ေသြးမဆံုးခင္ျဖစ္တာေတြဟာ လူ႔သဘာဝမွာ ျဖစ္ကိုျဖစ္ရတဲ့ ေျပာင္းလဲျဖစ္စဥ္ ျဖစ္တယ္ ။ ေရာဂါမဟုတ္ပါ ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးကုဘို႔ လူတိုင္းေတာ့ မလိုတတ္ပါ ။ လိုသူေတြမွာ ရုပ္ပိုင္းေရာ စိတ္ပိုင္းမွာပါ လိုအပ္ၾကတယ္ ။ တကယ္ေသြးမဆံုးခင္ ရာသီေဖါက္ျပန္တယ္ ။ လမမွန္၊ ရက္မမွန္ျဖစ္တာ မ်ားတယ္ ။ ဘယ္ေတာ့ ေသြးဆံုးမလဲကို အၾကမ္းေျပာရရင္ မိခင္နဲ႔ အေတာ္တူတာမ်ားပါတယ္ ။
ဆရာဝန္ကေန စမ္းသပ္စစ္ေဆးျပီး တျခားေသြးဆင္းေစတဲ့အေၾကာင္း မရွိတာေသခ်ာမွ ဒီေဆးေပးရတယ္ ။ ေဟာ္မုန္းေပးနည္းမွာ အီစထိုဂ်င္နဲ႔ ပရိုဂ်က္စတီရုန္း ၂ မ်ိဳးေပးတာရွိတယ္ ။ မ်က္ႏွာနီျမန္းတာနဲ႔ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေျခာက္ေသြ႔တာအတြက္ ေကာင္းတယ္ ။ တာရွည္ေပးလို႔ေတာ့ မေကာင္းျပန္ဘူး ။ ႏွလံုး (အတက္ခ္) ရတာ ၊ (ဆထုပ္ခ္) ျဖစ္တာ ၊ ရင္သားကင္ဆာေတြ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တာ အီစထိုဂ်င္ေၾကာင့္ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ။
ကိုယ္ဝန္တားစားေဆး ၊ ကပ္ခြါေဆး ၊ ျဖန္းေဆးေတြ သံုးႏိုင္တယ္ ။ တားေဆးေပးရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ရာသီ မမွန္တာအတြက္ ျဖစ္တယ္ ။ အေရျပားေအာက္ ထားရတဲ့ေဆးကို တခ်ိဳ႕က ပိုၾကိဳက္တယ္ အသည္းကိုမထိခိုက္လို႔ေျပာတာ ျဖစ္တယ္ ။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲ ထည့္ရတဲ့ ေဆး ၊ ကြင္း ၊ (ခရင္မ္) ၊ ေဆးျပားေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္ ။ Vaginal moisturizing agents ဆိုတာေတြက ေဟာ္မုန္း မဟုတ္ဘဲ ဗဂ်ိဳင္းနားကို စိုစြပ္မႈရေစေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္ ။ K-Y Silk-E Vaginal Moisturizer or KY Liquibeads ေတြျဖစ္တယ္ ။ ခင္ပြန္းနဲ႔ အတူေနဘို႔အတြက္ အသံုးဝင္တယ္ ။ အပ်ိဳၾကီးေတြအတြက္လဲ အက်ိဳးရွိတာပါဘဲ။ ဒီေနရာမွာ ေျခာက္ေသြ႔ေနရင္ မေကာင္းဘူး ။
(SSRIs) အုပ္စုဝင္ Antidepressant စိတ္မက်ေဆး သံုးႏိုင္တယ္ ။ ဥပမာ Venlafaxine (Effexor) , Fluoxetine (Prozac) , Sertraline (Zoloft) , Paroxetine (Paxil) , Citalopram (Celexa) ေတြ ျဖစ္တယ္ ။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးရွိမယ္ ။ Decreased libido လိင္စိတ္နည္းမယ္ ၊ Sexual dysfunction လိင္ဆက္ဆံတာမွာ အခက္အခဲ ရွိႏိုင္တယ္ ။
တျခားေဆးေတြလဲ အသံုးက်ႏိုင္တယ္ ။ Gabapentin (Neurontin) အတက္သက္သာေဆး ၊ Clonidine (Catapres) ေသြးက်ေဆး ။ တခ်ိဳ႕က Bioidentical hormone ကိုသံုးတာကို စိတ္ဝင္စားမႈ ပိုလာေနတယ္ ။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ျပဳျပင္ထားတဲ့ ေဟာ္မုန္း အတုျဖစ္တယ္ ။ တရားဝင္ အသိအမွတ္ မျပဳေသးပါ ။ Phytoestrogens , Isoflavones အပင္ေတြကေနရတဲ့ Plant estrogens ေတြပါတာမ်ိဳး သံုးႏိုင္တယ္ ။ Isoflavones ဓါတ္ေပါင္းဟာ Soy ပဲပုပ္မွာ ပါတယ္ ။ အဆေတာ့ အင္မတန္နည္းတယ္ Estradiol တကယ့္ အီစထိုဂ်င္ရဲ႔ တေထာင္ပံု တပံု၊ တသိန္းပံုတပံုသာ ပါတယ္ ။ Chick peas ကုလားပဲ နဲ႔ Lentils ပဲနီေလးေတြမွာလဲ ပါတယ္ ။ Vitamin E ဗီတာမင္ အီး ကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္ ။ Himalaya ကေနထုတ္တဲ့ Menosan ေဆးမွာ Herbal ingredients (ဟာဗယ္) ေဆးေတြ ပါတယ္ ။ ေပၚျပဴလာျဖစ္ေန တဲ့ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ Mexican yam ကေနထုတ္တဲ့ Tibolone လို႔ ေခၚတယ္ ။
ေဆးကုသနည္းေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈကို စနစ္တက် ေလ့လာမႈ
