ဆရာ သမီးေလးက ၅ ႏွစ္ပါ ။ ဖ်ားၿပီး နားေအာက္နားက ႏွစ္ဖက္လံုး နာၿပီးေယာင္ေနလို႔ ေဆးခန္းျပတာ ဆရာဝန္က ပါးခ်ိတ္ေယာင္တာ ကာကြယ္ေဆးမထိုးထားဘူးလားလို ႔ေမးတယ္ဆရာ ။ ေဒသႏၲရေဆး ေတြေတာ့ အကုန္ ထိုးပါတယ္ဆရာ။ အျပင္ေဆးေတြေတာ့ မထိုးရေသးပါဘူးဆရာ ။ သမီးေလး ျဖစ္ေနတာ မၾကည့္ရက္ဘူးဆရာ ။ ေဆးခန္းက Ammoxilim250နဲ႔ Biogesic ပဲ ေပးတယ္ဆရာ။ သမီးေလး မသက္သာဘူး။ မ်က္ႏွာမွာလဲ အပူေတြကန္သလို အဖုနီေလးေတြ ေပါက္ေနတယ္ဆရာ ။ အစားလည္း သိပ္မစားႏိုင္ဘူးဆရာ။ အဲဒါ ဘယ္လို ကာကြယ္ကုသရမလဲ ဆိုတာ ေျဖၾကားေပးပါဆရာ႐ွင့္ ။ ေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္ ။
၂။ က်မသားက အသက္ ၄ နွစ္နဲ႔ ၂ လ ရွိပါျပီ။ မေန႔က မနက္အိပ္ယာထေတာ့ ဘယ္ဘက္ပါး နား ေအာက္ကအျခမ္း ေယာင္ေနပါတယ္။ အိမ္နားကအဖြားကိုေမးေတာ့ ဝက္ပါးေရာင္တာတဲ့။ မန္းတဲ့။ အဖြားစီကို လိုက္ပို႔ပါတယ္။ မန္းေပးတဲ့အဖြားက ဘုရားရွိခိုးျပီး ေရမန္းေပးတယ္။ ျပီးေတာ့ ထံုးနဲ႔ကြင္းျပီး မန္းေပးပါတယ္ ။ က်မကေတာ့ သိပ့္အယံုအၾကည္မရွိေပမယ့္ ကိုယ့္သားသမီးျဖစ္ လာေတာ့ ေပ်ာက္ ခ်င္ေဇာနဲ႔ လုပ္မိတာပါ ။ အိမ္မွာလဲ ေမာရိယမန္းေဆး ထပ္လိမ္းေပးပါတယ္ ။ ေန႔ခင္း က်ေတာ့ ကိုယ္ပူလာ တာနဲ႔ ပါရာစီတေမာ တဇြန္းတိုက္လိုက္ပါတယ္ ။ ညက် တဇြန္းတိုက္ပါတယ္ ။ အခု ဒီေန႔မနက္ အိပ္ရာ ထေတာ့ မေန႔ကထက္ ပိုေရာင္ေနပါတယ္။ က်မကိုင္ၾကည့္ေတာ့ အက်ိတ္လိုပဲ မာေနပါတယ္။ အေရာင္ မက်ပဲ ျပည္တည္ျပီး ခြဲရမွာကို စိတ္ပူပါတယ္ဆရာ။ က်မ ဒီေန႔ ေဆးခန္းကို သြားျပပါ့မယ္။ ဒီပါးခ်ိတ္ ေရာင္ တာစိတ္ပူရလားဆရာ ။ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္တာလဲဆရာ။ ဘာေရာဂါလဲဆရာ ။ က်မကို ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ ရန္ေလးေတြ ေျပာျပပါလားဆရာ ။ စာလံုးေပါင္းမွားရင္ ေတာင္းပန္ပါတယ္ဆရာ ။
ပသိေရာင္ေရာဂါဟာ ကူးစက္ျမန္ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ျဖစ္တယ္ ။ အသက္ရွဴလမ္းကေန ပိုးပါေနတဲ့ အမံႈအမႊားေလးေတြကို ရွဴမိလို႔ ကူးစက္တယ္ ။ တခါတေလမွာ အမံႈအမႊားေတြက အိပ္ယာ ၊ အသံုး အေဆာင္ေတြေပၚတင္ေနတာက ကိုယ္ထဲ ဝင္လို႔လဲကူးမယ္ ။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်ရာကေနကူးမယ္ ။ တံေတြးကေနလဲ ကူးမယ္။ အစာအတူစားရာကေနလဲ ကူးႏိုင္ေသးတယ္ ။ ကိုယ္ထဲကေန ထြက္ လာျပီးေနာက္လဲ ဗိုင္းရပ္စ္ကရွင္ေနႏိုင္ေသးလို႔ျဖစ္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ တက္ေစ့မေရာင္ခင္ကေန တက္ေစ့ေရာင္ျပီး ၅ ရက္ၾကာအထိ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာျဖစ္တာက ေနာက္ဆက္ တြဲျဖစ္တာနည္းတယ္ ။
