၁။ ဆရာရွင့္ အမ်ိဳးသားက ၃၇၊ ကြ်န္မက ၄ဝ ျပည့္ပါၿပီရွင့္။ အိမ္ေထာင္သက္က ၁ ႏွစ္နဲ႔ ၇ လေက်ာ္ပါၿပီ။ ၂၀၁၆ ၇ လပိုင္းမွာ ကိုယ္ဝန္းရွိၿပီး ၁၀လပိုင္းမွာ ပ်က္သြားပါတယ္ရွင့္။ ဆရာဝန္ၫြန္ၾကားသည့္အတိုင္း သားဥေႂကြေဆး ၄ ခါေသာက္ဖူးပါၿပီ။ သားဥေႂကြေဆးက တသက္မွာ ၆ ခါထက္ပိုမေသာက္ရဘူးဆိုတာ ဟုတ္ပါသလားရွင္။ ရာသီလာတိုင္း သားဥေႂကြပါသလားရွင္။ ယခုထိကိုယ္ဝန္ျပန္မရေသးလို႔စိတ္ပူတာပါရွင္။ ထိုးေဆး တားေဆးဘာမွမသံုးဖူးပါ။ ဘယ္လို ထပ္ႀကိဳးစားရပါမလဲရွင္။ ဆရာထံမွအၾကံေပးေစလိုပါတယ္ရွင္။ ကြ်န္မရဲ႕ေဆးမွတ္တမ္းေတြပါ ၾကည့္ေပးေစလိုပါသည္။ ဆရာအၾကံကိုေစာင့္ေနပါမယ္ရွင္။ အမွားမ်ားပါလွ်င္ခြင့္လြတ္ပါရွင္။ ေတာင္းပန္ပါတယ္။ ဆရာသက္ရွည္က်န္းမာပါေစရွင္။
၂။ မဂၤလာပါဆရာ ကြၽန္မအသက္ ၂၂ႏွစ္၊ တားေဆးေသာက္တာႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္၊ ေဆးျဖတ္တာ ၇လ႐ွိပါၿပီ။ မ်ိဳးဥေႂကြေဆးက ရာသီလာၿပီးဘယ္ႏွစ္ရက္ေနရင္ ေသာက္ရမလဲဟင္ဆရာ။ မ်ိဳးဥေႂကြေဆး တံဆိပ္ေလးကိုပါ ၫႊန္ေပးပါ။ ေက်းဇုးတင္ပါတယ္။
၃။ ဆရာ က်မ အသက္ ၃၁ ပါ။ ႕႕႕႕႕ ကပါ။ ဆရာ မ်ိဳးဥေၾကြေဆးပို႔ေပးတဲ့သူပါ။ ေသာၾကာေန႔မွာ ေဆးစေသာက္မွာပါရွင့္။ အစားစားျပီးေသာက္ရမလား၊ ေသာက္ျပီးမွ အစာစားရမလား ဆိုတာပါဆရာ။ တျခား လိုက္နာရမယ့္ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ေတြလည္း သိပါရေစဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။
ရာသီလာတိုင္းေတာ့ မ်ိဳးဥထြက္ခ်င္မွ ထြက္တယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ေအာင္လုပ္တဲ့ေဆး Clomifene ကို ၁၉၆ဝ ကတည္းက သံုးေနခဲ့တယ္။ အရင္ကေတာ့ ရာသီေသြး နည္းတဲ့သူေတြကိုသာ ေပးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကေလးရေအာင္ လုပ္နည္းအတြက္ အေတာ္မ်ားမ်ား သံုးေနၾကျပီ။ Selective estrogen receptor modulator (SERM) လို႔ ေခၚတယ္။ Clomiphene Citrate ကို Clomid, Fertomid, Milophene, Serophene ဆိုတဲ့ နာမည္ေတြနဲ႔ ေရာင္းတယ္။
မ်ိဳးပြါးရာမွာ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ မ်ိဳးဥထြက္ေစအာင္ လံႈ႔ေဆာ္အားေပးတယ္။ ရာသီတလရဲ႕ အေစာပိုင္းရက္ေတြမွာ ၅ ရက္ဆက္တိုက္ ေသာက္ေစတယ္။ ၃ လကေန ၆ လအထိ ေပးတတ္တယ္။ ေဆးေသာက္ရသူအတြက္ အတိအက် လိုအပ္မဲ့ ေဆးအဆကို ေျပာမရလို႔ ေဆးကို ေနာက္ပိုင္းမွာ တိုးတိုးေပးရတတ္တယ္။ Dose ကိုသိလာရရင္ အဲဒီ Dose အတိုင္း ၃ လဆက္ေပးမယ္။ ၆ လေနလို႔မွ ကိုယ္ဝန္မတည္ရင္ေတာ့ ဒီနည္းနဲ႔ မရႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္ျပီ။
သဘာဝနည္းနဲ႔ကေလးယူဘို႔မွာ မ်ိဳးဥမထြက္တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြကိုေဆးေပးနည္းမွာ Clomid 50 mg တလံုးကို ရာသီဆင္းျပီးတာနဲ႔ ေန႔တိုင္း ၅ ရက္ဆက္တိုက္ေသာက္ရမယ္။ ၃ လၾကိဳးစားလို႔ မ်ိဳးဥမထြက္ေသးရင္ 100 mg ကို ေန႔တိုင္း ၅ ရက္၊ ေနာက္ ၃ လေပးမယ္။ ရာသီစလာတဲ႔ေန႔ရဲ႕ေနာက္ ၃-၄-၅ ရက္မွာ စေသာက္ပါ။ ၅ ရက္ ဆက္တိုက္ေသာက္ပါ။ 100 mg ထက္ပို ေပး-မေပး ေဆြးေႏြးေနဆဲျဖစ္တယ္။
