ဆရာမိဘ၊ လူႀကီးသူမတို႔က တပည့္ သားသမီးမ်ားကို 'ဆု' ေပးရာတြင္ 'စိတ္ ခ်မ္းသာ ကိုယ္က်န္းမာရွိၾကပါေစ'ဟု ဆိုၾက၏။ အခမ္းအနားမ်ားတြင္ တာဝန္ရွိ သူတို႔က မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားသည့္အခါ တက္ေရာက္လာၾကေသာ ပရိသတ္ႀကီး အား 'စိတ္ခ်မ္းသာ၍ ကိုယ္က်န္းမာၾက ပါေစ'ဟူ၍ ႏႈတ္ခြန္းဆက္သၾက၏။
ဤသည္မွာ ျမန္မာတို႔၏ ေကာင္း ေသာအစဥ္အလာဓေလ့ထံုးတမ္း တစ္ရပ္ ဟုဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ လူတစ္ ဦးအဖို႔ စိတ္ခ်မ္းသာ ကိုယ္က်န္းမာရွိေစ ရန္ ဆုေတာင္းေပး႐ုံႏွင့္ ျပည့္စံုမည္ မဟုတ္ေပ။ ဆုေပးခံရေသာ ကာယကံ ရွင္ကိုယ္တိုင္က စိတ္ခ်မ္းသာ၊ ကိုယ္ က်န္းမာေအာင္ ေနထိုင္က်င့္ၾကံအားထုတ္ ေဆာင္ရြက္ပါမွ ျဖစ္ႏိုင္မည္ထင္၏။
ေလာကတြင္ လူတခ်ဳိ႕သည္ ဥစၥာ စီးပြား ေငြေၾကးမ်ားကို သံုးစြဲရာတြင္ အသံုးႏွင့္ အျဖဳန္းကို ဂ႐ုျပဳသံုးစြဲၾကေသာ္ လည္း တခ်ဳိ႕မွာမူ ဆင္ျခင္မႈမရွိဘဲ အသံုး ထက္ အျဖဳန္းကို အေလးေပးတတ္ၾက ၏။ ဤႏွစ္မ်ဳိးတြင္ အသံုးထက္အျဖဳန္း ကို ဦးစားေပးတတ္သူမ်ားအဖို႔ ဆင္းရဲ ျခင္းဒုကၡႏွင့္သာ ေတြ႕ၾကံဳရန္မ်ားေလ သည္။
ထိုနည္းတူစြာ ကိုယ္လက္ခႏၶာကို လည္း လိုသည္ထက္ပို၍ လႈပ္ရွားျခင္း၊ ခိုင္းေစျခင္းျပဳပါက ကိုယ္လက္မအီမ သာ ျဖစ္ကာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း စသည့္ ေဝဒနာတစ္မ်ဳိးကို မလြဲမေသြခံစားရမည္ မွာ ေသခ်ာသည္။
အမွန္တြင္ မကုန္သင့္ပါဘဲလ်က္ ကုန္ေနေသာ၊ မျဖဳန္းသင့္ပါလ်က္ ျဖဳန္း ေနေသာ အခ်က္ႀကီးတစ္ခ်က္ရွိ၏။ ထို အခ်က္သည္ အရာရာတို႔ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ လွ်င္ အဖိုးတန္ေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုအဖိုးတန္ေသာ အခ်က္ကို ျမင္လည္း မျမင္ရ။တိုးသည္ေလ်ာ့သည္ ကိုလည္း အထင္အရွား မသိရေသာ ေၾကာင့္ ႏွေျမာစံုမက္ရမွန္းမသိ၊ တန္ဖိုး ထားရမွန္းလည္း မသိျဖစ္ရ၏။
သို႔ျဖစ္၍ ယင္းအဖိုးတန္ေသာ အခ်က္ကို အေၾကာင္းမရွိ အက်ဳိးမျမင္ အရမ္းမဲ့ သက္သက္သံုးျဖဳန္းပစ္လ်က္ရွိ ေနၾကသည္။ ထိုအဖိုးတန္ အခ်က္ကား အျခားမဟုတ္ မိမိတို႔၏ 'စိတ္'ပင္ ျဖစ္ သည္။
လူတို႔၏ စိတ္သည္ အဖိုးထိုက္ တန္လွ၏။ ေလာက၌ စိတ္ထက္တန္ဖိုးရွိ ေသာ အရာဟူ၍ မရွိႏိုင္၊ လူတို႔အဖိုးထိုက္ တန္သည္ဟု မွတ္ယူထားသည့္ စိန္၊ ေက်ာက္၊ ရတနာ အစရွိသည္တို႔ပင္လွ်င္ 'စိတ္' ၏ အဖိုးအနဂၣ ထိုက္တန္မႈႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္၍ မရႏိုင္ေပ။
လူတို႔သည္ မိမိပုိင္ဆိုင္ေသာ အဖိုးတန္ စိန္၊ ေက်ာက္၊ ရတနာ ပစၥည္း မ်ားကို စိစိစစ္စစ္ျဖင့္ သံုးစြဲၾကသည္မွာ ကုန္ဆံုးသြားမည္ သုိ႔မဟုတ္ ဆံုး႐ႈံးသြား မည္ကို စိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါ၏။ သို႔ေသာ္လူတခ်ဳိ႕တို႔သည္ တန္ဖိုးရိွေသာ 'စိတ္'ကိုမူ ႏွေျမာစံုမက္ျခင္းနည္းကာ သံုးစြဲ ေနၾကသည္ကိုေတြ႕ ေနရ၏။
