အနႏၲဂိုဏ္းဝင္ ေက်းဇူးရွင္မ်ားတြင္ တစ္ပါး အပါအဝင္ျဖစ္သည့္ မာတာမိခင္သည္ ဝမ္းဗိုက္ထဲတြင္ မိမိတို႔၏ ရင္ေသြးငယ္မ်ားကို ကိုးလေက်ာ္နီးပါး ကိုယ္ဝန္ လြယ္ထားၿပီး ေန႔ေစ့လေစ့မွ ေမြးဖြားသန္႔စင္ၾကသည္။ ဤသည္ကားမိခင္တုိ႔၏တုႏႈိင္းမဲ့ခ်စ္ျခင္းေမတၱာပင္ျဖစ္ သည္။ ထိုသုိ႔ကိုယ္ဝန္လြယ္ထားရာတြင္ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေသာ မိခင္ပင္ျဖစ္ေသာ္ျငားလည္း ကိုယ္ဝန္ လြယ္ထားစဥ္အတြင္း က်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ျပႆနာမ်ားသည္ အေသး အဖြဲမွ သည္ အသက္အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစသည္အထိ ျဖစ္ပြားတတ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ စဥ္အတြင္း ေသြးတိုးျခင္း၊ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္မ်ား ျခင္း၊ သားအိမ္အတြင္းေရာဂါပိုးဝင္ျခင္း၊ ရင္ေသြးႀကီးထြား ႏႈန္းနည္းျခင္း စသည့္ေရာဂါမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ကာလအတြင္း ေသြးအားနည္းျခင္းသည္လည္း အျဖစ္ မ်ားေသာေရာဂါျဖစ္သည္။
ေသြးအားနည္းျခင္း ဆုိသည္မွာ မိမိခႏၶာကိုယ္အတြင္း လွည့္လည္စီးဆင္းေနသာ ၅လီတာခန္႔ရွိ ေသြးထဲ တြင္ပါရွိေသာ ေသြးနီဥမ်ားတြင္ပါဝင္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏ နည္းပါးျခင္းကိုဆိုလိုသည္။ အသက္အရြယ္၊ က်ား၊မေပၚ မူတည္ၿပီး ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏသည္ တူညီမည္မဟုတ္ေပ။ ဥပမာ အမ်ဳိးသားမ်ား၏ ေဟမိုဂလုိဗင္ပမာဏသည္ ၁၃ - ၁၅ ဂရမ္ရာခုိင္ႏႈန္းရွိေသာ္ လည္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္မူ ၁၁ -၁၃ ဂရမ္ ရာခုိင္ႏႈန္း သာရွိသည္။ ထိုသတ္မွတ္ထားေသာ ပမာဏထက္နည္း လွ်င္သာ ေသြးအားနည္းျခင္းဟု သတ္မွတ္သည္။ ေသြးအားနည္းျခင္းကိုျဖစ္ေပၚေစေသာ အေၾကာင္းရင္း မ်ားစြာရွိသည္။ ေသြးနီဥမ်ား လ်င္ျမန္စြာေပါက္ကြဲျခင္း၊ ေသြးယိုစိမ့္မႈမ်ားျခင္း၊ ႐ိုးတြင္းျခင္ဆီမွ ပံုသဏၭာန္ မမွန္ ေသာ ေသြးနီဥမ်ားထုတ္ေပးျခင္း၊ နာတာရွည္ေရာဂါ ေၾကာင့္ျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးနီဥ တည္ၿမဲရန္ အတြက္ လုိအပ္ ေသာ အင္ဇိုင္းဓာတ္မ်ားခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း (ဥပမာအားျဖင G6PD ဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း)၊ ေရာဂါပိုးမ်ားေႀကာင့္ ေသြးနီဥမ်ား ၿပိဳကြဲျခင္း (ဥပမာအားျဖင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးမ်ား ေသြးနီဥ အတြင္း ဝင္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ ေသြးနီဥမ်ား ၿပိဳကြဲျခင္း) စသည္တို႔ေၾကာင့္ ေသြးအားနည္းေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။ ထိုသုိ႔ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း ေၾကာင့္လည္း ေသြးအား နည္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစသည္ကိုသတိျပဳရမည္။
