၁။ မဂၤလာပါ ဆရာကြ်န္မ၏ ခင္ပြန္းမွာ ၄၈ နွစ္အရြယ္ နိုင္ငံၿခားသေဘာၤသားတစ္ေယာက္ပါ။ ဆီးခ်ိုနွင့္ ေသြးတိုး အနည္းငယ္ရွိပါတယ္။ လြန္ခဲ့ေသာ ၂ ရက္က အိပ္ယာအထ အံုးလြဲသလိုျဖစ္ေနျပီး ယခုတိုင္ ေဆးလိမ္းေသာ္လည္း မသက္သာပါတဲ့။ neck collar လည္းတပ္ပါသည္တဲ့။ နားအေနာက္ လက္ ၃ လံုးေနရာေလာက္မွထိုးပါသည္တဲ့။ မည္သို႔ လုပ္ရမည္ကို ေက်းဇူးျပဳ၍ ညႊန္ၾကားေပးပါရွင္ ေက်းဇူးတင္ပါသည္ရွင့္။
၂။ ဆရာရွင့္ က်မအသက္က ၄ဝ ရိွပါၿပီ။ ဂုတ္က်ီးေပါင္းရိွပါတယ္။ လည္ပင္းဘယ္ဘက္ျခမ္းမွာ အာရံုေၾကာက ေရာင္ေနတာက အၿမဲတမ္းပါပဲ။ အေၾကာေျမာင္းလိုပါပဲဆရာ။ ေနာက္တစ္ခုက ေျခဆစ္လက္ဆစ္ေတြ တင္းၿပီး မနက္အိပ္ရာထ ေန႔ခင္းအနားယူၿပီးခ်ိန္ဆို တင္းၿပီးနာပါတယ္ဆရာ။ ေသြးပူမွလုပ္ရတာအဆင္ေျပပါတယ္။ အဝတ္ေလ်ွာ္ ထမင္းခ်က္ကေတာ့ လုပ္ရတာေပါ့ဆရာ။ ASO လဲစစ္တာပဲဆရာ။ တစ္ခါတစ္ေလ ၃၈ဝ၊ ေနာက္တစ္ခါစစ္ေတာ့ ၂ဝဝ ဘာလုပ္ရမလဲဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ျပန္ေျဖၾကားေပးပါအံုးေနာ္ဆရာ။
က်ီးေပါင္းတက္တာ ခဏခဏေမးၾကတယ္။ လည္ပင္းလား၊ ခါးလားမေျပာသူကမ်ားတယ္။ ျဖစ္တာလည္း မရွား။
အရိုးက်ီးေပါင္းတက္ျခင္း Spondylosis ဆိုတာ အရိုး-အဆစ္ေတြ အနိစၥျဖစ္စဥ္သေဘာ ေျပာင္းလဲ-ပ်က္ယြင္း လာတာမ်ိဳးပါ။ ျဖစ္တာကေတာ့ အဆစ္ေပမဲ့ သူ႔အနားက အာရံုေၾကာေတြကို ဖိမိရင္ ပိုျပီး ဒုကၡေပးတယ္။ အာရံုေၾကာ ဆိုတာက နာတာကို သိတာနဲ႔ လႈတ္ရွားမႈ ေဆာင္ရြက္တာဆိုျပီး အနည္းဆံုး ၂ မ်ိဳးရွိတာမို႔ ဒဏ္ခံရတဲ့ အာရံုေၾကာ အမ်ိဳးအစားလိုက္ျပီး၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္လာေစတယ္။ နာတာ-က်င္တာ၊ ေကာင္းေကာင္း မလႈတ္ရွားႏိုင္တာ မ်ိဳးေတြပါ။ ညအိပ္တံုး ေခါင္းအံုး အေနအထား မမွန္လို႔၊ ျဖစ္တာကလည္း ဒါမ်ိဳးအေသးစားဘဲ။ “အံုးလြဲတယ္” ေခၚတာ မ်ိဳးေပါ့။ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္း သိပ္တိတိက်က် မသိရင္ သီအိုရီေတြ မ်ားေနတတ္တာေတြထဲ ဒီေရာဂါလည္း ပါတယ္။
ေက်ာရိုးလို႔သာ အလြယ္ေျပာတာ ေက်ာရိုးက အရိုးေတြအမ်ားၾကီး ထပ္ေနတာ၊ ၾကားေနရာေတြက အဆစ္ေတြျဖစ္တယ္။ လည္ပင္း၊ ရင္ေခါင္း၊ ခါး၊ တင္ပါး၊ အျမီးပိုင္းေတြဆိုျပီး ေနရာအလိုက္ ေခၚရတယ္။ စုစုေပါင္း (၇ + ၁၂ + ၅ + ၅ + ၄) = ၃၃ ရိုးရွိတယ္။ ခႏၶာေဗဒ ေရးျပေနတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အရိုးက်ီးေပါင္းတက္တာက ဒီေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားလို႔။ အရိုးတခုနဲ႔ တခုၾကား ေနရာကေန အာရံုေၾကာေတြက ဘယ္-ညာ ျဖာထြက္တယ္။ အရိုး-အဆစ္ မေကာင္းရင္ အဲဒီ အာရံုေၾကာေတြကို သြားဖိမိတာနဲ႔ လကၡဏာေတြ ရေစေတာ့တယ္။ လည္ပင္းနာ၊ ဂုတ္ပိုးနာ၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္၊ လည္ပင္း တင္းေတာင့္၊ လက္တေလွ်ာက္ အပ္နဲ႔ထိုးခံရသလိုခံစား၊ ထံုက်င္၊ လက္ေကာင္းေကာင္း မလႈပ္ႏိုင္၊ လက္ဖ်ားေတြ ထံုက်င္၊ အေနအထိုင္-အလုပ္အကိုင္ခက္၊ အားယုတ္၊ အအိပ္ပ်က္။
