Leiomyoma နဲ႔ Myoma လို႔ပါေခၚတယ္။ အရြယ္အစားငယ္ေသးတာကို Uterine cyst သားအိမ္ေရအိတ္ လို႔လဲေခၚတယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အလံုး-အက်ိတ္ျဖစ္တယ္။ ကေလးမရတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တလံုးတည္းေရာ အမ်ားၾကီးပါ ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ အရြယ္အစားလဲ ေသးေသးေလးကေန ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသလား ေအာက္ေမ့ရေလာက္ေအာင္ ၾကီးႏိုင္တယ္။ အမ်ိုးသမီးေတြ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္လာရင္ ၇ဝ-၈ဝ% ရွိၾကတယ္။
Submucosal fibroids သားအိမ္အတြင္းဆံုးလြာကေနျဖစ္တာဆိုရင္ ရာသီဆင္းတာမ်ားမယ္။ ဒီအေၾကာင္း သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။ Subserosal fibroids ဆိုတာက သားအိမ္အျပင္ဘက္ပိုင္းမွာျဖစ္တာ။ ရာသီပံုမွန္သာျဖစ္တယ္။ အထဲမွာ ကိုယ္ဝန္ယူလဲ စိုးရိမ္စရာနည္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွ႕ကဆီးအိမ္၊ ေအာက္က အစာေဟာင္းအိမ္ေတြအေပၚ ဖိအား သက္ေရာက္တာ ခံရႏိုင္တယ္။
ေရာဂါလကၡဏာ
(၁) ဖိအားသက္ေရာက္ျခင္း၊ တခ်ိဳ႕မွာ အထဲမွာ ရွိေနေပမဲ့ ရွိလို႔ရွိမွန္းမသိဘူး။ တခ်ိဳ႕မွာ အလံုးကေန ဖိေနလို႔ ခံစားရတာေတြ ရွိႏိုင္တယ္။ ဆီးအိမ္ကို ဖိေနရင္ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္ေနမယ္။ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ဖိေနရင္ ဝမ္းခ်ဳပ္တာ၊ အဲဒီေနရာက နာတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ခါးနာႏိုင္တယ္။ သိပ္ၾကီးလာရင္ အစာအိမ္ကိုဖိမယ္။
(၂) ရာသီမမွန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ လူတိုင္းမဟုတ္ပါ။ အလံုးက သားအိမ္ရဲ႕ အတြင္းဆံုး အလြာမွာ ကပ္ေနလို႔ အတြင္းဆံုး မ်က္ႏွာျပင္ဧရိယာ က်ယ္ေနရင္ ရာသီဆင္းစရာ ေနရာ ပိုက်ယ္ေနလို႔ ရာသီဆင္းတာ မ်ားမယ္။ အလံုးက အျပင္ေနရာမွာဆိုရင္ ၾကီးေပ-မ်ားေပမဲ့ ရာသီကပံုမွန္ျဖစ္မယ္။
Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါတခုနဲ႔ ခြဲျခားရမယ္။
ရာသီလာခ်ိန္မ်ာ သူမ်ားထက္ပိုနာသူေတြ ဒီေရာဂါ ၂ ခုထဲက တခုရွိေနႏိုင္တယ္။ Endometriosis ဆိုတာ သားအိမ္ရဲ႕ အတြင္းဆံုးအလႊာက (တစ္ရွဴး) ေတြ တျခားေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတာကို ေခၚတယ္။ ပံုထဲမွာ သားအိမ္ အျပင္ဘက္မွာ နဲ႔ ဆီးအိမ္မွာ ေရာက္ေနတာျဖစ္တယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ
ဆရာဝန္ေတြ မသိၾကပါ။ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) ေဟာ္မုန္းေတြကိုဘဲ ထင္ေၾကးေပးတယ္။ အပ်ိဳျဖစ္ေစာသူေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ ကိုယ္ေတြေလ့လာမႈမွာ အပ်ိဳၾကီးေတြ၊ အိမ္ေထာင္က်ေပမဲ့ ကေလး မရေသးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တာကို အေမရိကန္ ဆရာဝန္ေတြက ေထာက္ျပမထားတာ ေတြ႔ရတယ္။
အမ်ိဳးအစားေတြ
- Intramural fibroids အမ်ားဆံုးေတြ႔ရတယ္။ သားအိမ္နံရံထဲမွာျဖစ္တယ္။ ၾကီးတာမ်ားတယ္။
- Subserosal fibroids သားအိမ္အဖံုးလႊာ ေအာက္နားမွာ ျဖစ္တယ္။ ၾကီးလာရင္ ေဘးအဂၤါေတြကိုဖိတာ ခံစားရမယ္။ ရာသီကို မမ်ားေစဘူး။
- Submucosal fibroids သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာ ေအာက္နားမွာျဖစ္တယ္။ ရာသီမ်ားမယ္။
- Pedunculated fibroids သားအိမ္အျပင္ဘက္မွာ အညွာလိုရွိေနတာမ်ိဳး။
ဘယ္လိုလူမ်ိဳးေတြမွာျဖစ္သလဲ
- အသက္ ၃ဝ-၄ဝ ၾကားအျဖစ္မ်ားတယ္။
- အသားမဲေတြက အျဖဴမေတြထက္အျဖစ္မ်ားတယ္။
- အသက္ငယ္တံုးျဖစ္ရင္ အလံုးၾကီးလာတာျမန္တယ္။
- မိသားစု-ေဆြမ်ိဳးတဲမွာ တေယာက္မက ျဖစ္တတ္တယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္