ေလာကသဘာဝအရ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသား မ်ားထက္ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ပိုမိုျဖစ္ပြား တတ္ၾကသည္။ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္တြင္လည္း ရင္ေသြးပံုမွန္ ႀကီးထြားေစရန္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚ လ်က္ရွိသည္။ ပံုမွန္ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ကာလ၌ မိခင္ခႏၶာ ကိုယ္အတြင္းလွည့္လည္စီးဆင္းေနေသာ ေသြးပမာဏ မ်ားလားျခင္းေၾကာင့္ ေဟမုိဂလိုဗင္ပမာဏေလ်ာ့နည္း လာျခင္းသည္ ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ အေနျဖင့္ေတြ႕ရသည္။ ထို႔ျပင္ မိမိရင္ေသြးအတြက္ လိုအပ္ ေသာ သံဓာတ္နဲ႔ ေဖာလစ္ အက္စစ္ ဓာတ္တို႔သည္ မိခင္မွတစ္ဆင့္ ရင္ေသြးထံသုိ႔ ခ်က္ႀကိဳးမွတစ္ဆင့္ စီးဆင္း သြားၾက သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္မ်ားအေနျဖင့္ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခသည္ အလြန္မ်ားျပားသည္။ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိသည့္အနက္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားထံတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာေရာဂါ မ်ားမွာ သံဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ဗီတာမင္ ဘီ၁၂ႏွင့္ ေဖာလစ္အက္စစ္ခ်ဳိ႕ တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ အင္ဇိုင္းဓာတ္မ်ားခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း (ဥပမာအားျဖင့္ G6PD ဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း) ေၾကာင့္ျဖစ္ ေသာ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ၊ အျခားေသြးအားနည္းေရာဂါ မ်ားျဖစ္သည့္ သလာစီးမီးေရာဂါမ်ား၊ ေသြးေၾကာအတြင္း ေသြးနီဥမ်ားၿပိဳကြဲျခင္းစသည္တို႔ျဖစ္သည္။
၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားသည္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ အျဖစ္အမ်ားဆံုးသည္
သံဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ ေဖာလစ္အက္စစ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းႏွင့္ သံဓာတ္ေရာ ေဖာလစ္အက္စစ္ပါ ႏွစ္မ်ဳိးလံုး ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းတို႔ ျဖစ္ၾက သည္။
ေသြးအားနည္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္-
- မၾကာခဏ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း။
- အေရျပားသည္ ျဖဴဖပ္ျဖဴေရာ္ေဖ်ာ့ေတာ့လာျခင္း၊ အဝါေရာင္ဘက္သုိ႔သန္းလာျခင္း။
- ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်လာျခင္း။
- ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း ၊ရင္တုန္ျခင္း ၊ အလြတ္တကူ ေမာဟိုက္လာျခင္း။
- ၾကြက္သားမ်ား အားနည္းလာျခင္း။
- အစားအေသာက္ပ်က္လာျခင္း။
- မစင္အေရာင္ေျပာင္းလာျခင္း။
ေသြးအားနည္းျခင္းကို ေသြးအတြင္းရွိ ေဟမိုဂလိုဗင္ ပမာဏကုိတိုင္းတာ၍ ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။ ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ အစည္း (WHO) မွ သတ္မွတ္ထားေသာ ပမာဏသည္ သာမန္အမ်ဳိးသမီးသည္ ေဟမိုဂလိုဗင္ ပမာဏ 12 g/dl ႏွင့္ အထက္ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္မိခင္မ်ားသည္ 11 g/dl ႏွင့္ အထက္ရွိသင့္ၿပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလ ဒုတိယ ၃လပတ္ အတြင္းတြင္ လည္း 10.5 g/dl ေအာက္ မေရာက္သင့္ေပ။ WHO ၏ ေဟမိုဂလိုဗင္ ပမာဏႏွင့္ ေရာဂါျပင္း ထန္မႈမွာ-
- ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏ 10- 10.9 g/dl ဆိုလွ်င္ မျပင္း ထန္ေသာ ေသြးအားနည္းျခင္း
- ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏ 7-9.9 g/dl ဆိုလွ်င္ အသင့္တင့္ ျပင္းထန္ေသာ ေသြးအားနည္းျခင္း
- ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏ 7-9.9 g/dl ေအာက္ဆိုလွ်င္ ျပင္းထန္ ေသာေသြးအားနည္းျခင္း
- ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏ 4 g/dl ေအာက္ဆိုလွ်င္ အလြန္ ျပင္းထန္ေသာ ေသြးအားနည္းျခင္းဟူ၍ သတ္မွတ္ ထား သည္။
သံဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း
႐ိုးတြင္းျခင္ဆီမွ ေသြးနီဥမ်ားထုတ္လုပ္ရန္အတြက္ သံဓာတ္သည္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေသာ အရာတစ္ခုျဖစ္ေပသည္။ သံဓာတ္သည္ ေဟမိုဂလိုဗင္ ေမာ္လီက်ဴးတည္ ေဆာက္ရန္ အေရးႀကီးေသာ ေနရာမွ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ ေပးသည္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္တို႔သည္ သာမန္အမ်ဳိး သမီးမ်ားထက္ သံဓာတ္ပိုမိုလိုအပ္သည္။ တစ္ေန႔တာ သံဓာတ္လိုအပ္မႈမွာ သာမန္လူတစ္ဦးလွ်င္ ၃ ဒသမ၅ ဂရမ္ျဖစ္ၿပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားသည္ မိမိအတြက္ ေရာ ရင္ေသြးအတြက္ပါ သံဓာတ္ပိုမိုလိုအပ္သည္။ ပထမကိုယ္ဝန္သံုးလတြင္ ဓမၼတာဆင္းျခင္းမ်ားမရွိေသာေၾကာင့္ သံဓာတ္လိုအပ္မႈသည္ နည္းပါးသည္။ ကုိယ္ဝန္ ကာလရင့္လာသည္ႏွင့္အမွ် သံဓာတ္လိုအပ္မႈသည္ ပိုမိုမ်ားျပားလာသည္။ ေနာက္ဆံုးကုိယ္ဝန္ သံုးလသည္ အေရးႀကီးဆံုး ကာလပင္ျဖစ္သည္။ မိခင္နာတာရွည္ ေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္အတြင္း ေသြးတိုးေရာဂါ မ်ား၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါမ်ား၊ သန္ေကာင္တုတ္ေကာင္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာေရာဂါမ်ားေၾကာင့္လည္း သံဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့၍ ေသြးအား နည္းေရာဂါ လကၡဏာမ်ားကို ျဖစ္ေပၚႏုိင္သည္။ သံဓာတ္ၾကြယ္ဝေသာ အစားအစာမ်ားမွာ အသား အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ငါး၊ အသည္း၊ ဥႏွင့္ ေသြးခဲမ်ား၊ မုန္ညင္း၊ ကန္စြန္း၊ ကင္းပံု၊ ခ်ဥ္ေပါင္၊ ကၫြတ္ပင္၊ ေဂၚဖီစိမ္း စသည္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ဗီတာမင္ B12 ႏွင့္ ေဖာလစ္အက္စစ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း
ဗီတာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓာတ္မ်ားသည္ သံဓာတ္ကဲ့သုိ႔ ေသြးနီဥမ်ား ထုတ္လုပ္ ရာတြင္ လိုအပ္သည္။ ၎တို႔ ခ်ဳိ႕တဲ့ပါက လည္း ေသြးနီဥထုတ္လုပ္မႈ ပါေလ်ာ့နည္းေစ သည့္အတြက္ ေသြးအား နည္းျခင္း ကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။
အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့မႈသည္ ဗီတာမင္ B12 ႏွင့္ ေဖာလစ္ အက္စစ္ပမာဏေလ်ာ့ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစေသာအဓိက အခ်က္ ပင္ျဖစ္ သည္။ ထုိ႔ျပင္ အစာအိမ္ႏွင့္အူလမ္း ေၾကာင္းတြင္ ဗီတာမင္ B12 ကိုစုပ္ယူမႈအားနည္းေစသည့္ ေရာဂါတစ္ ခုခုေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ေပၚေစတတ္သည္။ ေဖာလစ္အက္စစ္သည္ ရင္ေသြး၏အာ႐ံုေၾကာစနစ္ အဖြဲ႔အစည္း ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္မႈတြင္ မရွိမျဖစ္ အေရးႀကီး လုိအပ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဖာလစ္အက္စစ္ကို ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ ေနစဥ္ ကာလတစ္ေလွ်ာက္လံုးႏွင့္ မီးဖြားၿပီး ႏို႔တိုက္ေနခ်ိန္ ကာလမ်ားတြင္ပါ ေသာက္သံုးသင့္သည္။ ေဖာလစ္အက္စစ္ ၾကြယ္ဝ ေသာ အစားအစာမ်ားမွာ ကၫြတ္ပင္၊ အစိမ္းေရာင္ပန္းေဂၚဖီ၊ ပဲနီေလး၊ ပဲသီးေျခာက္၊ ဟင္းႏုနယ္၊ ပဲဝါေလး၊ တ႐ုတ္ နံနံ၊ လိေမၼာ္သီး၊ ေရႊပဲႏွင့္ ဂ်ံဳေစ့စသည္ တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္အတြင္း ေသြးအားနည္းျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေသာေနာက္ဆက္တြဲ မလိုလား အပ္ေသာ ဆိုးက်ဳိးမ်ားလည္း ရွိေပသည္။ ၎တို႔မွာ ရင္ေသြးငယ္တြင္ပါ ေသြးအားနည္းတတ္ျခင္း၊ သေႏၶသား ေလာင္းသည္ မိခင္သားအိမ္အတြင္း ႀကီးထြားမႈေႏွာင့္ေႏွး ေနျခင္း၊ ေန႔မေစ့ လမေစ့ဘဲေမြးဖြားျခင္း၊ ရင္ေသြးငယ္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မျပည့္ဘဲ ေမြးဖြားလာျခင္း၊ အလြန္ျပင္းထန္ေသာ ေသြးအားနည္းျခင္းျဖစ္ပါက မိခင္တြင္ႏွလံုးအေမာ ေဖာက္ျခင္းအျပင္ အသက္အႏၲရာယ္ပါ ထိခုိက္ေစႏုိင္ သည္အထိ ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လိုအပ္ေသာ ေသြးစစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္သင့္သည္။ ေသြးစစ္ေဆး သည္ဆိုရာတြင္ ေဟမိုဂလိုဗင္ပမာဏသည္ ေသြးအား နည္းသည္ သုိ႔မဟုတ္ ေသြးအားပံုမွန္ျဖစ္သည္ကိုသာ သိရွိႏုိင္ေပမည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ေသြးအားနည္းရသည္
ကို သိရွိေစရန္ ထပ္မံ၍ ေသြးအတြင္းရွိ သံဓာတ္ပမာဏ ၊ ေဖာလစ္အက္စစ္ ပမာဏ၊ G6PD အင္ဇိုင္းပမာဏမ်ား အျပင္ အျခားေသြးအားနည္းျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ အေၾကာင္းအရာကို ပိုမိုသိရွိေစရန္ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးျခင္း သည္အလြန္ပင္ အေရးႀကီးသည္။
ထုိသုိ႔ေသာ ေသြးအားနည္းျခင္းမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားသည္ ကုိယ္ဝန္လြယ္ထားရသည္ကုိ သိရွိၿပီး ေဆာလ်င္စြာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္ မႈကို က်န္းမာေရးဌာနမ်ား၊ ေဆး႐ံုေဆးခန္းႏွင့္ မိခင္ႏွင့္ ကေလး ေစာင့္ေရွာက္ေရး အသင္းမ်ားထံတြင္ မိမိ၏ ကိုယ္ဝန္ကိုအပ္ႏွံ၍ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ား၏ ေဆးစစ္မႈမ်ား ၊ အႀကံေပး မႈမ်ားကို လုိက္နာကာ တိုက္ေကြ်းေသာ သံဓာတ္အားေဆးမ်ား၊ ေဖာလစ္အက္စစ္ေဆးမ်ားကို ပံုမွန္ေသာက္ သံုးသင့္ ပါသည္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚေနပါကလည္း အျမန္ဆံုးကုသမႈခံယူသင့္ပါသည္။ ထိုမွ မိမိတို႔၏ ရင္ေသြးငယ္မ်ားကို က်န္းက်န္းမာမာႏွင့္ ေကာင္းမြန္စြာေမြးဖြားႏုိင္မည့္အျပင္ ကေလးမ်ားတြင္လည္း မလိုလားအပ္ေသာ ဆိုးက်ဳိး မ်ားမွ ေရွာင္ရွားႏုိင္မည္ျဖစ္ၿပီး သာယာလွပေသာ ဆည္းလည္းသံေလးႏွင့္ မိသားစု၏ အႏွစ္သာရကို ရရွိေပ မည္ျဖစ္သည္။ ။
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/pg/mwdmedia