ဒီလကၡဏာေတြက Spondylosis ေၾကာင့္အျပင္ Herniated inter-vertebral disks အဆစ္ၾကားအရြတ္ ၾကြံထြက္တာနဲ႔ Fibro-myalgia and myo-fascial pain syndromes အရြတ္-ၾကြက္သားေရာဂါမ်ိဳးေတြေၾကာင့္ပါ ျဖစ္တတ္တယ္။ လူေတြ အရြယ္ရလာရင္ သု႔အလိုလို အဆစ္ျမဲေစေအာင္ ၾကိဳးစားတဲ့အေနနဲ႔ အရိုးမ်က္ႏွာျပင္ က်ယ္လာတယ္။ ဒီလိုလုပ္လို႔ ဒီအေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္လာေစတတ္ေသးတယ္။ အရြယ္ရရင္ ဘာမွမေကာင္းဘူး မဟုတ္လား။
လည္ပင္းပိုင္းျဖစ္ရင္ Cervical spondylosis ေခၚတယ္။ ခါးျဖစ္ရင္ Lower back spondylosis ေခၚတယ္။ လည္ပင္းမွာ ျဖစ္တာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုမ်ားတယ္။ သမင္လည္ျပန္ သိပ္မၾကည့္ၾကနဲ႔။ လည္ပင္းမွာ ျဖစ္သူေတြဆိုရင္ တက္တဲ့ က်ီးေပါင္းက အာရံုေၾကာကို တိုက္ရိုက္ဖိတာေၾကာင့္ ေအာက္ပိုင္းတခုလံုး အားနည္းတာ၊ လမ္းသြားလာ ပံုမမွန္တာ၊ ကိုယ္ကို ဘယ္-ညာ ေကာင္းေကာင္း မထိန္းႏိုင္တာ၊ ဆီး-ဝမ္းသြားရာ မမွန္တာေတြပါ ျဖစ္ေစတယ္။ ဒါ့ျပင္ ေျခေတြ လက္ေတြမွာ အာရံုေၾကာနဲ႔ ေသြးေလွ်ာက္တာ ထိခိုက္လို႔ (ေရွာ့ခ္) လို႔ေခၚႏိုင္တဲ့ (Paresthesia) ျဖစ္ေစတတ္ေသးတယ္။ ေသျခာေအာင္ X-rays နဲ႔ MRI လုပ္ရတယ္။
အေနအထိုင္၊ အသြားအလာ၊ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာမို႔ လူေနမႈပံုစံ ေျပာင္းဘို႔လိုလာတယ္။ လုပ္ေနရတဲ့ အလုပ္ကေန ေျပာင္းသင့္ေျပာင္းရမယ္။ ေဘးကေန လုပ္ေပးႏိုင္တာေတြက Physiotherapy ကုတာနဲ႔ (NSAIDs) အနာ သက္သာေဆးေတြ ေပးတာျဖစ္တယ္။ လိုအပ္လာရင္ Surgery ခြဲစိတ္ရတယ္။
Alternative therapies တျခားနည္းလမ္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ Osteopathic manipulative medicine (OMM), massage, trigger-point therapy, chiropractic, osteopathic care and acupuncture ဆိုတာေတြ ပါတယ္။
