၁။ ကြၽန္မ အသက္ ၂၆ ပါ။ ငယ္ငယ္ကတည္းက ေက်ာလယ္မွာ မွဲ႔ပါပါတယ္။ ႀကီးလာေတာ့ အေပၚကိုေရြ႕လာပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့တႏွစ္ေလာက္က အဲဒီမွဲ႔ကို လက္သည္းထိမိတာကို သတိထားမိလိုက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း အရမ္းႀကီးလာပါတယ္။ ခုတေလာ သတိထားမိလာတာက အရင္က ထိၾကည့္ရင္ ဒီအတိုင္း မွဲ႔မ်က္ႏွာျပင္က ေခ်ာပါတယ္။ ခုက ထိၾကည့္ရင္ ၾကမ္းၾကမ္းႀကီးနဲ႔ ဘုထသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါစိုးရိမ္လို႔ပါ ဆရာ။
ေမးနည္းစည္းကမ္းပါ အခ်က္အလက္ မစံုပါ။ သတ္ပံုတခ်ိဳ႕ျပင္လိုက္ပါတယ္။ ေဆာရီး။
၂။ ကြ်န္မက (႕႕႕႕႕) ပါ။ (႕႕႕႕႕) မွာေနပါတယ္။ ဆရာေရးတဲ့ Melanoma မွဲ႔ကင္ဆာအေၾကာင္း ဖတ္ျပီးပါျပီ။ အဲဒီမွာ Elevated above the skin surface အေရျပားမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၾကြတက္ေနရင္၊ Firm to the touch ထိၾကည့္ရင္ တင္းေနရင္လို႔ ပါတယ္။ ကြ်န္မခႏၵာကိုယ္မွာ မွဲ႔နည္းနည္းမ်ားတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕မွဲ႔ေတြက ေမြးကတည္းက မ်က္စိမွိတ္ျပီး ထိၾကည့္ ခံစားၾကည့္လို႔ရတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ မ်က္စိနဲ႔ၾကည့္မွ ျမင္ရတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က အသစ္ထြက္လာတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က်ေတာ့ မွဲ႔ျဖစ္သြားတာပါ။ အားလံုးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခ်ိုဳ႕ေပါ့ေနာ္။ အခုေနာက္ပိုင္း အရင္ အပ္ဖ်ားေထာက္ေလာက္ မွဲ႔ေလးက အခုနည္းနည္းေလးၾကီးလာျပီး မ်က္စိမွိတ္ ကိုင္ၾကည့္လို႔ ရလာတယ္။ ေနာက္ မွဲ႔တစ္လံုးက ညာဘက္ေပါင္လယ္မွာေပါ့။ မွဲ႔ ၃ လံုးက ညာေပါင္ပတ္လည္ ၄ လက္မေလာက္စီကြာျပီး ရွိေနတယ္။ ေမြးကတည္းက မွဲ႔ေပါ့။ အခုထူးျခားလာတာက အလယ္ကမွဲ႔ပါ။ အရင္ အရြယ္အစား အတိုင္းကိုပဲ နည္းနည္း ၾကြတက္လာတာပါ။ အရမ္းပြတ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ နည္းနည္းယားသလိုပဲ။ သိပ္ေတာ့မေသခ်ာပါဘူး။ ဒီအတိုင္းေနရင္ ဘယ္လိုမွေတာ့ မခံစားရပါဘူး။ ဓါတ္ပံု ၃ ပံုရိုက္ျပီး ပို႔လိုက္ပါတယ္။
ဒုတိယေမးခြန္းကိုေတာ့ တဝက္တည္းသာ သံုးပါရေစ။ ရွည္လို႔။ ေဆာရီး။
Moles မွဲ႔ ဆိုတာ ေမြးရာပါ အမွတ္အသားအမ်ိဳးအစားထဲမွာ ထည့္ရင္လဲရတယ္၊ ေမြးျပီးမွ ျဖစ္တာေတြလဲ မ်ားလို႔ ေမြးရာပါစာရင္းထဲ မတည့္ၾကတာ မ်ားတယ္။ အေရျပားမွာ အေရာင္ျဖစ္ေစတဲ့ Pigmented cells (ဆဲလ္) ဆိုတာရွိတယ္။ ဒါေတြက တျခားေနရာထက္ ပိုျပီး အမ်ားၾကီး စုေဝေနတာမို႔ မွဲ႔ ျဖစ္ရတယ္။ ေဆးစာမွာ Nevi လို႔ေခၚတယ္။ ေသးေသးကေန ၾကီးၾကီးျဖစ္မယ္။ တကုိယ္လံုး ဘယ္ေနရာမဆို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
