၁။ ဆရာ သမီးက လြန္ခဲ့တဲ့ ေလးလက ဆီးႁပြန္မွာေက်ာက္ရွိလို႔ Asia royal မွာ renal stone ဖယ္ခဲ့ဖူးပါတယ္ဆရာ။ ေဆးရံုကဆင္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ေရမ်ားမ်ားလည္းေသာက္ျဖစ္ပါတယ္ဆရာ။ လုပ္ေနတဲ့အလုပ္က ထိုင္ရတာ မ်ားတယ္ ဆရာ။ meeting တခါထိုင္ရင္ ၉ နာရီေလာက္ ထိုင္ၾကတယ္ ဆရာ။ coffee break/ lunch ေတာ့ အခ်ိန္နည္းနည္း ေပးတယ္ဆရာ။ ferry စီးေတာ့လည္း နွစ္ေယာက္ထိုင္ခံုမွာ သံုးေယာက္ထိုင္ရလို႔ ခါးအၿမဲ နာပါတယ္ ဆရာ။ ဒါေတြနဲ႔ ပက္သက္လား မပက္သက္လားေတာ့ မသိဘူးရွင့္။ လြန္ခဲ့တဲ့ သံုးေလးရက္က ခါးနာၿပီးေတာ့ အခုက် ဆီး အရမ္း နည္းလာပါတယ္ ဆရာ။ ေရဘယ္ေလာက္ေသာက္ေသာက္ နည္းနည္းဘဲသြားလို႔ ေၾကာက္လာမိတယ္ဆရာ။ ရာသီဥတု ပူလာလို႔ ဆီးအရင္လို မသြားတာမ်ိဳးနဲ႔ဆိုင္တာလား၊ ေက်ာက္ကပ္တခုခုမ်ား ျဖစ္လို႔မ်ားလားဆိုတာ။
၂။ ဆရာ သမီးကအသက္၂၈ ပါ။ ကိုယ္ဝန္ ငါးလနဲ႔ပါ။ ခုရက္ကရာသီဥတုက ေအးေနေတာ့ ေရေသာက္နည္းေနပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေရေသာက္မနည္းရဘူး သိထားပါတယ္။ ေရေႏြးၾကမ္း အရမ္းအပူတာေလးေရာ ေသာက္လို့ရပါလား သိခ်င္တာပါ။ ကိုယ္ဝန္အတြက္ လက္ဖက္ေျခာက္ေရေႏြးက သင့္မသင့္သိခ်င္လို့ပါဆရာရွင့္။
ျပည္တြင္းဂ်ာနယ္ေတြ၊ မီဒီယာေတြမွာ က်န္းမာေရးအေၾကာင္းေတြကို သတိထားေစခ်င္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က အခ်က္အလက္ မခိုင္မာပဲေရးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ေၾကာ္ျငာခ်င္လို႔ ေရးတယ္။ တခ်ိဳ႕က မမွန္တာကို ဇာတ္လမ္းေတြဆင္ျပီးေရးၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ပူစရာမလိုေတာ့ပါဆိုျပီး တကယ္မေပ်ာက္ႏိုင္တာကို ပံုၾကီးခ်ဲ႕ျပီးေရးတယ္။
လူတေယာက္ တေန႔ ေရဘယ္ေလာက္ေသာက္သလည္းဆိုတာ ေသာက္သမွ်ထဲက (ေရ + ေရေႏြး + ေဖ်ာ္ရည္ + ေရဓါတ္ပါအစားအစာ) အားလံုးထဲမွာပါတဲ့ ေရရ့ဲပမာဏအားလံုးကို တြက္ခ်က္ဖို႔လိုပါတယ္။ ေန႔တိုင္း အသက္ရွဴတာ၊ ေခြ်းျပန္တာ၊ ဆီး-ဝမ္းသြားတာေတြကေန ေရကုန္ဆံုးေနၾကရတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာ အလုပ္ေတြအတြက္ ေရလိုတယ္။ ေရကို ေသာက္ေရ၊ ေသာက္စရာနဲ႔ စားစရာေတြကေနရေနၾကတယ္။ ေယာက္်ားၾကီး တေယာက္ဟာ ေန႔စဥ္ ၁၃ ခြက္ (၃ လီတာ) ျဖစ္တယ္။ မိန္းမတေယာက္က ၉ ခြက္ (၂႕၂ လီတာ) လိုတယ္။ တေန႔မွာ ေရ (၈) ခြက္ (၁႕၉ လီတာ) ေသာက္ပါလို႔ အၾကံျပဳတာမ်ားတယ္။
လူေတြမတူၾကပါ။ တေယာက္တည္းမွာလဲ တေန႔နဲ႔တေန႔ မတူတတ္ပါ။
• ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားျခင္းလုပ္ေနသူေတြက ေနာက္ထပ္ ၁ ခြက္ခြဲကေန ၂ ခြက္ခြဲ (၄ဝဝ-၆ဝဝ မီလီလီတာ) လိုမယ္။ အျပင္းအထန္လႈပ္ရွားသူဆိုရင္ ေရသာမက (ဆိုဒီယမ္) ဆားပါလိုမယ္။
• သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကိုလဲ ထည့္တြက္ရမယ္။ ပုျပီးေရေငြ႔ဓါတ္ကဲေနခ်ိန္မွာ ပိုလိုမယ္။ အျမင့္ေပ ၈၂ဝဝ (၂၅ဝဝ မီတာ) အထက္မွာေနရရင္ အသက္ပိုရွဴရျပီး ဆီးပိုသြားရလို႔ ေရပိုလိုတယ္။
