတယ္။ ေသြးက ႏွာေခါင္းတဖက္ကေနထြက္တာ မ်ားတယ္။ ထြက္တာမ်ားရင္ ႏွာေခါင္းကို ပိတ္ေနႏိုင္တယ္။ Nasopharynx ေအာက္ပိုင္းအထိ ဆို႔ေနႏိုင္တယ္။ ေအာက္ထဲ ဆင္းက်သြားတာလဲရွိမယ္။ အစာလမ္းထဲေရာက္ျပီး ျပန္အန္တာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေသြးယိုထြက္တာ မ်ားရင္ ေခါင္းမူးမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ စိတ္မၾကည္မလင္ျဖစ္မယ္၊ သတိလစ္ခ်င္သလိုျဖစ္မယ္။ ႏွလံုးခုန္ျမန္လာမယ္၊ ေသြးအန္မယ္၊
ဆရာဝန္ျပဘို႔လိုမွာေတြကေတာ့ ခဏခဏယိုရင္၊ ႏွာေခါင္းအျပင္ တျခားေနရာေတြကေနယိုရင္၊ သူမ်ားထက္ပိုျပီး ေသြးျခည္ဥတတ္ရင္၊ Aspirin or Warfarin ေသြးယိုေစႏိုင္တဲ့ေဆးေတြေသာက္ေနရင္ ယိုတာျဖစ္ရင္၊ Liver disease, Kidney disease, Hemophilia ေရာဂါေတြ ရွိေနသူဆိုရင္၊ Chemotherapy ကင္ဆာေဆး ေသာက္ေနသူဆိုရင္၊ ၁ဝ-၂ဝ မိနစ္မက ယိုေနရင္၊
ဘာလုပ္မလဲ
စိတ္တည္ျငိမ္ပါ။ မတ္မတ္ထိုင္ပါ။ ေခါင္းေရာ ကိုယ္ေရာ ေရွ႕နဲနဲကိုင္းထားပါ။ ေခါင္းေနာက္လွန္ထားရင္ ေသြးက ေအာက္ပိုင္း ဆင္းက်မယ္။ ႏွာေခါင္းကို လက္နဲ႔ ဖိညွစ္ထားပါ။ ၁ဝ မိနစ္အထိ ဖိထားပါ။ ေတာက္ေလွ်ာက္ဖိထားပါ။ ဖိလိုက္ ေလွ်ာ့လိုက္မလုပ္ရပါ။ ပါးစပ္ထဲက်တာကို ေထြးထုတ္ျပစ္ပါ။ ရပ္သြားေပမဲ့ ႏွာေခါင္းကို မထိခိုက္ေအာင္ဂရုစိုက္ပါ။ ႏွာေျခတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ သတိထားပါ။ ေရခဲတင္တာ အက်ိဳးမရွိလို႔ ဆိုပါတယ္။ Heater မေကာင္းပါ။ Humidifier နဲ႔ Vaporizer ေတြက ေကာင္းမယ္။ Nasal saline sprays or Lubricating ointments or gels ေတြကေန အနာက်က္တာ ျမန္ေစႏိုင္တယ္။
သံုးႏိုင္တဲ့ ေဆးကုနည္းေတြ
(က) ေရွ႕ပိုင္းကထြက္တာ
လိုအပ္ရင္ ေသြးထြက္ေနတဲ့ ေသြးေၾကာကိုျမင္ေနရရင္ Chemical cauterization နည္းနဲ႔ ပိတ္ႏိုင္တယ္။ Silver nitrate ကို ထံုေဆးေပးျပီး သံုးတဲ့နည္းပါ။ တခ်ိဳ႕ကို Nasal packing ႏွာေခါင္းထဲကို ပတၲီးစထည့္ျပီး ပိတ္ဆို႔နည္းသံုးႏိုင္တယ္။ Petroleum (Vaseline) Gauze, Balloon nasal packs, and Synthetic sponge packs နည္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးႏိုင္တယ္။ ၄၈-၇၂ နာရီအၾကာမွာ ျပန္ထုတ္ရမယ္။
(ခ) ေနာက္ပိုင္းကထြက္တာ
Posterior nasal packing ဆို႔ပိတ္နည္းသံုးရမယ္။ Balloon nasal pack ကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ စိတ္ျငိမ္ေဆး၊ အနာသက္သာေဆးလိုႏိုင္တယ္။ ၄၈-၇၂ နာရီ အၾကာမွာ ျပန္ထုတ္ရမယ္။ ပိုးဝင္တတ္တယ္။ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ေဆးရံုတက္ရတတ္တယ္။ မရရင္ေတာ့ Arterial embolization ခြဲစိတ္ကုသနည္း တခုခုလုပ္ရႏိုင္တယ္။
Nosebleed (1) ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/nosebleed-1.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