အာယုေဗဒနည္းမွာ Mahanarayan taila ကအေကာင္းဆံုးလို႔ ဆိုတယ္။ တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ႏွိပ္ေပးရတယ္။ ေဆာင္းတြင္း ဆိုရင္ ေဆးအဆီကို နဲနဲအပူေပးျပီးမွ သံုးရတယ္။ Guggulu ဆိုတဲ့ေဆးလည္း ေကာင္းတယ္ေျပာတယ္။ Simhanada guggulu ေဆးျပာကို တခါေသာက္ ၂-၄ ျပား၊ တေန႔ ၄ ၾကိမ္ေပးတယ္။ ေရေႏြး ဒါမွမဟုတ္ ႏြားႏို႔ပူပူနဲ႔ ေသာက္ခိုင္းတယ္။ ဒီေဆးက ဝမ္းႏုတ္တဲ့ သေဘာလည္းပါတယ္။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေစရဘူးလို႔ ဆိုတယ္။ ၄ ျပားနဲ႔ မရရင္ ၆ ျပား ေပးတယ္။ Triphala powder ေဆးမႈံ႕ ကိုလည္းသံုးတယ္။ ႏြားႏို႔ပူပူထဲ ေဆး လက္ဘက္ရည္ ၁ ဇြန္းနဲ႔ သၾကားထည့္ ေသာက္ေစတယ္။ တပါတ္ ၂ ခါကေန တေန႔ တခါေပးတယ္။
နာတဲ့ေနရာကို အပူကပ္တာ အက်ိဳးရွိတယ္။ သတိထားဘို႔က ျဖစ္ေနတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ ထံုေနတဲ့ ေနရာေလးေတြ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ အဲဒီေနရာကို အပူကပ္ရင္ မလြန္ေစနဲ႔။ လူနာက ပူတာမသိဘူး။ တေန႔ကို နာရီဝက္ လုပ္ရတယ္။ နာတဲ့ေနရာေတြကို ႏွိပ္တာမွာ အတင္းမလုပ္ရပါ။ ပိုဆိုးေစတတ္တယ္။ အသာအယာႏွိပ္ပါ။ လည္ပင္းျဖစ္တာကို အခံရခက္လို႔ဆိုျပီး ေဆးကုတာကို အတင္းမလုပ္သင့္ဘူး။ ခါးတဲ့အစားအစာေတြ တည့္တယ္။ ေအးတဲ့ရာသီဥတု၊ ေအးတဲ့ေရခ်ိဳးတာ၊ အျပင္းအထံလႈတ္ရွားတာမေကာင္းပါ။ လည္ပင္းေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ အလုပ္ကိုနားလုပ္ပါ။
အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ အနာသက္သာေဆး (၃) မ်ိဳးရွိတယ္။ တမ်ိဳးကေန ေနာက္တမ်ိဳးလည္းေျပာင္းဘို႔လိုရင္ေျပာင္းပါ။ Diclofenac, ibuprofen နဲ႔ naproxen ေဆးေတြ။ ေလနာရွိသူ၊ ပန္းနာရွိသူ၊ ေသြးတိုးရွိသူ၊ အသည္းမေကာင္းသူ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြနဲ႔ မသင့္ပါ။ သူတို႔က Paracetamol ေသာက္ႏိုင္တယ္။ သိပ္ဆိုးတဲ့အခ်ိန္မွာ Codeine ပါတဲ့ အနာသက္သာေဆး ေသာက္ႏိုင္တယ္။
Muscle relaxants ၾကြက္သားေျပေလ်ာ့ေဆးလည္းတခ်ိဳ႕မွာလိုတယ္။ ရက္တိုသာလိုမယ္။ ၁ဝ ရက္ထက္မၾကာသင့္ပါ။ Diazepam ကိုလည္း တခါတေလလိုမယ္။ နားႏိုင္ အိပ္ႏိုင္ေစမယ္။ Amitriptyline နာတာက တလအထိၾကာေနရင္ ေပးတယ္။ အမွန္က စိတ္မက်ေဆးျဖစ္တယ္။ Gabapentin (pregabalin) ေဆးကိုလည္းသံုးရတယ္။ အာရံုေၾကာထိလို႔ နာတာကို သက္သာေစတယ္။ တခါတေလ အနာသက္သာေဆးထိုးပါ။
သင့္ေတာ္တဲ့ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရတယ္။ low-impact aerobic exercises ေအရိုးဘစ္၊ ေရကူးတာ၊ လမ္းေလွ်ာက္တာ။ ညအိပ္ရင္လည္ပင္းမွာ အေနေတာ္မာတင္းတင္းေခါင္းအံုးသံုးပါ။ ထိုင္တာမွာ အေနအထားသင့္ေတာ္တာေရြးပါ။ neck brace or collar လည္ပင္းေကာ္လာကို အၾကာၾကီးေတာ့မလိုပါ။ တပါထက္မပိုသင့္ပါ။ လိုအပ္သူေတြက ခြဲစိတ္ကုသမႈလုပ္ရမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
