ကေန႔ ေမးတာ ၂ ေယာက္။ ေစာေစာက ကေလးအတြက္။ အခုက လူၾကီး။
မဂၤလာပါ ဆရာ။ ကၽြန္မ အေဖရဲ႕ အသက္က ၆၀ ပါရွင္ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေနပါတယ္ ။ ႏွစ္တိုင္း လိုလို ႏွာေခါင္းေသြး လွ်ံတတ္ပါတယ္ဆရာ ၊ တခါျဖစ္ရင္ ေသြးခဲေတြပါပါတယ္ဆရာ၊ အဲ့လိုျဖစ္ရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးခန္း သြားျပပါတယ္ ။ ျပၿပီးရင္ ေကာင္းသြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္တိုင္းျပန္ျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ဆို ေႏြရာသီမွာပဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခု ေဆာင္းရာသီမွာ ျဖစ္တယ္ဆရာ။ ဘာျဖစ္လို႔ ႏွစ္တိုင္းျဖစ္ ရတာလဲဆိုတာ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။ ေမးခြန္းတိုင္းကို အၿမဲ ေျဖၾကားေပးတဲ့ ဆရာ ေက်းဇူး တင္ပါတယ္ရွင္ ။ ဆရာ က်န္းမာခ်မ္းသာပါေစ ။
နွာေခါင္းကေသြးယိုတာကို Epistaxis (Nosebleed) လို႔ေခၚတယ္။ နွာေခါင္း ကေသြးယိုတာ က ႏွာေခါင္းေရွ႕ယိုတာနဲ႔ ၊ ေနာက္ကယိုတာ အမ်ိဳးအစား ၂ ခုရွိတယ္။ ေရွ႕ျဖစ္တာက အမ်ားဆံုးပါ ။ ႏွာေခါင္းေနာက္ကေနယိုတာက ၾကာတတ္ျပီး ကုရခက္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ မ်က္စိကေန ယိုတာ လဲ ျဖစ္တတ္တယ္ ။ ယိုတဲ့ေသြးက အထဲဝင္သြားျပီး၊ အစာအိမ္ထဲေရာက္၊ မ်ားရင္ အန္ထြက္တာမ်ိဳး လည္း ျဖစ္တတ္တယ္။
ေယာက္်ားေတြက ပိုျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးရင္ ပိုျဖစ္တတ္တယ္ ။ ႏွာေခါင္းက ေသြးယိုတာ ဟာ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးေတြ ေပါက္လို႔ပါ ။ အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ရပ္ရွိတယ္။ ခႏၶာကုိယ္ စနစ္ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာေခါင္း မွာ ျပႆနာ ရွိတာတို႔ ျဖစ္တယ္ ။ တခါတေလလဲ ဘာ့လို႔မွန္း မသိဘဲလည္း ယိုေသးတယ္။ ႏွာခါင္းကို ခဏခဏ ကိုင္တတ္သူမ်ား အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာေခါင္းကို ထိခိုက္မိတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတယ္။ အသက္ရွဴလမ္း ေရာဂါပိုးဝင္ရာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ရွားရွားပါး ပါး ေမြးရာပါေရာဂါ တခုေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ တခုခုဝင္တာ နဲ႔ ေရာဂါအက်ိတ္ တခုခု ျဖစ္တာေတြကလည္း အေၾကာင္းခံေတြျဖစ္တယ္ ။
ရွဴရတဲ့ေလဟာ ေဆာင္းတြင္းကာလေတြမွာလို ေရေငြ႔ဓါတ္နည္းလြန္းေနရင္လဲ၊ ယိုတတ္တယ္ ။ သိပ္ေအးျပီး သိပ္ေျခာက္ေသြ႔တဲ့အခါ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာခါင္းကေန ရွဴရတဲ့ေဆး နဲ႔ ေဆးသြင္းပစၥည္း ကိရိယာေတြေၾကာင့္ နဲ႔ ႏွာခါင္း ခြဲစိတ္တာလည္း ထည့္မေျပာရင္ ျပည့္စံုမွာမဟုတ္ဘူး ။