ထို႔ေၾကာင့္ စိတ္သည္ စိန္၊ ေက်ာက္၊ ရတနာပစၥည္းမ်ားကဲ့သို႔ပင္ တုိးပြားျခင္း၊ ကုန္ခန္းျခင္းရိွတတ္ေၾကာင္းကို သတိ ျပဳဆင္ျခင္သင့္ပါ၏။ တစ္ေန႔တာလံုးလူမႈ ကိစၥမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေဆာင္ ရြက္ၿပီးသည့္အခါ စိတ္ႏွလံုးညိႇဳးႏြမ္းပင္ ပန္းလ်က္ တစ္ညမွ်ေလာက္ အိပ္စက္ နားေနလိုက္လွ်င္ နံနက္အိပ္ရာမွထသည့္ အခါ စိတ္ရႊင္လန္းကာ အၾကံÓဏ္ သစ္မ်ားျပည့္လွ်မ္းလာျခင္း၊ စိတ္ အင္အားတိုးတက္လာျခင္းမ်ားရိွေၾကာင္း သိသာႏိုင္ပါ၏။
ဥစၥာပစၥည္းအင္အား၊ ကိုယ္ကာယ အင္အားစသည္တို႔ကို မသံုးစြဲဘဲ ထာဝရ သိမ္းဆည္းသိုေလွာင္ထားရန္ မဟုတ္ဘဲ သံုးသင့္ သံုးထိုက္သည့္ေနရာတြင္ အက်ဳိး ရိွစြာ အသံုးျပဳရမည္သာျဖစ္သည္။ ထို႔ အတူ စိတ္အင္အားကိုလည္း ထိုက္သင့္ အားေလ်ာ္စြာ သံုးစြဲဖို႔လိုသည္။
သို႔ရာတြင္ အေၾကာင္းမဲ့စိတ္ပင္ ပန္းျခင္း၊ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ျခင္း၊ အေရးမဟုတ္သည္ကို အေရးလုပ္လ်က္ စိတ္၌ တအံုေႏြးေႏြး၊ ေဆြးေဆြးျမည့္ျမည့္ ခံစားေနရျခင္းစသည္တို႔သည္ အက်ဳိး မရိွသည့္ေနရာတြင္ စိတ္အင္အားကို အလဟႆ ျဖဳန္းပစ္ေနျခင္းပင္ျဖစ္ သည္။
စပါး၊ ဆန္တို႔ကို အလဟႆ အေၾကာင္းမဲ့သံုးျဖဳန္းပစ္သူ၊ ေငြေၾကးဥစၥာ ကို ၿခိဳးျခံေခြၽတာျခင္းမရိွဘဲ သံုးျဖဳန္းပစ္ တတ္သူတို႔သည္ အခ်ိန္တန္ေသာအခါ စားရမဲ့၊ ေသာက္ရမဲ့ျဖစ္တတ္ၾက၏။ ေငြ ေၾကးသံုးစြဲရန္လိုအပ္လာခ်ိန္တြင္ မိမိ၌ ေငြတစ္ျပားတစ္ခ်ပ္မွ်မရိွဘဲ သူတစ္ပါး ထံ လက္ျဖန္႔ေတာင္းခံရသည့္ အျဖစ္မ်ဳိး ကို မၾကာခဏေတြ႕ရတတ္ပါ၏။
စိတ္အင္အားကို သံုးျဖဳန္းပစ္ေနသူ သည္ တစ္ေန႔တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ စိတ္အင္ အားကို အေရးတႀကီးအသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ လာသည့္အခါ ေကာင္းစြာအသံုးျပဳႏိုင္ ျခင္းမရိွသျဖင့္ စိတ္ပင္ပန္း၊ ကိုယ္ပင္ ပန္းျဖစ္ကာ ဘဝကိုလက္ေျမႇာက္အ႐ႈံး ေပးခဲ့ၾကသည္ကိုလည္း ၾကံဳဖူးေတြ႕ဖူး ၏။
'စိတ္'ႏွင့္'ကိုယ္'အျပန္အလွန္ အက်ဳိးျပဳလ်က္ရိွသည္ကို သတိျပဳသင့္ ၏။ စိတ္ခ်မ္းသာ၍ ကိုယ္က်န္းမာၾကပါ ေစဟူေသာ ေမတၱာပို႔သခ်က္သည္ စိတ္ ႏွင့္ကိုယ္ ကိုင္းကြၽန္းမွီ၊ ကြၽန္းကိုင္းမွီ သေဘာကို ျပဆိုျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အမွန္အားျဖင့္ ေလာက၌ ခ်မ္းသာ သုခဟူသည္စိတ္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ သေဘာတရားတစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ စိတ္၌ သာ ခ်မ္းသာသုခရိွသည္ဟု ဆိုရေပ မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိတို႔သည္ စိတ္ခ်မ္း သာ၍ ကိုယ္က်န္းမာေစရန္ စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္းထားၾကဖို႔လိုပါ၏။ စိတ္ ေကာင္းႏွလံုးေကာင္းထားႏိုင္သည္ႏွင့္ အမွ် မိမိတို႔တစိုက္မတ္မတ္ရွာေဖြလ်က္ ရိွေသာ ခ်မ္းသာသုခသည္လည္း မုခ် မေသြရရိွမည္သာျဖစ္ပါ၏။
တကၠသုိလ္သခၤ
The Union Daily
https://www.facebook.com/pg/uniondaily.net