မွဲ႔ရွိလို႔ ထူးျခားတယ္၊ ဆြဲေဆာင္မႈရွိတယ္၊ အၾကည့္ရဆိုးတယ္၊ ဘယ္လိုထင္ထင္ မွဲ႔ဟာ အႏၲရာယ္ မေပးပါ။ မဲနက္ေနမွ မွဲ႔လို႔မေခၚပါ၊ ခပ္ညိုညိဳ၊ ခပ္မြဲမြဲ၊ မဲနက္နက္၊ ခပ္ျပာျပာ၊ ပန္းေရာင္၊ အနီေရာင္ေတြကလဲ မွဲ႔ပါဘဲ။ ပံုပန္းကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိႏိုင္တယ္။ အရြယ္အစားလဲ မထူးဘူး။ အပ္ေထာက္ေလာက္ကေန အဂၤါအစိတ္အပိုင္း တခုလံုး ဖံုးေနတဲ့အထိ ၾကီးႏိုင္တယ္။ ခန္႔မွန္းေျခ လူတေယာက္မွာ မွဲ႔အေရအတြက္ ၁ဝ ခုကေန ၄ဝ အထိရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသစ္ျဖစ္လာတာ ရွိသလို ေပ်ာက္သြားတာေတြလဲရွိလို႔ အေရအတြက္က ဘဝတသက္တာမွာ ေျပာင္းေနပါတယ္။
မွဲ႔မ်က္ႏွာျပင္ကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ ေခ်ာေမြ႔၊ ျပားခ်ပ္၊ ေဖါင္းၾကြ။ ျဖစ္စမွာ ျပားျပီးညိုေနေပမဲ့ တခ်ိန္မွာ ေဖါင္းျပီး အေရာင္ရင့္လာ၊ ႏုလာတာမ်ိဳးလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ငယ္တံုးမွာ နည္းနည္းရွိရာကေန ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲေတြ ရွိလာတဲ့ ေနာက္ ပိုမ်ားလာတတ္တယ္။ ဥပမာ လူပ်ိဳေပါက္၊ အပ်ိဳျဖစ္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ေသြးဆံုး။ အသက္ၾကီးလာခ်ိန္ ဆိုပါစို႔ ၃ဝ ေက်ာ္မွာ မွဲ႔အသစ္ျဖစ္လာရင္ေတာ့ သတိထားေပးပါ။
ရွားရွားပါးပါး ကင္ဆာ ျဖစ္မလား စိုးရိမ္ရတာေတာ့ ရွိပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္မွဲ႔ကို အခုေမးတဲ့သူလို အရိပ္တၾကည့္ၾကည့္ ေနသင့္ၾကတယ္။
နာမယ္၊ ယားမယ္၊ ပူေလာင္မယ္၊ ေသြးထြက္၊ ေသြးယို၊ မွဲ႔ရဲ႕ တဖက္ျခမ္းနဲ႔ ေနာက္တျခမ္း မတူတာ ျဖစ္လာရင္၊ ရုတ္တရက္ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း၊ အေရာင္၊ ေဖါင္းၾကြမႈ၊ အထူးသျဖင့္ မဲနက္လာတာ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ ျပပါ။ ပံုပန္း မညီမညာျဖစ္လာရင္၊ အနားသတ္မညီမညာျဖစ္လာရင္၊
ေနေရာင္နဲ႔ထိတာ တတ္ႏိုင္သမွ်ေရွာင္ပါ။ Sunscreen သံုးပါ။ သူမ်ား မျမင္ေစခ်င္ရင္ မိတ္ကပ္၊ သနပ္ခါးစတာေတြနဲ႔ ဖံုးကြယ္ထားပါ။ မွဲ႔ေပၚကေပါက္ေနတဲ့ အေမႊးကို မရိတ္ပါနဲ႔။
