၁။ ကြၽန္မ အသံဝင္ေနတာ တႏွစ္ျပည့္ၿပီ။ လည္ေခ်ာင္းဆရာဝန္နဲ႔ျပေတာ့ ရင္ၾကပ္လို႔ လည္ေခ်ာင္းမွာ ဘာမွမ႐ွိဘူး ေျပာပါတယ္။ ယခု႐ိုး႐ိုးေဆးခန္းမွာ ရင္ၾကပ္တာျပတာ ရက္ ၂ဝ တခါ ေဆးထိုးေပးလို႔သက္သာေနပါတယ္။ ညာဘက္ အာေခါင္မွာေတာ့ ျပည္တည္ေနတယ္ဆရာ။ ဆားရည္နဲ႔ေတာ့ အာလုတ္က်င္းေပးပါတယ္။ ေဆးထိုးလို႔ရင္ၾကပ္တာ သက္သာေပမယ့္ အသံဝင္တာ လံုးဝမေပ်ာက္ေသးပါဘူး။ ရက္ ၂ဝ တခါေဆးထိုးတာ ၃ ႀကိမ္႐ွိပါၿပီ။ ၂ လ ခ်ိန္းပါတယ္။ ေ႐ွ႕လ ၁၁ ရက္ေန႔ျပန္ျပရမွာပါ။ ေဆးေတြလည္းစံု ဆရာဝန္လည္းစံုေနပါၿပီ။ အစကေတာ့ အသံမထြက္တာ ၂ ပတ္ ေက်ာ္ရင္စစ္ၾကည့္ လည္းပင္းကင္ဆာျဖစ္တတ္တယ္ေျပာလို႔စစ္တာ တႏွစ္သာျပည့္သြားတယ္။ ေရာဂါ႐ွာမေတြ႔ပဲ အသံဝင္တာလည္းျပန္မေကာင္းပါဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၉ ႏွစ္ေလာက္ကလည္း TB ျဖစ္ဖူးေတာ့ ဆရာ့စာလည္းဖတ္ရေတာ့ အဆုတ္ကင္ဆာမ်ားျဖစ္ေနၿပီလား သံသယျဖစ္ေနမိလို႔ပါဆရာ။
၂။ ဆရာရွင့္ အသံဝင္တာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး သမီးတခုေလာက္ေမးခ်င္လုိ႔ပါ။ သမီးက နဲနဲေအးတာနဲ႔ အသံ၀င္ပါတယ္။ ဘယ္လိုမွေျပာလို႔မရေအာင္ကို ဝင္သြားတာမ်ိဳးပါ။ ၁ ပတ္ေလာက္ၾကာမွ ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ ငုံေဆးငံုလဲ မေပ်ာက္ပါဘူး။ ေရခဲနဲ႔ပက္သက္ျပီးလဲ အတတ္ႏိုင္ဆံုးေရွာင္ပါတယ္။ ဘာေဆးေသာက္ရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္မလဲ။ ျပီးေတာ့ အသံမဝင္ေအာင္ ဘယ္လိုၾကိဳတင္ကာကြယ္ရမလဲဆိုတာ ေျဖၾကားေပးေစလုိပါတယ္ရွင္။
အသံဝင္တယ္၊ အသံေျပာင္းတယ္ဆိုတာ ေျပာလို႔ ထြက္ေနၾက အသံက Pitch အနိမ့္အျမင့္ေရာ၊ Quality အရည္အေသြးပါ မတူဘဲ ျဖစ္လာတာကို ေခၚတယ္။ တိမ္ေနႏိုင္တယ္၊ ၾကမ္းေနႏိုင္တယ္၊ ၾသေနႏိုင္တယ္၊ အသက္ရွဴသံလို ေနႏိုင္တယ္၊
အဲလို အသံမွာ မတူျဖစ္လာတာက ၾကာရင္ေတာ့ ဆိုးဝါးတဲ့ေရာဂါကို သံသယဝင္ရမယ္။ ဆိုးတာေတြက နည္းေတာ့ နည္းပါတယ္။ အေအးမိတာ၊ ခပ္သင့္သင့္ဆိုးတဲ့ Acid reflux အက္စစ္ရည္ တက္တာကေန လည္ေခ်ာင္ကင္ဆာနဲ႔ Vocal cord paralysis အသံၾကိဳး-ေလျဖတ္တာအထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အမ်ားအားျဖင့္ အသံျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာ (ၾကိဳး) မွာ ျပႆနာလာျဖစ္တယ္။ Voice box အသံအိုးေရာင္တဲ့ Laryngitis လဲ ပါတယ္။ Larynx အသံအိုးဆိုတာ Pharynx အာေခါင္နဲ႔ Trachea ေလျပြန္ၾကားမွာရွိတယ္။ ၂ လကၼေလာက္ ရွည္တယ္။ စကား ေျပာရာ၊ အသက္ရွဴရာ၊ ျမိဳခ်ရာေတြမွာ သူပါရတယ္။ ေယာက္်ားတိုင္းမွာသာရွိျပီး၊ အရိုးႏုနဲ႔ လုပ္ထားတဲ့ လည္ပင္း ေရွ႕တည့္တည့္က Adams apple ဆိုတာရဲ႕ေနာက္မွာ ရွိေနတယ္။ အသံအေၾကာ (ၾကိဳး) Vocal cords ဆိုတာ V ပံုရွိတဲ့ ၾကြက္သား ျဖစ္တယ္။
ဘာလို႔ အသံဝင္သလဲ
• အသံကို သံုးႏိုင္တာထက္ ပိုသံုးတာ၊
• အစာအိမ္ထဲက အက္စစ္ဓါတ္ေတြ အထက္ဆန္တာ၊