ႏွာေခါင္းကမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းခံေတြကေတာ့ (အလာဂ်ီ)၊ အေအးမိေရာဂါ ၊ ေသြးတိုး ၊ ေသြးအား နည္းေရာဂါ ၊ တြယ္ဆက္တစ္ရွဴးေရာဂါ၊ Blood dyscrasias ေခၚ ေသြးေရာဂါ ၊ ႏွလံုးအလုပ္ မလုပ္ေတာ့တဲ့ ေရာဂါ ၊ တိုက္ဖြိဳက္ ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ငွက္ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ဝက္သက္၊ ႏွာေခါင္း ဆံုဆို႔နာ၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ဆိုင္းနပ္စ္၊ ေသြးကင္ဆာ၊ ဗီတာမင္ စီ နဲ႔ ေက နည္းေရာဂါ၊ ေနာက္ျပီး Aspirin, Ibuprofen, Ginseng စတဲ့ေဆးေတြ၊ Anticoagulant ေသြးမခဲေဆး၊ အရက္ေသာက္သံုးတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္၊ သိပ္ပူတဲ့အစား စားတာေတြပါဝင္တယ္။ (ကိုကိန္း) လို မူးယစ္ေဆးေၾကာင့္လဲ ယိုတတ္တယ္။
ေျာခက္တယ္လို႔ေတာ့ မထင္ပါနဲ႔။ အေမရိကားမွာ မွတ္တမ္းတခုအရ လူေပါင္ ၂ သန္းခြဲျဖစ္တာမွာ ၄ ေယာက္က ေသဆံုးတဲ့အထိဆိုးတယ္။ ေရွးေခတ္ (ဟြန္) လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဧကရာဇ္ (အတီလာ) ဟာ မဂၤလာဦးညမွာ အရက္ေတြ အလြန္အကြ်ံေသာက္ေတာ့၊ အိပ္ရာထဲ ႏွာေခါင္းေသြးေတြ ယိုရာကေန၊ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ျပီး၊ နတ္ရြာစံခဲ့ဘူးပါတယ္။
ဘာလုပ္ရမလည္း
ေသြးဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲကထြက္ရရင္ ခဲတတ္တဲ့သေဘာရွိလို႔ သူထြက္လာတဲ့ ေသြးေၾကာမွာ အပိတ္လိုျဖစ္ျပီး ေနာက္ထပ္ ေသြးထြက္မွာကိုတားႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးခဲဘို႔ အားေပးတဲ့ အေနနဲ႔ေရာ ေသြးေၾကာကို ဖိအားနဲ႔ပိတ္တဲ့ သေဘာလည္းျဖစ္ေအာင္ ေသြးထြက္တဲ့ ေနရာကို ဖိႏွိပ္ ေပးထားတာက အေကာင္းဆံုး ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းဆိုရင္ေတာ့ အေပ်ာ့ပိုင္းကို လက္မနဲ႔ လက္ညွိဳး သံုးဖိေပးရမွာပါ။ ဒီလိုလုပ္ရင္ အက်ိဳးမ်ားေစလို႔ ႏွာေခါင္းရဲ႕ ေရွ႕ပိုင္း တရိဂံပံုေနရာကို Kiesselbach's area, Little's area လို႔ေခၚတယ္။ ဖိတယ္ဆိုတာက တင္းတင္းဖိရမွာ၊ ၅ မိနစ္ေလာက္ ၾကာသင့္တယ္ ။ ေခါင္းကို နဲနဲေရွ႕ငံု႔ထားရင္ အသက္ရွဴလမ္းထဲ ေသြး-ေသြးခဲ မဝင္ေအာင္ ကာကြယ္ ရာ ေရာက္ေစတယ္ ။ Trotter နည္းေခၚတယ္။ ထိုင္ေနေစပါ၊ ပါးစပ္နဲ႔ အသက္ရွဴေစပါ ။ ေသြးယိုတာ ျမိဳ မခ်ေစနဲ႔။ ႏွာေခါင္းထဲက ေသြးခဲကို အတင္းရွင္းထုတ္ဘို႔ မၾကိဳးစားရ။ ႏွာေခါင္းနား၊ ဂုတ္ပိုး၊ နဖူး တဝိႈက္ ကို ေရခဲ တင္ေပးတာ ၊ ေရခဲကိုလဲ ပါးစပ္ထဲငံုတာမ်ိဳး လူေတြလုပ္ေနၾကျဖစ္ေပမဲ့ သုေတသန ကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ဘယ့္ေလာက္ အက်ိဳးမ်ားတယ္ ဆိုတာေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။