ကူးစက္ခံရျပီးေနာက္ ၁၆-၁၈ (၁၂-၂၅) ရက္မွာေရာဂါစခံစားရတယ္။ ကိုယ္ပူ ၊ မအီမသာျဖစ္ ၊ ေခါင္းကိုက္ ကိုယ္လက္ ကိုက္ခဲ၊ မစားခ်င္ဆိုတဲ့ခံစားရတာေတြရွိမယ္။ ထူျခားတာက သူမ်ားကို မကူးေစေအာင္ တံေတြးထြက္အက်ိတ္ ေရာင္ကာစ ၅ ရက္မွာ ကေလးကို သီးျခားခြဲထားရမယ္ ။ ပိုးကူးစက္ခံရျပီးေနာက္ ၁၄-၁၈ ရက္မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ေပၚတယ္။ ၇-၁ဝ ရက္ေန ေပ်ာက္ပါမယ္ ။ တတိယေန႔ေလာက္မွာ ၉၅% ပါးေယာင္လာမယ္။ တံေတြးထြက္အက်ိတ္ ေရာင္လာတာ ျဖစ္တယ္ ။
ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြ
• Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္တာ ၅ဝ% မွာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ေပ်ာက္ျပီးေနာက္မွာ အားလံုးေလာက္ဟာ ဒုကိၡတ မျဖစ္ၾကပါ။
• Encephalitis ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ ကာကြယ္ေဆးေပၚတကည္းက ျဖစ္တာရွားသြားပါျပီ။ ေပ်ာက္ျပီးေနာက္မွာ အားလံုးေလာက္ဟာ ဒုကိၡတ မျဖစ္ၾကပါ။
• Deafness နားမၾကားေတာ့တာလဲ အျဖစ္နည္းလာျပီ။ နာ တဖက္-ႏွစ္ဖက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Orchitis ေယာက္်ားအေၾကာေရာင္တာ ၄ဝ% မွာျဖစ္တယ္။ ၉ဝ% က တဖက္ထဲျဖစ္တယ္။ ၃ဝ-၅ဝ% မွာ က်ားအစိ ေသးသြားတယ္။ ၁၃% ကေလးရႏိုင္စြမ္းနည္းတယ္။ မိန္းကေလးဆိုရင္ ၇% မွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကို ထိခိုက္တယ္။
• ကပ္ေရာဂါလိုျဖစ္ခ်ိန္မွာ ကာကြယ္ေဆး ၂ ၾကိမ္ထိုးျပီးေနာက္ ၂၈ ရက္ေနရင္ တခါထပ္ထိုးသင့္တယ္။
• ေရာဂါမျပီးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ ကူးစက္ခံရရင္ ကိုယ္ဝန္ ပဌမ ၃ လထဲမွာဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ေစႏိုင္တယ္။ ကေလးကို မထိခိုက္ေစပါ။
• ၂ဝ% မွာ ဘာမွ မခံစားရပါ။
• ၁၅-၂ဝ% ေယာက္်ားေလးေတြမွာ အေၾကာေရာင္တယ္။