ဒီေရာဂါရွိေနေပမဲ့ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္တာကို သက္ေရာက္မႈမရွိပါ။ ဒါေပမဲ့ သတိထားစရာေတြရွိတယ္။ ကိုယ္ဝန္ယူမလား၊ ေမြးလမ္းကေနေမြးလို႔ ရသလား၊ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ ခြဲမလား၊ တေယာက္နဲ႔တေယာက္မွာ အေျခအေနျခင္း မတူပါ။
ဘယ္လိုေသျခာေအာင္လုပ္မလဲ
ဗိုက္ကိုလက္နဲ႔ စမ္းရင္ တခ်ိဳ႕အလံုးကို စမ္းလို႔ရတယ္။ Ultrasound ရိုက္ရင္ေသျခာတယ္။
ဘယ္လိုကုသသလဲ
နာရင္ အနာသက္သာေဆးေပးမယ္။ Ibuprofen ဒါမွမဟုတ္ Naproxen ေဆးေသာက္ပါ။ ကိုယ္ဝန္တားေဆး တခ်ိဳ႕ကိုေပးႏိုင္တယ္။ ရာသီဆင္းတာနည္းေစမယ္။ နာတာသက္သာေစမယ္။ Gonadotropin-releasing hormone (GnRH) agonists ေဆးေပးရင္ ရာသီမလာဘဲေနမယ္။ ခံစားရတာေတြ သက္သာေစမယ္။ အလံုးလဲ ေသးႏိုင္တယ္။ Estrogen နည္းေစလို႔ အရိုးအားနည္းတာ၊ မ်က္ႏွာနီျမန္းတာ၊ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေျခာက္ေနတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေဆးျဖတ္ရင္ ျပန္ၾကီးလာမွာမို႔ မခြဲခင္ေဆးေပးနည္း အေနနဲ႔သာ သံုးတယ္။
Embolization (အင္ေဘာ္လိုက္ေဇးရွင္း) နည္း
အနည္းအက်ဥ္းနဲ႔ အေတာ္အသင့္ ခံစားရသူေတြကို လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။ သားအိမ္ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲ ပိုက္ကေလး သြင္းျပီး Plastic or Gelatin ေသးေသးေလးေတြ ထိုးေပးတယ္။
Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္း
Myomectomy အမ်ားဆံုးသံုးနဲ႔ အေကာင္းဆံုးနည္းျဖစ္တယ္။ အလံုးၾကီးရင္ ဗိုက္ခြဲျပီး ထုတ္တယ္။ ေသးရင္ ကရိယာနဲ႔ ထုတ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ျပန္ျဖစ္တယ္။ ခြဲစိတ္လို႔ ကေလးမရတာ မျဖစ္တတ္ပါ။ အသက္အရ သားအိမ္ပါ ထုတ္ျပစ္ႏိုင္တယ္။
Ultrasound (အာလ္ထြာေဆာင္း) ဆိုတာ အသံလိႈင္းထုတ္ေပးတဲ့ စက္ပါဘဲ။ လူ႔နား မၾကားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အသံလိႈင္းက ျမင့္တယ္။ လူတေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အသံတခုကို ၾကားႏိုင္စြမ္း နဲနဲစီကြဲေပမဲ့ ပ်မ္းမွ် 20,000 Hz ကို ၾကားႏိုင္စြမ္းရွိတယ္။ ေဆးကုနည္းအေနနဲ႔ သံုးတာကို High-Intensity Focused Ultrasound (HIFU) ေခၚတယ္။ ေရာဂါရွာေဖြတာအတြက္ 1 to 5 MHz သံုးျပီး၊ Therapeutic ultrasound ကုသတာအတြက္ 0.7 to 3.3 MHz သံုးတယ္။ Lithotripsy ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္၊ သည္းေျခ-ေက်ာက္၊ Targeted ultrasound drug delivery ေဆးထည့္ေပးျခင္း၊ Ultrasound hemostasis ေသြးတိတ္ေစျခင္း၊ Ultrasound assisted thrombolysis ေသြးခဲဖ်က္ေပးျခင္း ေတြအတြက္ သံုးေလ့ရွိတယ္။ Fibroids ကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။ ေရရွည္အက်ိဳး စမ္းေနတံုးဘဲ။ မေသျခာလို႔ ကိုယ္ဝန္ လိုခ်င္ေသးသူေတြကို မသံုးဘူး။
ဘာေတြဆက္ျဖစ္ႏိုင္သလဲ
Anemia ေသြးအားနည္းႏိုင္တယ္။ ရာသီဆင္းတာ သူမ်ားထက္မ်ားလို႔ ၾကာေတာ့ ေသြးအာနည္းလာမယ္။ အဆိုးၾကီး မဟုတ္ပါ။ သားအိမ္အလံုးရွိလို႔ ရာသီဆင္းတာ မ်ားသူေတြမွာ ေသြးအားနည္းလာမယ္။ လူက ေမာပန္းျပီး ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ ျဖစ္ေနမယ္။ အသက္ရွဴမဝျဖစ္မယ္။ အသား-ငါး၊ စိုစိမ္းတဲ့ အသီးအရြက္ေတြ စားေပးသင့္တယ္။ သံဓါတ္အားေဆး အျမဲေသာက္ေနရမယ္။
ေလ့က်င့္ခန္းနည္း
ပံုမွန္ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေနသူေတြမွာ သားအိမ္အလံုး အျဖစ္နည္းတယ္။ လူကဝေနရင္လဲ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pages/Dr-Tint-Swe/490031307758025
