ဆရာရွင့္ ကၽြန္မအသက္က ၂၆ ပါ ။ ေခ်ာင္းေတြဆိုးေနတာ သံုးပါတ္ေက်ာ္ပါၿပီ ။ အခုခ်ိန္ထိ မေပ်ာက္ေသးလို႔ပါ ။ ပိုးသတ္ေဆးလဲ ဆရာဝန္ေပးလို႔ ၅ ရက္ေသာက္ထားပါတယ္ ။ မေပ်ာက္ပါ ။ အခုေခ်ာင္းဆိုးရင္ ခၽြဲေတြပါလာၿပီး မနက္ပိုင္းဆို ခၽြဲေတြက အညိဳပုပ္ပုပ္ေတြ ေသြးေရာင္ လိုလိုေတြပါလာတယ္ ဆရာ ။ မိဘနဲ႔ေဝးေနတာမို႔ ကူညီပါဆရာ ။
အသက္ရွဴလမ္းပိုးဝင္တာ ဗက္တီးရီးယား ၊ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ဖန္းဂတ္စ္ ေတြကေန ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ။ အသက္ရွဴရာကေန ဝင္လာတာျဖစ္တယ္ ။ ေခ်ာင္းဆိုး ၊ သလိပ္ထြက္ ၊ ကိုယ္ပူ ၊ အသက္ရွဴသြင္းခ်ိန္မွာ စူးျပီးရင္ပတ္နာတာေတြခံစားရမယ္ ။ နားၾကပ္နဲ႔ နားေထာင္ရင္ မူမွန္မဟုတ္တဲ့ Crackling sounds အသံၾကားရမယ္ ။ Wheezing ရင္ၾကပ္သံလဲ ၾကားရႏိုင္တယ္။ ေလဝင္သံ တိုးေနႏိုင္တယ္ ။
မ်ားေသာအားျဖင့္ တုပ္ေကြးလိုနဲ႔ စတယ္ ။ ဖ်ားလာမယ္ ။ ခ်မ္းႏိုင္တယ္ ။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္ ။ သလိပ္ထြက္မယ္ ။ သလိပ္က အေရာင္ရွိႏိုင္တယ္ ။ ျဖစ္တဲ့ေနရာအလိုက္ လကၡဏာ မတူတတ္ဘူး ။ တခ်ိဳ႕က ေခ်ာင္းပိုဆိုးမယ္ ။ တခ်ိဳ႕က အသက္ရွဴမဝ ျဖစ္မယ္ ။ ျပာႏွမ္းေနမယ္ ။ အဆုပ္ကို ဖံုးထားတဲ့အလႊာမွာသာ နာတာကို ခံႏိုင္တဲ့ အာရံုေၾကာရွိလို႔ အဲဒီေနရာ ေရာဂါလာ ျဖစ္ရင္ နာမယ္ ။ နာရင္ စူးရွျပီးနာတာ။ အဆုပ္ဆိုတာ (လုပ္ဘ္) ေတြရွိတယ္ ။ ဘယ္မွာ ၂ ခု ၊ ညာမွာ ၃ ခု ။ တခုမွာသာ ျဖစ္တာကို (ဘိုဘာ ႏူမိုးနီးယား) ေခၚတယ္ ။ အဆုပ္ႏွစ္ဘက္လံုးမွာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ။
အမ်ားဆံုးတရားခံက Streptococcus pneumoniae ဗက္တီးရီးယားဘဲ။ အခု Pneumococcal conjugate vaccine (PCV13) နဲ႔ Pneumococcal polysaccharide vaccine (PPV23; Pneumovax) ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳး ေပၚေနျပီ။ Pneumococcal conjugate vaccine ကာကြယ္ေဆးကို အေမရိကားမွာ ပံုမွန္ကာကြယ္ေဆး စာရင္းထဲ ထည့္တယ္ ။ ၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကို ထိုးေပးတယ္ ။ ႏူမိုးနီးယား ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ လူၾကီး (ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ အရက္သမား၊ စီးကရက္ေသာက္သူ၊ ေဘလံုးထုတ္ထားသူ၊ အသက္အိုသူ) ေတြကို Pneumococcal polysaccharide vaccine ထိုးေပးတယ္။ ၅-၇ ႏွစ္ၾကာတခါ ထပ္ထိုးတယ္ ။
ထြက္တဲ့သလိပ္ကို စစ္ေဆးရင္ ျဖစ္တဲ့ပိုးသိမယ္ ။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆးကိုလဲ ရွာႏိုင္တယ္ ။ ေသြးျဖဴဥေတြ မ်ားေနမယ္။ Neutrophils မ်ားေနရင္ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္၊ Lymphocytes မ်ားေနရင္ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္၊ တီဘီပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ဘို႔မ်ားတယ္။ ဓါတ္မွန္ ရိုက္ၾကည့္ရင္ သိမယ္။ Bronchoscopy ကရိယာထည့္ စစ္ေဆးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ အဆုပ္အိတ္ထဲ အရည္ ေအာင္း-မ်ားေနတာကို Pleural effusion ေခၚတယ္။ မ်ားရင္ Thoracentesis လုပ္ျပီး စုပ္ထုတ္ရမယ္။ Empyema ဆိုတာ ျဖစ္ရင္ ခြဲစိတ္တန္ ခြဲစိတ္ရတယ္။ Thoracoscope ကရိယာသံုးျပီး Video-assisted thoracoscopic surgery or VATS ဆိုတာ လုပ္လာႏိုင္ေနျပီ ။
အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္းပိုးေသေဆးေတြကို ေရြးေပးရတယ္။
• Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ (သို႔) Erythromycin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ (သို႔) Azithromycin 500 mg ပဌမေန႔ ေပးျပီး 250 mg ကို ေန႔ ၂-၅ ရက္မွာေပးပါ။
• Amoxicillin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၇-၁ဝ ရက္။ (သို႔) Fluoroquinolone (Levofloacin) 500 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Gatifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ Sparfloxacin 400 mg စေပးျပီး 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Moxifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ x ၁ဝ-၁၄ ရက္၊
• Clarithromycin 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ x 10 days (သို႔) Doxycycline 200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ x ၁ဝ ရက္၊
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ပိုးေသေဆးေရြးေပးရမယ္။ ျဖစ္တာၾကာထားလို႔ ေဆးေသာက္တာ ပိုအခ်ိန္ယူႏိုင္တယ္။ ခြ်ဲထြက္တာ ေကာင္းတယ္။ ခြ်ဲေပ်ာ္တဲ့ေစတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးကေန ခြ်ဲထြက္လြယ္ကူေစမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရတာ ပိုမ်ားလာျပီး ခြ်ဲထုတ္ရတာလြယ္လာရင္ သက္သာလာတာျဖစ္မယ္။ အစားအေသာက္ ေရွာင္စရာမရွိပါ။ ေရေႏြးေငြ႔ရွဴတာ ေကာင္းတယ္။
တီဘီေရာဂါလကၡဏာေတြကိုလည္း သိပါ။
၁။ ကိုယ္ပူ = 100 F (37.8 C) ေက်ာ္ေလာက္ ၁ဝ ရက္ၾကာဖ်ားမယ္။
၂။ ေခ်ာင္းဆိုး = ေခ်ာင္းဆိုးေနတာ ၂-၃ ပါတ္ၾကာေနႏိုင္တယ္။
၃။ ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါ = ေသြးအနီေရာင္ နည္းနည္းေလး သလိပ္ထဲေရာပါမယ္။
၄။ ခ်မ္းမယ္ = ကိုယ္ပူခ်ိန္မွာျဖစ္ျဖစ္ မပူပဲျဖစ္ျဖစ္ သူမ်ားထက္ ခ်မ္းေနမယ္။
၅။ ရင္ပတ္နာ = ေခ်ာင္းဆိုးရလို႔ေရာ အဆုပ္မေကာင္းလို႔ပါ ရင္ပတ္နာမယ္။
၆။ ညေခြ်းထြက္ျခင္း = ကေလး-လူၾကီးျဖစ္ႏိုင္တယ္။
၇။ အသက္ရွဴတမ်ိဳးျဖစ္ျခင္း = ခက္ခဲႏိုင္တယ္။ မဝျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပင့္ရွဴရႏိုင္တယ္။
၈။ ေမာပန္းေနျခင္း = အလုပ္မပင္ပန္းဘဲ ေမာေနမယ္။ အားကုန္ေနမယ္။
၉။ အစားပ်က္ျခင္း = ဟင္းေကာင္းလည္း မစားခ်င္ျဖစ္မယ္။
၁ဝ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ျခင္း = ပိန္လာမယ္။
• Respiratory tract infections (1) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၁) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/respiratory-tract-infections-1.html
• Respiratory tract infections (2) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/respiratory-tract-infections-2-pleurisy.html
• Respiratory tract infections (3) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၃) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/respiratory-tract-infections-3.html
• Respiratory tract infections (4) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၄) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2011/11/respiratory-tract-infections-4.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