အေရျပားမွာရွိတဲ့ (မယ္လင္ႏိုဆိုက္-ဆဲလ္) ေတြကေန (မယ္လင္နင္) ေရာင္ျခယ္ေတြ အမ်ားၾကီး စုေဝးတဲ့ေနရာမွာ ထုတ္ေပးလို႔ျဖစ္ရတယ္။ Dysplastic nevi ဆိုတာက ခဲဖ်က္ အရြယ္ထက္ ၾကီးျပီး အလည္မွာ အေရာင္ရင့္ေနမယ္၊ အနာသတ္ မညီတာမ်ိဳး။ ၾကည့္လိုက္ရင္ ၾကက္ဥေက်ာ္ထားသလိုေနမယ္။ ကင္ဆာ မဟုတ္ေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးစစ္ရလိမ့္မယ္။ မွဲ႔ေတြ သိပ္မ်ားေနသလား ၂ဝ ေက်ာ္ ရွိေနသလား။ ကင္ဆာမ မဟုတ္ေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဆးစစ္ရလိမ့္မယ္။ မွဲ႔ ၅ဝ မကရွိေနရင္ ေဆးစစ္ပါ။
မွဲ႔ကေန ကင္ဆာျဖစ္ရင္ Melanoma (မယ္လင္ႏိုးမား) ေခၚတယ္။ အေရျပားအေပၚယံမွာျဖစ္တာမို႔ ေစာေစာသိေစလို႔ ကံေကာင္းတယ္။ အေရျပားစစ္ေဆးတာလုပ္မယ္။ အသားစျဖတ္ယူစစ္ေဆးတာ လုပ္မယ္။
ကင္ဆာလို႔သိတာနဲ႔ ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္တယ္။ မွဲ႔ကိုေရာ ေဘးနာက အေရျပားအေကာင္းေနရာတခ်ိဳ႕ပါ ခြဲစိတ္ထုတ္မယ္။ ခြဲစိတ္မႈက ခဏနဲ႔ျပီးစီးတယ္။ Surgical excision ေခၚတယ္။ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးမယ္။ Surgical shave ဆိုတာက ေသးေသးေလးေတြကိုလုပ္တယ္။ ခ်ဳပ္ရိုးမလိုဘူး။ ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္မွာ ျပန္ေပၚရင္ ခ်က္ခ်င္း ဆရာဝန္ျပပါ။
ေမြးရာပါမွဲ႔ လူ ၁ဝဝ မွာ တေယာက္ ေမြးရာပါမွဲ႔နဲ႔ ေမြးလာတယ္။ ေမြးကတည္းက မွဲ႔ အၾကီးၾကီးဆိုရင္ ေစာင့္ၾကည့္ေနပါ၊ အေျပာင္းအလဲေတြ႔ရင္ ေဆးစစ္ပါ။
Atypical mole (dysplastic) ဆိုတာက (မယ္လင္ႏိုးမား) ကင္ဆာနဲ႔ ဆင္တယ္။ အခြဲရခက္တယ္။ ကင္ဆာ မဟုတ္ေပမဲ့ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အဲလို မညီမညာမွဲ႔ ၄ ခုမကျဖစ္ေနရင္၊ အရင္က မွဲ႔ကင္ဆာျဖစ္ဘူးထားရင္၊ အမ်ိဳးအရင္း ထဲမွာ မွဲ႔ကင္ဆာလူနာရွိသူဆိုရင္၊ ထူးျခားတဲ့မွဲ႔ကေန ကင္ဆာျဖစ္လာတာရွိတယ္။
Spitz nevus အမ်ိဳးအစားကလဲ ကင္ဆာနဲ႔ ဆင္တယ္။ ပန္းေရာင္၊ အထက္ျမင့္တက္ေနမယ္၊ ခံုးေမာက္ေနမယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားအေရာင္အေသြးလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးထြက္ႏိုင္တယ္။ ငယ္တံုးျဖစ္တာမ်ားတယ္။
Melanoma (မယ္လင္ႏိုးမား) မွဲ႔ ကင္ဆာ
• Asymmetry မွဲ႔ရဲ႕ တဖက္ျခမ္းနဲ႔ ေနာက္တဖက္ျခမ္း မတူညီမညာျဖစ္လာရင္
• Border အနားသတ္က မညီမညာျဖစ္လာရင္၊ မံႈဝါးဝါးျဖစ္လာရင္၊
• Color အေရာင္ေတြ ျဖဴ၊ နီ၊ ျပာ၊ ညိဳ၊ မဲ၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေနၾကရင္၊
• Diameter ကင္တာျဖစ္လာတဲ့ မွဲ႔အမ်ားစုက ခဲဖ်က္ထိပ္ဝိုင္းေလာက္ရွိတယ္။ ေသးေသးနဲ႔ျဖစ္တာလဲ ရွိပါမယ္။
• Evolving အေရာင္၊ အရြယ္အစား၊ ပံုပန္း၊ ျပား-ၾကြ ေျပာင္းလဲလာေနရင္၊
Dr. တင္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