• ၂၇% ကိုယ္ဝန္ပ်က္တယ္။ ၁ဝ% ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္တယ္။ ၅% မ်ိဳးဥအိမ္ေရာင္တယ္။ တဝက္ေလာက္မွာ ကေလးမရတာျဖစ္တယ္။ ၄% သရက္ရြက္ေရာင္တယ္။ ၁% ေလာက္သာ ဦးေႏွာက္ေရာင္ရာကေန ေသဆံုးတယ္။ ဝ႕ဝဝ၅% သာ နားေလးသြားတယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
နားေနပါ။ ေဆးကုဘို႔ဆိုတာ တိတိက်က်မရွိပါ။ ခံစားေနတာ၊ ျဖစ္လာတာကိုၾကည့္ျပီး ကုသေပးရတယ္။ အနာသက္သာေဆးကို မလြဲမေသြေပးပါမယ္။ Acetaminophen/Paracetamol/Ibuprofen ေဆးေတြေပးမယ္။ ဆားရည္ေႏြးနဲ႔ ပါးစပ္ေဆးရမယ္။ တံေတြးအိတ္ေပၚ အပူ-အေအးကပ္ေပးရမယ္ ေရ-အရည္ပိုေသာက္ေစရမယ္။ အစာကို ေက်လြယ္တာသာစားပါ။
ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
MMR ကာကြယ္ေဆးကို အေမရိကန္ဆရာဝန္ Maurice Hilleman ကေနတီထြင္ခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ chickenpox ကိုပါကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ MMRV ကာကြယ္ေဆးေပၚလာတယ္။ MMR ဆိုတာ Measles ဝက္သက္၊ Mumps ပသိေရာင္နဲ႔ Rubella (German measles) ဂ်ာမန္ ဝက္သက္ (ဂ်ိဳက္သိုး) ေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ေပးမယ္။ HIV/AIDS ျဖစ္ေနသူေတြ၊ ကင္ဆာရွိေနသူေတြ ၊ စတီရြိဳက္ေဆး ေလာေလာဆယ္ (၂ ပါတ္) ရေနသူေတြ၊ ေဆးကို မတည့္သူေတြကိုေတာ့ ကာကြယ္ေဆးမထိုးပါ ။ MMR vaccine ကာကြယ္ေဆးကေန ၈ဝ% ကာကြယ္ႏိုင္တယ္ ။ ကေလးတိုင္း ၁၂-၁၅ လအတြင္း ၂ ခါ ထိုးေပးတယ္။ ၄-၆ ႏွစ္မွာ တခါထပ္ထိုးေသးတယ္ ။ ယူေကမွာ ကေလးတိုင္းကို ၁၃ လမွာထိုးေပးတယ္ ။ ေက်ာင္းမသြားမီအရြယ္ ၃-၅ ႏွစ္မွာ တခါထပ္ထိုးေပးတယ္ ။ အေမရိကားမွာ ၁၂-၁၅ လအရြယ္မွာထိုးေပးျပီး ၊ ၄-၆ ႏွစ္မွာ ထပ္ထိုးတယ္ ။
ေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ဆံုးပါးရတာ မျဖစ္သေလာက္ပါ ။ တခါျဖစ္ဘူးရင္ တသက္တာေရာဂါျပီး သြားတယ္ ။ ေမးတဲ့သူ ဘယ္မွာေနသလဲ မသိပါ ။ ကူးစက္တတ္တယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ေမးနည္းစည္းကမ္းမွာ ဘယ္မွာေနသလဲ ထည့္ထားတာပါ ။
Pregnancy and Rubella ကုိယ္ဝန္ ႏွင့္ ဂ်ာမန္-ဝက္သက္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/pregnancy-and-rubella.html
Rubella (ရူဘဲလား) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/rubella.html ကိုတြဲဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