• (အလာဂ်ီ) မတည့္ျဖစ္တာ၊
• အနံ႔မေကာင္းတာ ရွဴမိတာ၊
• လည္ေခ်ာင္း-ကင္ဆာ၊
• ေခ်ာင္းဆိုး ၾကာေနတာ၊
• အေအးမိတာ၊ အသက္ရွဴလမ္း အထက္ပိုင္းေရာင္တာ၊
• ေဆးလိပ္ေသာက္၊ အရက္ေသာက္ မ်ားတာ၊
တျခားအေၾကာင္းခံေတြ -
• ေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး ေဖါင္းတဲ့ေရာဂါ၊
• အသံကိုျဖစ္ေစတဲ့ အာရံုေၾကာ ထိခိုက္မိတာ၊
• အစာျမိဳျပြန္နဲ႔ ေလျပြန္ထဲ အျပင္ကပစၥည္းတခုခုဝင္တာ၊
• မေသာက္သင္တဲ့ အရည္တခုခု ေသာက္မိတာ၊
• အဆုပ္ကင္ဆာ၊
• Orbronchoscopy ေလျပြန္ထဲ စမ္းသပ္ကရိယာထည့္တာ၊
• အရြယ္ေရာက္လာတာ၊
• (ရူမတြိဳက္) အဆစ္ေရာင္ေရာဂါ၊
• လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ၊
• (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာဂါ၊
• လည္ပင္းၾကီး-ကင္ဆာ၊
• တီဘီ၊
• လည္ပင္းၾကီး အလုပ္နည္းေရာဂါ၊
• အသံျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာမွာ အလံုးျဖစ္တာ၊
• အသံအိုး ေလျဖတ္တာ။
• အသံထြက္ရာ အသံုးဝင္တဲ့ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းတာ။
ဆရာဝန္မလိုဘဲ အိမ္တာတင္ဘယ္လိုလုပ္မလဲ
• ရက္တိုသာျဖစ္သူေတြ နားပါ။ ေအာ္တာ၊ ငိုတာ၊ သီခ်င္းဆိုတာ၊ စကားေျပာတာေတြ နားထားပါ။ အနာ၊ ေရာတာတခု ျဖစ္ရင္ ေပ်ာက္ဘို႔ အခ်ိန္အနည္းနဲ႔ အမ်ားယူၾကရတာမို႔ သီးခံပါ၊ စိတ္ရွည္ပါ။
• စကားကို ေလသံေလးနဲ႔ ေျပာတာကိုေတာင္ ေရွာင္ပါ။
• ပါးစပ္ ပလုပ္က်င္းတာက အက်ိဳးမမ်ားေစႏိုင္ပါ။
• အခန္းထဲကေလကို ေရေငြ႔ဓါတ္မ်ားေအာင္ Humidifying လုပ္ပါ၊
• ေရ-အရည္ (အရက္မပါ) ေသာက္ပါ၊
• ေခ်ာင္းဆိုး-ေပ်ာက္ေဆးေတြလဲ သံုးႏိုင္ပါတယ္။
• Decongestants လို အေအးမိသူေတြသံုးတဲ့ ေဆးေတြ မသံုးပါနဲ႔။
• ေရ-အရည္ အမ်ားၾကီး ေသာက္ပါ။
• ေဆးလိပ္ မေသာက္ပါနဲ႔။
• လည္ေခ်ာင္း ခဏခဏ-မရွင္းပါနဲ႔။
• ကိုယ့္အသံကို အဓမၼ-အသံုးမခ်ပါနဲ႔၊
အသံသာမကဘဲ ျမိဳခ်တာမွာပါ ခက္ရင္၊ အသက္ရွဴရ ခက္လာရင္၊ ကေလးငယ္ငယ္ေလးေတြမွာ ျဖစ္ရင္၊ ကေလး ၁ ပါတ္၊ လူၾကီး ၂ ပါတ္ေနလို႔ မေပ်ာက္ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ဆရာဝန္ကေန -
• Laryngoscopy ကရိယာထည့္ၾကည့္မယ္၊ မွန္နဲ႔ၾကည့္မယ္။
• Throat culture လည္ေခ်ာင္းထဲကဟာ ယူျပီး ပိုေမြးတာလုပ္မယ္။
• X-rays of the neck or CT scan ဓါတ္မွန္၊ (စီတီ-စကင္) စစ္ေဆးမယ္။
• Blood count (CBC) ေသြးစစ္မယ္။
ေဆးကုတာမွာ ဘာလို႔ ျဖစ္ရသလဲအေပၚ မူတည္တယ္။ GERD တို႔ (အလာဂ်ီ) ျဖစ္ရင္ ကုသပါ။ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတဲ့ ရက္တိုေလျပြန္ေရာင္တာ ျဖစ္ရင္ သူ႔ဖါသူေပ်ာက္လာဘို႔ မ်ားတယ္။ Antibiotics ပိုးေသေဆးေတြေပးမယ္။ တျခား သံုးေလ့ရွိတဲ့ေဆးေတြက Chlorpheniramine and Hydrocodone, Tussionex ေတြ ျဖစ္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