၁။ အက်ိဳးမ်ားေစမဲ့ေဆး
(က) Oestrogens (အီစထိုဂ်င္) မ-ေဟာ္မုန္း၊
စနစ္တက်ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Oestrogens ေဆးေပးတာဟာ Vasomotor symptomss လကၡဏာေတြကို သိသိသာသာ သက္သာေစတယ္။ စနစ္တက်ေလ့လာမႈ ၂ ခုမွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္တာကိုလဲ နည္းေစတယ္။ ဆီးလမ္း-ေမြးလမ္း လကၡဏာေတြကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစတယ္။ စနစ္တက်ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ စိတ္ဓါတ္က်တာကို သက္သာေစတယ္။ ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၄ ခုမွာ Quality of life လူေနမႈတန္ဘိုး ေရတို ေကာင္းမြန္ေစတယ္။
(ခ) Progestogens (ပရိုဂ်က္စတိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္း ၊
စနစ္တက်ေလ့လာမႈ ၁ ခုနဲ႔ ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၆ ခုမွာ Progestogens ေပးတာဟာ Vasomotor symptomss လကၡဏာေတြကို သက္သာေစတယ္။ တျခားပိုေကာင္းတာ မေတြ႔ရဘူး။
(ဂ) Tibolone (တီဘိုလံုး) ေဟာ္မုန္း ၊
ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Tibolone ေပးတာဟာ Vasomotor symptoms လကၡဏာေတြကို သိသိသာသာ သက္သာေစတယ္။ တျခား ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Vasomotor symptoms လကၡဏာေတြကို သက္သာေစတာမွာ Oestrogen/Progestogen ေပးတာထက္ မညံ့ဘူး။ တျခား ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Vaginal dryness ေမြးလမ္းေၾကာင္း ေျခာက္ေသြ႔တာကို သက္သာေစရာမွာလဲ သိသာတဲ့ ကြာျခားခ်က္ ၄၈ ပတ္အၾကာမွာ မေတြ႔ရဘူး။ ေလ့လာမႈတခုမွာ Sexual satisfaction လိင္ကိစၥ ေက်နပ္မႈမွာ Oestradiol + Noresthisterone ေပးတာထက္ ပိုေကာင္းတယ္လို႔ မေတြ႔ရဘူး။ တျခား ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Sexual fantasies and arousability လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဆန္းျပားမႈနဲ႔ ႏိုးထမႈေတြမွာ ေဆးမေပးသူေတြထက္ ၃ လ အၾကာမွာ ပိုေကာင္းတယ္။ တျခား ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Tibolone ေပးတာဟာ Conjugated Oestrogen ေပးတာထက္ Sexual desire လိင္စိတ္ျဖစ္ေပၚတာ နဲ႔ Coital frequency လိင္ဆက္ဆံမႈ အၾကိမ္ ပိုသာတာ ေတြ႔ရတယ္။
၂။ အက်ိဳးရွိမယ္လို႔ထင္ရတာ
ကြက္က်ား-ေလ့လာမႈ ၁ ခုမွာ Phyto-Oestrogens ပါတဲ့ Soy protein ေပးတာဟာ မေပးသူေတြထက္ လကၡဏာ ခံစားရတာ သက္သာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၆ ပတ္အၾကာမွာ လကၡဏာေပၚတဲ့ အၾကိမ္ေရ အနည္းဘူး။ Phyto-Oestrogens ဆိုတာ လူေတြစားတဲ့ အစားအစာထဲမွာ ပါေနတဲ့ မ-ေဟာ္မုန္း (အီစထိုဂ်င္) ကိုေခၚတယ္။ ကေနဒါ သုေတသန တခုအဆိုအရ Nuts အေစ့အဆံေတြ၊ Oilseeds အေစ့အဆံေတြကရတဲ့ဆီ၊ Soy products ပဲပုပ္၊ Cereals ေျပာင္း-ေျပာင္းႏွံ၊ Breads ေပါင္မံု႔၊ Legumes ပဲေတာင့္ရွည္ နဲ႔ Meat အသားေတြမွာ ပါတယ္။ Flax seed ဗီသြာ (ႏွမ္းၾကတ္) နဲ႔ Oilseeds ေစ့အဆံကရတဲ့ဆီေတြဟာ အမ်ားဆံုးနဲ႔ Soybeans ပဲပုပ္ နဲ႔ Tofu တိ႔ုဟူးတို႔က ဒုတိယ လိုက္တယ္။
၃။ ဘာလို႔ ထိေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာမရတာ
- Antidepressants စိတ္မက်ေဆးေတြ
- Clonidine ေသြးတိုးေဆး၊
- Testosterone က်ား-ေဟာ္မုန္း၊
Menopause (1) ေသြးမဆံုးခင္နဲ႔ ေသြးဆံုးရင္ ျဖစ္ခ်င္တာေတြ (၁) ကိုလဲဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
