ေဆးလိပ္၏ ဆိုးက်ဳိးကို ကမၻာေပၚရွိ လူအမ်ား သိရွိနားလည္ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ စီးကရက္၊ ေဆးလိပ္အႏၲရာယ္ကို အသိ ေပးႏိႈးေဆာ္မႈမ်ားလည္း စဥ္ဆက္မျပတ္ ျပဳလုပ္လ်က္ရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ေဒသမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္မေသာက္ရ နယ္ေျမမ်ား သတ္မွတ္ထားၿပီး ေဆးလိပ္ေသာက္ရန္ ေနရာကုိလည္းသီးသန္႔ သတ္မွတ္ေပးထား သည္။ ေသာက္သံုးသည့္ ေဆး လိပ္ဘူးတိုင္းတြင္လည္း ''ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါသည္''ဟူေသာ သတိေပးႏိႈးေ ဆာ္ခ်က္ စာတန္းကို ေဆးလိပ္ ဥပေဒအရ ကပ္ထားသည္။ သို႔ေသာ္ ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္တြင္ နီကိုတင္း ဟူေသာ ဓာတ္တစ္မ်ဳိးက လူကိုညိႇဳ႕ယူဖမ္းစားထား သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူမ်ားအဖို႔ မေကာင္း မွန္းသိေသာ္လည္း ျဖတ္မရျဖစ္ၾကသည္။
ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ယခုအခါ ကမၻာေပၚတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူဦးေရ သန္း၁ဝဝဝ ေက်ာ္ရွိသည္။ ၎သန္း ၁ဝဝဝ အနက္ အမ်ား စုမွာ အာရွတိုက္မွ ျဖစ္ၾကသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး တိုင္းျပည္မ်ားသည္ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး၏ အႏၲရာယ္ကို သိျမင္လာၾကသည့္အေလ်ာက္ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး ေသာက္သံုးမႈႏႈန္းမ်ား က်ဆင္းလ်က္ရွိသည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ တိုင္းျပည္မ်ားတြင္မူ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူ ဦးေရမ်ားျပားလ်က္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ အထူးသျဖင့္ လူ ငယ္လူရြယ္မ်ားႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးငယ္မ်ားတြင္ သိသိသာသာ တိုးတက္မ်ားျပား လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕၏ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ခန္႔မွန္းခ်က္ မ်ား အရ ႏွစ္စဥ္လူဦးေရ ေျခာက္သန္းေက်ာ္သည္ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး သံုးစြဲမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားသည့္ ေရာဂါမ်ားျဖင့္ ေသဆံုးလ်က္ရွိၾကၿပီး ၎တို႔အထဲမွ ေျခာက္ သိန္းေက်ာ္သည္ သူတစ္ပါး၏ ေဆးလိပ္ေငြ႕ေၾကာင့္ ေသဆံုးရျခင္းျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၂ဝ၃ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး သံုးစြဲမႈေၾကာင့္ လူရွစ္ သန္းေက်ာ္ ေသဆံုးမည္ဟု ခန္႔မွန္းရၿပီး ၎တို႔အနက္မွ ၈ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္သည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ားျဖစ္သည္။ ၂ဝ ရာစုတြင္ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီးထြက္ ပစၥည္းသံုးစြဲမႈသည္ လူသန္းေပါင္း ၁ဝဝ ကို အသက္ဆံုး႐ံႈးေစခဲ့ၿပီး ၂၁ ရာစုတြင္ လူသန္းေပါင္း ၁ဝဝဝ ကိုအသက္ဆံုး႐ံႈး ေစမည္ျဖစ္သည္။
ေဆးလိပ္၏ အခိုးေငြ႕မ်ားတြင္ ဓာတ္ပစၥည္း အမ်ဳိးေပါင္း ၄၃ဝဝ ေက်ာ္ပါဝင္သည္။ ၎အထဲတြင္ လူမ်ားကို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ(ကတၱရာ၊ နီကိုတင္း၊ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုက္၊ ဘင္ဇင္း၊ အမိုးနီးယား)ဓာတ္မ်ားစြာ ပါဝင္သည္။ အဓိက ပါဝင္ေသာပစၥည္းမွာ နီကိုတင္းျဖစ္ၿပီး လူကိုစြဲလမ္းေစေသာ အရာျဖစ္သည္။ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ေဆးျပင္းလိပ္၊ စီးကရက္၊ ေဆးရြက္ႀကီးတို႔ကို စတင္စမ္းသပ္ ေသာက္သံုးၾကည့္ရာမွ နီကိုတင္း၏ စြဲလမ္းေစေသာ အာနိသင္ေၾကာင့္ တျဖည္း ျဖည္းပို၍ စြဲလမ္းလာၿပီး မေသာက္ရ မေနႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္လာၾကသည္။
ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးျခင္းေၾကာင့္ အဆုတ္ပြျခင္း၊ နာတာရွည္ ေလျပြန္ေရာင္ရမ္းျခင္း စေသာ အဆုတ္ႏွင့္ ပတ္သက္ သည့္ေရာဂါမ်ား ပိုမိုျဖစ္ပြားေစႏိုင္သည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးသူႏွင့္ သူ၏ပတ္ဝန္းက်င္တြင္လည္း ေဆးလိပ္ေငြ႕ကို ႐ွဴ႐ိႈက္ရသည့္အတြက္ လသားကေလးငယ္မ်ား ႐ုတ္တရက္ေသဆံုးျခင္း၊ အဆုတ္ေ ရာဂါျဖစ္ျခင္း၊ ကေလးမ်ားတြင္ ပန္းနာရင္က်ပ္ျဖစ္ျခင္း၊ နားျပည္ယိုျခင္း၊ အဆုတ္ျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ လူႀကီးမ်ားတြင္ ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ အဆုတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ျခင္း၊ ပန္းနာရင္က်ပ္ျဖစ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပြားေစသည္။
ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္၊ လက္၊ ေျခမ်ားရွိ ေသြးေၾကာမ်ားက်ဥ္းသည့္ ေရာဂါကိုျဖစ္ေစၿပီး ယင္း ေရာဂါေၾကာင့္ လက္ႏွင့္ေျခေထာက္ရွိ ၾကြက္ သားမ်ားသို႔ ေသြးေပးပို႔ေသာ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ား က်ဥ္းေျမာင္းသြား ေၾကာင္းသိရသည္။ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားႏွင့္ ပဋိသေႏၶတား ေဆးစား သံုးသူမ်ားသည္ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ေရာဂါ၊ ေျခေထာက္ေသြးေၾကာတြင္ ေသြးခဲေသာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျခင္း၊ ေပါင္ခ်ိန္မျပည့္ေသာ ကေလးေမြးဖြားျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္သည္။ မိမိတို႔ေနအိမ္တြင္ ေဆးလိပ္ ေသာက္သူရွိသျဖင့္ ေဆးလိပ္ေငြ႕႐ွဴ႐ိႈက္ေနရေသာ ကေလးမ်ားတြင္ သံုးႏွစ္အရြယ္၌ သြားပိုးစားျခင္းေရာဂါျဖစ္ၿပီး သြားအေပါက္ျဖစ္ျခင္း ပိုမ်ားေၾကာင္း ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ Kyoto University မွ သြားဆရာဝန္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိထား သည္။
ေဆးလိပ္ သမိုင္းေၾကာင္းမွာ နယ္ေျမသစ္ ရွာေဖြသူ ကိုလံဘတ္က ၁၄၉၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကားတိုက္ရွိ ဗဟားမား ကြၽန္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ကြၽန္းသား မ်ားက သစ္ရြက္တစ္မ်ဳိး(ေဆးရြက္ႀကီး)ကို မီး႐ိႈ႕၍ ႐ွဴ႐ိႈက္ေနသည္ကို ေတြ႕ရာမွ စတင္ေၾကာင္း၊ အဆိုပါ သစ္ရြက္မ်ားကို သယ္ေဆာင္လာျခင္းျဖင့္ ဥေရာပတိုက္ သို႔ ေဆးရြက္ႀကီး စတင္ေရာက္ရွိ လာေၾကာင္း၊ စီးကရက္ဟူေသာ ေဝါဟာရကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွ စတင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂ဝ ရာစုဦးပိုင္းတြင္ ကမၻာတစ္ဝန္း၌ စီး ကရက္ စက္႐ံုမ်ား အၿပိဳင္အဆိုင္ ေပၚေပါက္လာေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၉၁ ခုႏွစ္ သာလြန္မင္း တရားႀကီး လက္ထက္တြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္ေဆး စတင္ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ပထမကမၻာစစ္ၿပီး စေလာက္တြင္ ျမန္ မာႏိုင္ငံသို႔ စီးကရက္ စတင္ေရာက္ရွိလာခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာသိရသည္။
