ဆရာရွင့္ သမီးက အသက္ ၂၇ ႏွစ္ပါ၊ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ အိမ္ေထာင္သက္က ၁ ႏွစ္ပါ။ အမ်ိဳးသားက ၂၇ ႏွစ္ပါ။ သူက O ေသြး သမီးက AB ေသြးပါ။ ကေလးယူဖို႔ စဥ္းစားေနပါတယ္ရွင့္။ ဒါေပမဲ့ ၾကားဖူးတာက ကေလးအေဖ နဲ႔ ကေလးအေမနဲ႔ ေသြးမတည့္ရင္ ကေလးေမြးျပီးတာနဲ႔ ေသတယ္လို႔ ၾကားဖူးထားလို႔ပါ။ အဲဒါကို ေၾကာက္ေနပါတယ္။ ကေလး မယူခင္ ေသြးတည့္-မတည့္ စမ္းၾကည့္လို႔ ရပါသလားရွင့္။ သမီးက ၿမန္မာနိုင္ငံမွာပဲ ေနတာပါ။
လက္မထပ္ခင္ ေသြးအုပ္စု တည့္-မတည့္ သိဘို႔ အေရးၾကီးတယ္။ အဲလိုစစ္ေနဘို႔ မလိုအပ္လွပါ။ က်န္းမာေရး အယူအဆ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။
အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာ Rh incompatibility (အာရ္အိတ္ခ်္) ေသြးအုပ္စု မတူျဖစ္မွာကို တားဘို႔အတြက္ ျဖစ္တယ္။ မသိဘဲ အိမ္ေထာင္က်လို႔ ကိုယ္ဝန္ရတဲ့အခါ ကေလးမွာ Hemolytic disease of the newborn-HDN ေရာဂါဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Erythroblastosis fetalis လို႔လဲေခၚတယ္။ Antigen-antibodies reaction ေခၚတဲ့ (အင္တီဂ်င္-အင္တီေဘာ္ဒီ) ဓါတ္ျပဳမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္။ မိခင္ရဲ႕ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြက အခ်င္းကတဆင့္ ကေလးဆီ ေရာက္လာတယ္။
မိခင္ဟာ Rh negative (အာရ္အိတ္ခ်္) အႏုတ္ မျဖစ္ရင္ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာ မရွိပါ။ Rh -ve ဆိုတဲ့သေဘာက သူ႔ရဲ႕ ေသြးနီဥေတြ မ်က္ႏွာျပင္မွာ D antigen (ဒီ-အင္တီဂ်င္) ဒါမွမဟုတ္ Rh factor (အာရ္အိတ္ခ်္-ဖက္တာ) မရွိတာ ျဖစ္တယ္။ မိန္းမက RH-ve အႏုတ္ နဲ႔ ေယာက္်ားက RH+ve အေပါင္းျဖစ္ေနရင္ သူတို႔ကေန ေမြးမဲ့ကေလးဟာ RH+ve အေပါင္းျဖစ္ဘို႔ အခြင့္အလမ္း ၅ဝ% ရွိႏိုင္တယ္။ အဲလို ျဖစ္ေနမွ ျပႆနာတက္မယ္။ ကေလးရဲ႕ေသြးနဲ႔ မေအေသြးေတြ အမ်ိဳးမတူၾကဘူး။
ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ Erythroblastosis fetalis ေသြးေရာဂါရမယ္ဆိုရင္ Exchange transfusion ေသြးလဲေပးတာ လုပ္ရတယ္။ Hemolytic disease of the newborn ေမြးစကေလးမွာ ဒီေရာဂါျဖစ္မွာကို Intrauterine transfusion ဗိုက္ထဲကတည္းက ေသြးလဲတာနဲ႔ ကုႏိုင္ေသးတယ္။ Direct antiglobulin test (DAT, Direct Coomb's test ) စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ HDN ရွိ-မရွိစစ္ေဆးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လက္မထပ္ခင္ ေသြးအုပ္စု တည့္-မတည့္ သိဘို႔ အေရးမၾကီးဘူး ေျပာတာျဖစ္တယ္။
မိခင္မွာ ဘာျဖစ္ႏိုင္သလဲ
• Rh negative (အာရ္အိတ္ခ်္) အႏုတ္ မိခင္ကေန Rh positive (အာရ္အိတ္ခ်္) အေပါင္း ကိုယ္ဝန္ကို ေဆာင္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီအေျခအေနမွာ မိခင္ရဲ႕ ခုခံအား (ေရာဂါျပီး) စနစ္ကေန ကေလးရဲ႕ (အာရ္အိတ္ခ်္) အေပါင္းေသြးနီဥေတြကို ရန္သူလို သေဘာထားလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိခင္ရဲ႕ေသြးထဲမွာ ဒါကိုဆန္႔က်င္တဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြထြက္လာျပီး တိုက္ခိုက္လိမ့္မယ္။ ယဥ္ပါးေအာင္လုပ္တာလို႔ ေဆးစာနဲ႔ေခၚတယ္။