ေဆးကို မနက္မွာေသာက္ရင္ ၅ ရက္လံုး မနက္မွာ ေသာက္ပါ။ ေနာက္က်သြားရင္လဲ သတိရတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းေသာက္ပါ။ တရက္ေနာက္က်ရင္ ေဆး ၂ လံုး တခါတည္း ေသာက္ပါ။ မ်ိဳးဥထြက္ မမွန္သူ နဲ႔ မ်ိဳးဥ လံုးဝမထြက္သူေတြကိုေပးရင္ ၈ဝ% မ်ိဳးဥထြက္မယ္။ ေဆးကုတာ ၉ လရွိသူေတြထဲက ၇ဝ-၇၅% ကိုယ္ဝန္ရတယ္။ သဘာဝ အမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ကေလး ပ်က္က်ႏွဳန္း ပိုေတာ့မ်ားတာ အရင္က ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အဲလို မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ေျပာလာတယ္။
Clomiphene therapy နည္းေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ရရင္ ၅-၈% မွာ အမႊာေတြ ျဖစ္မယ္။ ပံုမွန္အမႊာဆိုတာ ၁-၂% သာရွိတယ္။ ႏွစ္မႊာကေလး ၂ ေယာက္တြဲသာ ျဖစ္ပါမယ္။ သံုးမႊာဆိုတာ ရွာမွရွားျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဆးက ကေလးကိုဒုကၡမေပးပါ။
ကေလးရေအာင္ လိုအပ္ေသးတဲ့ အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္း အနည္း-အမ်ားလဲ မွန္ေနရမယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက ေဟာ္မုန္းေတြ ထြက္ရာ Pituitary gland ကလည္း မွန္မွန္ အလုပ္လုပ္ေနဘို႔လိုပါတယ္။ သူ႔ခင္ပြန္းကလဲ ကေလးရႏိုင္သူ ျဖစ္ရပါမယ္။
ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ = နည္းနည္းသာျဖစ္ရင္ မ်ိဳးဥအိမ္ကၾကီးလာမယ္။ ဗိုက္ေအာင့္မယ္။ အလတ္စားဆိုရင္ ပ်ိဳ႕ခ်င္-အန္ခ်င္ ျဖစ္မယ္။ ဆိုးဝါးသူေတြမွာ အသက္ကို အႏရာယ္ေပးႏိုင္တယ္။ မ်က္ႏွာေတြ နီျမန္းမယ္။ စိတ္တိုမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ သားအိမ္အဝက ခြ်ဲေတြ ေစးျပစ္လို႔ သုက္ပိုးအလြယ္နဲ႔ ဝင္မရျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ လိုအပ္ရင္ သုက္ပိုးကို သားအိမ္ထဲထည့္ေပးရမယ္။ ရင္သားေတြ တင္း-နာမယ္။ မ်က္စိေဝဝါးႏိုင္တယ္။ ရွားရွားပါးပါး ဆံပင္ကြ်တ္မယ္။ အားယုတ္မယ္။ အိပ္ေရးပ်က္မယ္။
သုက္ပိုးနည္းေနတဲ့ေယာက္်ားေတြကို Clomiphene 25mg ေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာေၾကာင့္ ကေလးမရႏိုင္မွန္း မသိသူေတြကိုေတာ့ ဒီေဆးက ကိုယ္ဝန္ရေစမယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ အျပင္ကေန သုက္ပိုးထည့္ေပးတာခံယူမဲ့ အမ်ိဳးသမီးကို မ်ိဳးဥေတြပြါးမ်ားလာေအာင္လုပ္ေပးရာမွာ အထိေရာက္ဆံုး ျဖစ္တယ္။