ယေန႔ကမၻာေပၚတြင္ ေဆးျပင္းလိပ္၊ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ေဆးတံစေသာေဆးရြက္ႀကီးႏွင့္ စီမံျပဳလုပ္ထားေသာ ပစၥည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကို နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ ထုတ္လုပ္ သံုးစြဲေ နၾကသည္။ ေဆးရြက္ႀကီး ထြက္ပစၥည္းမ်ားကို အဓိကအားျဖင့္ အေငြ႕ထြက္ေသာ ေဆးရြက္ႀကီးပစၥည္းမ်ား ဥပမာ- စီးကရက္၊ ေဆးေပါ့လိပ္၊ ေဆးျပင္းလိပ္၊ ေျပာင္းဖူးဖက္လိပ္၊ ကြမ္းဖက္ လိပ္၊ ေဆးတံ၊ ေရေျပာင္းစသည္ႏွင့္ အေငြ႕မထြက္ေသာ ေဆးရြက္ႀကီးထြက္ ပစၥည္းမ်ား ဥပမာ-ေဆးရြက္ႀကီးငံုျခင္း၊ ကြမ္းယာထဲ ထည့္၍ ေဆးေပါင္း၊ ႏွပ္ေပါင္းအျဖစ္ ထည့္၍စားျခင္း၊ ေဆးရြက္ႀကီးေရ စိမ္ေသာက္ျခင္းစသည္ဟူ၍ ခြဲျခား ထားေပသည္။
''မူးယစ္ေဆးအစ ေဆးလိပ္က''ဟုဆိုထားရာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ မူးယစ္ေဆးစြဲေစေသာ လမ္းေၾကာင္းေပၚ သို႔ေရာက္ေစသည့္ အက်င့္ဆိုးတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕ႀကီးသည္ ကမၻာ့လူသားတို႔၏ ''ဖြံ႕ၿဖိဳး ေရးအတြက္ ၿခိမ္းေျခာက္ေႏွာင့္ယွက္'' ဖ်က္ဆီးလ်က္ရွိေသာ ေဆးလိပ္ေသာက္ သံုးမႈ အႏၲရာယ္ ကာကြယ္ေရး ႀကီး ၾကပ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ ကမၻာေပၚရွိ လူသားမ်ားက ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္၍ က်န္းမာႀကံ့ခိုင္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ကို လူသားမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ ရည္သန္ကာ ႏွစ္စဥ္ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့ေဆးလိပ္ မေသာက္ေရးေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီး၏ ေဆးလိပ္မေသာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းပါဝင္ၾကပါရန္ ပန္ၾကား၍ တစ္ဖက္ကလည္း ေဆးလိပ္ထုတ္လုပ္မႈကို ဥပေဒအရ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ရန္ ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ေဆးလိပ္အႏၲရာယ္ ႀကီးမားေၾကာင္း ကမၻာသူကမၻာ သားတို႔ သိရွိေစရန္ လူထုဆက္သြယ္ေရး မီဒီယာမ်ားမွ တစ္ဆင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပညာေပးစည္း႐ံုးခဲ့သည္။ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕အေရွ႕ေတာင္အာရွ႐ံုးခြဲသည္ ေဒသတြင္း ရွိႏိုင္ငံမ်ား၌ ေဆးလိပ္သံုးစြဲမႈထိန္းခ်ဳပ္ေရးကို ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ မွ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ယေန႔ကမၻာေပၚတြင္ နည္းပညာရပ္မ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ လာျခင္းႏွင့္အတူ လူသားမ်ား အတြက္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး၏ အဓိက အသီးအပြင့္မ်ား ေကာင္းစြာ ရွင္သန္ေနေသာ္လည္း ကမၻာအႏွံ႔ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီးေၾကာင့္ ေသဆံုးသူႏွစ္စဥ္ ေျခာက္သန္းေက်ာ္ရွိလာၿပီး စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ လမ္းေၾကာင္းကို ေႏွာင့္ေႏွးေစမည့္ဆင္းရဲမႈ၊ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈတို႔ႏွင့္အတူ က်န္းမာေရးက႑၊ ပညာေရးက႑တို႔တြင္ မ်ား စြာနိမ့္ပါး က်ဆင္းမႈကို ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႕ လာေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ယခုအခါ ကမၻာအႏွံ႔ လူမ်ဳိး၊ ဘာသာ အဆင့္အတန္းမေရြး လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ႀကီး ေသာက္ သံုးေနၾကသည္ကို က်န္းမာေရး႐ႈေထာင့္မွ စိတ္မခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ရာ ေတြ႕ျမင္ေနရေပသည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း အ ေလ့အထသည္ တစ္ဦးခ်င္းအတြက္သာ မဟုတ္ဘဲ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ မိသားစုအတြက္ပါ ဆိုးက်ဳိးျဖစ္ေစပါသည္။ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏိုင္ငံတြင္ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ေနရာမ်ားႏွင့္ အလုပ္႐ံုမ်ားတြင္ ေဆးလိပ္ကင္းစင္ေရး ဥပေဒကို ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္က ျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီး ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္တြင္ စားေသာက္ဆိုင္မ်ား၊ ၂ဝ၁ဝျပည့္ႏွစ္တြင္ စားေသာက္ကုန္ေရာင္းခ်သည့္ ဆိုင္မ်ား၏ ေဆးလိပ္ကင္းစင္ေရးေနရာ အျဖစ္သတ္မွတ္ သည့္ ဥပေဒမ်ားျပ႒ာန္းေပးခဲ့သည္။ အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ လမေစ့မီ ကေလးေမြးဖြားမႈႏႈန္း သံုးရာခိုင္ႏႈန္းက်ဆင္းလာေၾကာင္း ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိ ေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး သံုးစြဲမႈႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေသာ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ေသဆံုးမႈမွာ ခန္႔မွန္း ၇ဝဝဝဝ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္း စစ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္။ ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီး သံုးစြဲမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ အဓိက ေရာဂါမွာ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ၿပီး အျခားေရာဂါမ်ားမွာ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ ရာေရာဂါႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါတို႔ျဖစ္ သည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းႏွင့္ ေဆးရြက္ႀကီးပါေသာ ေဆးစားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခံတြင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားသူ မ်ားအမ်ား ဆံုးရွိေၾကာ င္း စစ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
သို႔ပါ၍ ကမၻာ့လူသားမ်ားအေပၚ ''ေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ၿခိမ္းေျခာက္ ေႏွာင့္ယွက္'' ဖ်က္ဆီးလ်က္ ရွိေသာ ေဆးလိပ္ေသာက္သံုးမႈ အႏၲရာယ္ ကာကြယ္ေရး ႀကီးၾကပ္ ေဆာင္ရြက္ရန္မွာ ေဆးလိပ္ႏွင့္ေဆးရြက္ႀကီး ဥပေဒကို လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းၾကျခင္းျဖင့္ ေဆးလိပ္ေငြ႕ ကင္းစင္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ဖန္တီးၾကရမည္ျဖစ္သည္။
ေဆးလိပ္ေငြ႕ကင္းစင္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ကို ဖန္တီးႏိုင္မွသာ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး က်န္းမာေရး ပိုမိုေကာင္းမြန္လာၿပီး ''ေဆးလိပ္ႏွင့္ ေဆးရြက္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ၿခိမ္းေျခာက္ေႏွာင့္ယွက္''ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အေပၚ တံု႔ျပန္အေျဖရွာႏိုင္ ၾကမည္ျဖစ္သည္။ လူမႈစီးပြားဘဝ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ လူ႔စြမ္းအား အရင္း အျမစ္မ်ား ပိုမိုေတာင့္တင္း ခိုင္မာလာမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္းၫႊန္းဆိုရင္း ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္က်ေရာက္ေသာ ''ကမၻာ့ေဆးလိပ္ မေသာက္ ေရးေန႔'' ကို ဂုဏ္ျပဳေရးသားလိုက္ရပါသည္။
ေအာင္ခန္႔ၿဖိဳးေဝ(ေတာင္ငူ)
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/pg/mwdmedia