• ပဌမကိုယ္ဝန္မွာ မဆိုးတာမ်ားတယ္။ ဒုတိယကေလးဆိုရင္ RH+ve (အာရ္အိတ္ခ်္) အေပါင္း ျဖစ္ဘို႔ ၂၅-၅ဝ% ရွိတယ္။ ပဌမ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုးက ေသြးထဲမွာ ျဖစ္ေနခဲ့ျပီးသား (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြဟာ မ်ားေနျပီမို႔ ဒုတိယ ကိုယ္ဝန္ ျဖစ္ေနတဲ့ အထဲက ကေလးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါး တိုက္ခိုက္ေတာ့မယ္။
• Rh negative မိခင္မွာ ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ၊ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာ၊ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္တာေတြကေန ကေလးရဲ႕ေသြးကလဲ အခ်င္းကတဆင့္ မေအဆီေရာက္ႏိုင္လို႔ မေအမွာ ယဥ္ပါးေအာင္လုပ္တာျဖစ္မယ္။
• ကိုယ္ဝန္ရင့္ခ်ိန္မွာ Amniocentesis ေရျမြာရည္ ေဖါက္ယူ စစ္ေဆးလို႔လဲ နဲနဲျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။
Risks to the baby ကေလးအတြက္ အႏၠရာယ္ေတြ
• မိခင္ရဲ႕ ဆန္႔က်င္တဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြက တိုက္ခိုက္ခံရေတာ့ ေသြးနီဥေတြ နည္းပါးလို႔ ေသြးအားနည္းမယ္၊ အသားဝါေရာဂါရမယ္၊ ဦးေႏွာက္ညံ့မယ္၊ ၾကာရင္ ႏွလံုးေရာဂါရမယ္။
• ေသြးအား အလြန္နည္းတာနဲ႔ အသားဝါ အလြန္ဆိုးတာ ခံစားရမယ္။ ဒီအသားဝါျဖစ္တာက ေမြးစကေလးတိုင္း ျဖစ္တဲ့ အသားဝါထက္ ဆိုးတယ္။
• ဗိုက္ထဲမွာတင္ ေသႏိုင္တယ္။ ေမြးျပီး မၾကာခင္လဲ ေသႏိုင္တယ္။ Hemolytic Disease of the Newborn ေရာဂါလို႔ ေခၚတယ္။
Rhogam ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္
Rh negative pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကို Rhogam ေဆး IM ထိုးေပးရတယ္။ Anti-D globulin (RhoGAM) ေဆးေပးရင္ (အာရ္အိတ္ခ်္) အႏုတ္ မိခင္ေလာင္း ၉၉% မွာ Anti-Rh antibodies (အာရ္အိတ္ခ်္) ကိုဆန္႔က်င္တဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြ ျဖစ္မလာေစႏိုင္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ ၂၈ ပါတ္မွာ နဲ႔ ေမြးျပီး ၇၂ နာရီအတြင္း ေပးတယ္။ ဒီလိုနည္းေတြ ေပၚလာလို႔ ကေန႔ေခတ္မွာ Erythroblastosis fetalis ေရာဂါ နည္းလာေနျပီျဖစ္တယ္။
Rh-ve ျဖစ္သူအေရအတြက္ နည္းပါတယ္။ Rh-ve factor ရွိသူအခ်င္ခ်င္း အိမ္ေထာင္ျပဳတာ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။ ေအ-ဘီ-အို ေသြးအုပ္စု မတူသူေတြ လက္ထပ္လို႔ ဘာမွမျဖစ္ပါ။ လက္မထပ္ခင္၊ ကေလးမယူခင္ HIV နဲ႔ Hepatitis B ေတြ စစ္ေဆးတာက ပိုလိုေသးတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။
Medical check-up before marriage အိမ္ေထာင္မျပဳခင္ ေဆးစစ္ခ်င္ http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2012/05/medical-check-up-before-marriage.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/pages/Dr-Tint-Swe/490031307758025