ေသြးေၾကာေတြကို ၾကံဳ႕ေစတဲ့ေဆး Oxymetazoline, Phenylephrine ေတြကိုလည္းသံုး ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးေတြက အေအးမိ ႏွာေစးအတြက္ေပးတဲ့ ရွဴေဆးေတြထဲမွာ ပါတယ္ ။ ေသြးခဲေစတဲ့ ေဆးေတြ ကေတာ့ Coalgan, Stop Hemo နဲ႔ NasalCEASE ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ဆရာဝန္ ဆီ ေရာက္ရေတာ့မယ္ ။
ဆရာဝန္ကေန မီးရိႈ႕ျပီး ေသြးေၾကာပိတ္တာ လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ပတၲီးရွည္ ထည့္ေပး ခ်င္ ေပးမယ္ ။ Gauze ပိတ္က်ဲစကို Vaseline or liquid paraffin ဆီတခုခုထဲစိမ္၊ 10% povidone-iodine ပိုးသန္႔ေဆးရည္ နည္းနည္းေရာျပီး ႏွာေခါင္းထဲကို တင္းၾကပ္ေနေအာင္ ထိုးသြင္းထားရင္ အေတာ္ မ်ားမ်ား ေကာင္းသြားပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေရာဂါ ခြဲစိတ္ျပီးသူမ်ားကိုလည္း ဒီနည္းနဲ႔ ေသြးမထြက္ေအာင္ လုပ္တယ္။ ၂၄ နာရီ ေနရင္ ျပန္ထုတ္ၾကည့္၊ လုိအပ္ရင္ တခါ ထပ္ထည့္တယ္။ Silver nitrate ေဆး ထည့္ေပးခ်င္ေပးမယ္။ နာမယ္ထင္ရင္ ထံုေဆး သံုးျပီး လုပ္ပါတယ္။ ထံုေဆးထဲကို Injection Adrenaline ပါထည့္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ ေမ့ေဆးနဲ႔ ကိရိယာထည့္ စစ္ေဆးျပီး ေသြးေၾကာကို ပိတ္ေပးတယ္။
ႏွာေခါင္းဖံုးအလႊာ ေျခာက္ေနလို႔ ခဏခဏျဖစ္တတ္သူမ်ား ဆားရည္ျဖန္းတာ တေန႔ ၃ ခါ လုပ္ရတယ္ ။ ႏွာခါင္းကိုလည္း Vaseline လိုမ်ိဳးနဲ႔ ေခ်ာေမြ႔ေစအာင္ လုပ္ရတယ္။ အိမ္မွာလဲ ေရေငြ႔ဓါတ္ေပးတဲ့ Humidifier တပ္ဆင္ထားရမယ္။ မၾကာမၾကာ ျပန္ျဖစ္သူမ်ားကို ပဋိဇီဝလိမ္းေဆးေပးတာ အကိ်ဳးရွိေစ တာေတြ႔ရတယ္ ။ ႏွာေခါင္ေသြးယိုတာ မ်ားသူ၊ ခဏခဏ ျဖစ္သူေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ဝင္လာတတ္တယ္။
သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ Pomegranate သလဲသီးပန္းကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ခပ္ျပင္းျပင္း ရွဴေစတယ္။ Fresh green grass ျမက္ပင္သန္႔သန္႔ကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ႏွာခါင္းတဖက္စီထဲကို ၅-၁ဝ စက္ ထည့္ခိုင္းတယ္ ။ ေအးတဲ့ တိုင္းျပည္ေဒသေတြမွာ ဆားရည္ကို ႏွာေခါင္းထဲ ျဖန္းျဖန္းေပးသင့္တယ္။ ေကာင္းတာကေတာ့ Normal saline ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာထဲ သြင္းေပးရတဲ့ ပုလင္းထဲက ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ ဝယ္ရတာ ခက္ရင္ ေရသန္႔ သန္႔ထဲမွာ အိမ္သံုးဆား ဝ႕၉% ရေအာင္ေဖ်ာ္ျပီး၊ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ စီ ေဆးရွာမရရင္ သံုပရာသီး ၊ ေရွာက္သီး ၊ ဆီးျဖဴသီး စားပါေလ။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/photos
