ဆရာ ကၽြန္မအသက္ ၃၇ ႏွစ္ ႏို႔တိုက္မိခင္ပါ။ သားအသက္ တႏွစ္ ႏွစ္လထဲမွာပါ။ ဆင္ေျခေထာက္ ကာကြယ္ေဆး ေသာက္လို႔ရပါသလားဆရာ ။ ဘယ္အခ်ိန္မ်ိဳးေသာက္ရမလည္းရွင္။ ကၽြန္မတို႔ဘားအံမွာ ဆင္ေျခေထာက္ ျဖစ္တဲ့သူေတြရွိလို႔ ကာကြယ္ေဆးေတြေပးပါတယ္။
ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါဟာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၄ ႏိုင္ငံမွာ ၉၄၇ သန္းမွာ ဒီေရာဂါအတြက္သတိထားေနရတယ္။ သန္း ၁၂ဝ မွာ ပိုးရွိေနျပီး၊ သန္း ၄ဝ မွာ ေျခေထာက္ေတြ ၾကီးေနၾကတယ္။ ေယာက္်ား ၂၅ သန္းမွာ က်ားလိင္ အဂၤါပါ ေရာဂါေၾကာင့္ ၾကီးေနၾကတယ္။ ၁၅ သန္းက ေျခေထာက္ပါၾကီးေနတယ္ ။ ကူးစက္မႈမျဖစ္ေအာင္ ေဆး ၂ မ်ိဳးတြဲကို တၾကိမ္တည္း တိုက္ေပးေနပါတယ္။
Filariodidea အုပ္စုဝင္ Nematodes (Roundworms) သန္ေကာင္ကေန ျဖစ္ေစတယ္။ (၃) မ်ိဳးရွိတယ္။ Wuchereria bancrofti အမ်ိဳးအစားက 90% ျဖစ္ေစတယ္။ က်န္တာက Brugia malayi နဲ႔ B. timori ျဖစ္တယ္။ ေသြးျပန္ရည္စနစ္ကို ထိခိုက္ျပီး လမ္းေၾကာင္းပိတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာင္တာ၊ ၾကီးတာေတြ ဆက္ျဖစ္တယ္။ Culex mosquito ျခင္ အမ်ိဳးအစားကေန လူတေယာက္ဆီ ကေန ေနာက္တေယာက္ဆီ ကူးစက္ေစတယ္ ။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ၂ မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သန္ေကာင္ဟာ ပ်မ္းမွ် ၆ ႏွစ္ကေန ၈ ႏွစ္အထိေနတယ္။ အမ်ားစုမွာ ဘာမွ မခံစားရဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေသြးျပန္ရည္စနစ္နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္၊ ခုခံအားစနစ္တို႔ကို ထိခိုက္ေနလိမ့္မယ္ ။ ျဖစ္ကာစမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္မယ္ ။ နာတာရွည္ျဖစ္မွ Lymphoedema ေရာင္တာေတြ ဆက္ျဖစ္တယ္ ။ ေျခေထာက္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္ ။ ေယာက္်ားကပ္ပဲ့အိပ္၊ အမ်ိဳးသမီးရင္သား၊ မိန္းမအဂၤါေတြမွာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Mass drug administration (MDA) လူအမ်ားစုကိုေဆးေပးနည္းနဲ႔ ကာကြယ္ေရးလုပ္ပါတယ္။
၁။ Albendazole (400 mg) + Diethylcarbamazine citrate (DEC) (6 mg/kg) တျခားေဒသေတြမွာ ေပးတယ္။
၂။ Albendazole (400 mg) + Ivermectin (150-200 mcg/kg) ေဆးအတြဲကို Onchocerciasis (River blindness) ေရာဂါ ထူေျပာရာေဒသေတြမွာ ေပးတယ္။
Culex အမ်ိဳးအစားျခင္က ျမိဳ႕ေတြမွာမ်ားတယ္။ Anopheles ျခင္က ေတာေတြမွာမ်ားတယ္။ Aedes ျခင္က ကြ်န္းေတြမွာ မ်ားတယ္။ ျခင္ႏွိမ္နင္းေရးလဲလုပ္ရမယ္။ MDA နည္းဗ်ဴဟာကို ၄-၆ ႏွစ္ၾကာလုပ္မယ္။
Albendazole ရဲ႕ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = ကိုယ္ပူ၊ အေရျပားနီ-ယား၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အားယုတ္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ဆံပင္ပါး၊ ဆံပင္ကြ်တ္၊ ထိပ္ေျပာင္ (ေဆးျဖတ္ရင္ ျပန္ေကာင္းႏိုင္) ၊ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္၊ အသဲအလုပ္ပ်က္၊ အသည္းအလုပ္မႏိုင္ ၊ ေသြးစစ္ရင္ ပံုမွန္မဟုတ္ ၊ မ်က္စိျမင္လႊာထိခိုက္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္မွာ သတိနဲ႔ေပးရမယ္။ အထဲကကေလးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆး ေသာက္ေနခ်ိန္မွာ တားနည္းကို အားနည္းေစလို႔ တားနည္း ၂ မ်ိဳးတြဲ ဥပမာ (ကြန္ဒြမ္) + တားေဆးတြဲသံုးသင့္တယ္။ Albendazole ေဆးျဖတ္ျပီးေနာက္ အဲလိုတလသံုးပါ။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနခ်ိန္မွာ ေဆးက ႏို႔ရည္ထဲေရာက္-မေရာက္ဆိုတာ ေျပာဘို႔ မေသခ်ာပါ။
Diethylcarbamazine ရဲ႕ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = ယား၊ မ်က္ႏွာ (မ်က္လံုး) ေရာင္၊ ကိုယ္ပူ၊ ညေနခင္း မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ ေခါင္းကိုက္၊ အဆစ္နာ၊ ေမာပန္း၊ ေခါင္းမူး၊ ပ်ိဳ႕-အန္။ တကယ္လို႔ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္းတာ၊ ည-ညေနပိုင္းေကာင္းေကာင္းမျမင္ရတာနဲ႔ လိႈင္ေခါင္းထဲကေန ၾကည့္ရသလို ျမင္လာရတာရွိရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြအတြက္ ထူးျခားျပီးေဖၚျပထားတာ မရွိပါ။
diethylcarbamazine citrate (DEC) ေဆးတၾကိမ္တည္းေပးတာနဲ႔ရတယ္။ အရင္က ၁၂ ရက္ေပးနည္းသံုးခဲ့တယ္။ albendazole with DEC or ivermectin ေပးနည္းက ၉၉% ေကာင္းေစတယ္။
ဝဲ ေခၚ ယားနာအတြက္ ivermectin 300 µg/kg ေဆးတျပားနဲ႔ရတယ္။ ၇ က္ေန တခါထပ္ေသာက္တာေကာင္းတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