• က်န္းမာေရးမေကာင္းရင္လည္း လိုအပ္ခ်က္မတူပါ။ ဖ်ားတာ၊ အန္တာ၊ ဝမ္းပ်က္တာျဖစ္ရင္ ပိုလိုတယ္။ ေရထက္ ORS ဓါတ္ဆားေဖ်ာ္ေသာက္တာ ေကာင္းတယ္။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္မွာ တမ်ိဳးလိုတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ တေန႔ ေရ-အရည္ ၁ဝ ခြက္ (၂႕၃ လီတာ) လိုမယ္။ ႏို႔တိုက္ေနရရင္ တေန႔ ၁၃ ခြက္ (၃႕၁ လီတာ) လိုမယ္။
• လူေတြအစားအစာထဲကေန ၂ဝ% ေရဓါတ္ရၾကတယ္။
• ေယဘုယ် တေန႔မွာ ေရ ၆႕၃ ခြက္ (၁႕၅ လီတာ) ေသာက္သင့္ပါတယ္။
ေရဘယ္ေလာက္ေသာက္ရမလဲ၊ တန္းေျပာလို႔မရပါ။ ဆရာဝန္မေျပာလဲ ေသာက္ေနၾကတာ ဘာမွမျဖစ္သေလာက္ပါ။ ဘယ္ေလာက္ ေသာက္သင့္သလဲဆိုတာက အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးကို ၾကည့္ရမယ္။ ရာသီဥတု၊ အရက္၊ ေဖ်ာ္ရည္၊ ေရေႏြးၾကမ္း၊ အစားအေသာက္ထဲမွာ ဖိုက္ဘာ၊ ဘယ္ေလာက္ပါ၊ ပရိုတင္း၊ အဆီ၊ သၾကားဓါတ္၊ ဆီးခ်ိဳရွိသလား၊ ေနတဲ့အရပ္က ျမင့္တဲ့အရပ္ေဒသမွာလား၊ ဘယ္လိုေဆးေတြ (ဆီးသြားေစတဲ့ ေသြးက်ေဆး) ေသာက္ေနလဲ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ၊ လုပ္ရတဲ့အလုပ္အကိုင္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ ကေလးႏို႔တိုက္၊ ကိုယ္ပူ၊ ဝမ္းေလွ်ာ၊ အန္၊ ခြဲစိတ္ကုသထား၊ ေသြးသြန္ ေသြးထြက္၊ အသက္။
တြက္ခ်က္နည္းေတြ၊ ေဖၚျမဴလာေတြေတာ့ ရွိတယ္။ အဲတာေတြ မေရးေတာ့ဘဲ အၾကံျပဳခ်က္သာေရးပါရေစ။
(၁) Replacement Approach အစားျဖည့္နည္း = လူေတြဟာ ပ်မ္းမွ် တေန႔မွာ ဆီး တလီတာခြဲ (၆႕၃ ခြက္) သြားတယ္။ ဝမ္းထဲ၊ ေခြ်းထဲနဲ႔ အသက္ရွဴထုတ္ရာကေန တလီတာေလာက္ကုန္ဆံုးတယ္။ စားတာေတြထဲကေန ၂ဝ% ေရရေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တေန႔မွာ ၂ လီတာ (၈ ခြက္) ေသာက္ႏိုင္ရင္ လံုေလာက္တယ္။
(၂) 8×8 Rule ရွစ္ဥပေဒသ= တေန႔မွာ (၈) ေအာင္စေသာက္ပါ။
(၃) Water Intake per Caloric Intake ေရ-ကယ္လိုရီနဲ႔တြက္နည္း = စားတဲ့ကယ္လိုရီကို ဝ႕ဝ၃၄ နဲ႔ေျမွာက္ပါ။
ကိုယ့္ကိုယ္ခႏၶာကိုယ္ကိုသိပါ။ ေရဆာေနတာသိပါ။ အာေခါင္ေျခာက္ေနတာသိပါ။ ေခြ်းထြက္ေနတာသိပါ။ ေနမေကာင္းတာသိပါ။ လႈပ္ရွားမႈနည္းသူဆိုရင္ တေန႔မွာ ၈-၁၂ ခြက္ ေသာက္ပါ။ ေခြ်းထြက္ေအာင္လုပ္ရသူဆိုရင္ ၁၂-၁၆ ခြက္ေသာက္ပါ။ ေဆာင္းတြင္းမွာ ေရေသာက္နည္းရင္ ႏႈတ္ခမ္းေတြေျခာက္မယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ေရေႏြး
ေရေအးထက္ပိုေကာင္းတာေတြရွိတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိစခံစားရတာေတြသက္သာေစမယ္။ ရင္ပူတာသက္သာေစမယ္။ ေသြးလွည့္ပတ္မႈပိုေကာင္းမယ္။ (သိပ္မဖန္ရင္) ဝမ္းမွန္ေစမယ္။ ဆီးအက္စစ္ဓါတ္နည္းေစမယ္။ အေအးမိတာ သက္သာေစမယ္။ တခ်ိဳ႕က သံပရာသီးနဲ႔ ေသာက္ၾကတယ္။ ေမးတဲ့သူ ေရေႏြၾကမ္းသိပ္ပူရင္ လွ်ာအပူေလာင္မွာေတာ့ သတိထားပါ။ ဆရာလည္း ေရေႏြးေသာက္ရင္း ဒီစာကိုေရးပါတယ္။ Smile!
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