ကေလးမရေသးတဲ့စံုတြဲေတြ ေဆးစစ္တာေတြ စံုေအာင္လုပ္ရမယ္။ က်န္းမာေရး ရာဇဝင္ က်က်နနယူမယ္။ ကိုယ္ကာယ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္မယ္။ သုက္ပိုးစစ္ေဆးမယ္။ Pituitary, Thyroid, and Adrenal function ေဟာ္မုန္းထြက္ရာေတြ အကုန္စစ္မယ္။ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါ မရွိတာစစ္မယ္။ ေယာက္်ားမွာလဲ အျပစ္ကင္းေနမွသာ Clomiphene ေဆးနည္းသံုးတာဟာ စိတ္ခ်ရတဲ့ နည္းလမ္းေကာင္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ Clomifene ေဆးကို အားကစားေလာကမွာ သံုးၾကတယ္။ မသံုးရလို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။
In vitro fertilization (IVF) or Gamete intrafallopian transfer (GIFT) နည္းပညာေတြသံုးျပီး မ်ိဳးဥကို မ်ားေစ-ပြါးေစေအာင္ လုပ္ရေသးတယ္။ ဒီေဆးကေန အဲလို အျပင္မွာ မ်ိဳးစပ္ျပီးေနာက္ Intrauterine insemination or Artificial insemination သူ႔ သားအိမ္ထဲ သေႏၶကို လာထည့္ေပးခံမဲ့ မ်ိဳးဥထြက္ မမွန္သူ အမ်ိဳးသမီးအတြက္လဲ အက်ိဳးရွိေစတယ္။
Clomiphene ေဆးကို တျခားေဆးေတြနဲ႔လဲ တြဲေပးတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးလူနာက အလြန္ဝျပီး Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ေရာဂါလဲရွိေနသူျဖစ္ရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို အရင္ ခ်ခိုင္းရမယ္။ Body mass index (BMI) က်စေအာင္ အစားေရွာင္နည္းနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ခိုင္းမယ္။ မရေသးရင္ Insulin metabolism ကို ျပင္တဲ့ေဆး ေပးရမယ္။
ေဆးေပးျပီး အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ မ်ိဳးဥထြက္တာ၊ မ်ိဳးဥရဲ႕ အရည္အေသြးေတြကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးတာကို Clomiphene challenge test ေခၚတယ္။ ေဆးကေန မ်ိဳးဥအိမ္က ထြက္ေပးေနတဲ့ (FSH) ေဟာ္မုန္းကို အားေပးလိမ့္မယ္။ ေဆးေပးျပီးေနာက္ရက္မွာ ေသြးထဲက FSH က အရင္လို ပံုမွန္ကိုျပန္က်သြားတယ္ဆိုရင္ (ေနာ္မယ္) လို႔ေျပာႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ ျမင့္မားေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီအမ်ိဳးသမီးဟာ Ovarian reserve မ်ိဳးဥအိမ္အလုပ္ နည္းေနတယ္။ ဒီလို အမ်ိဳးသမီးက Donor eggs သူမ်ား လွဴထားတဲ့ မ်ိဳးဥကို သံုးရေတာ့မယ္။
Clomiphene ေဆးကို ေယာက္်ားေတြအတြက္လဲ သံုးတယ္။ သုက္ပိုး နည္းေနသူေတြအတြက္ ေကာင္းေစမယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာေၾကာင့္ ကေလးမရႏိုင္မွန္း မသိသူေတြကိုေတာ့ ဒီ Clomiphene ေဆးက ကိုယ္ဝန္ရေစမယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ Insemination procedure အျပင္ကေန သုက္ပိုးထည့္ေပးခံမဲ့ အမ်ိဳးသမီးကို မ်ိဳးဥေတြ ပြါးမ်ားလာေအာင္ လုပ္ေပးရာမွာ အထိေရာက္ဆံုး ျဖစ္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
