၁။ က်မအသက္ ၃၃ႏွစ္ထဲမွာပါ ေဒါက္တာ ၃၂ႏွစ္ထဲမွာ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး အိမ္ေထာင္သက္၂လေက်ာ္မွာ ကိုယ္၀န္ရပါတယ္ ကိုယ္၀န္၄လေက်ာ္ကစၿပီး ၀မ္းနည္းလြယ္လာတယ္၊ ေနရတာမေပ်ာ္ဘူး၊ ဘ၀ကေနရတာ ဘာအဓိပၸါယ္မွ မ႐ွိသလိုခံစားရပါတယ္ အခု ကေလးေမြးၿပီးတာ ၃လေက်္ာလာပါၿပီ စိတ္ခံစားခ်က္က ပိုဆိုးလာပါတယ္ အသက္႐ွင္ေနရတာကိုက ပင္ပန္းေနသလိုခံစားလာရပါတယ္ က်မ စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ေနတာလာ႐ွင္ ဘယ္လိုေဆးေသာက္ရမလဲ လမ္းၫြန္ေပးပါလား ေဒါက္တာ မေမးတက္လို႔ အမွားပါ ခြင့္လႊတ္ပါေနာ္
၂။ ဆရာရွင့္ သမီး အသက္၂၈ပါ။ သားဦးကိုယ္၀န္ေဆာင္ထားတာ ၁၉ပတ္နဲ႔ ၂ရက္ပါရွင္။ ကိုယ္၀န္စေဆာင္ကတည္းကစျပီး ကိစၥေသးေသးေလးေတြကအစတစံုတခုျဖစ္တိုင္း မ်က္ရည္က်ငိုေနမိၿပီး စိတ္က်သလိုျဖစ္တာ တေန႔တျခား ပိုပိုဆိုးလာပါတယ္ရွင္။ ကိုယ္နဲ႔တရင္းတႏွီးဆက္ဆံတဲ့သူေတြက ကိုယ့္ကို မဆက္ဆံခ်င္ဘူးဆိုတဲ့ အေတြးမ်ိဳးေတြ ၀င္၀င္လာၿပီး ငါဟာဘာအမွားေတြလုပ္ေနမိလဲဆိုပီး ေတြးေတြးမ်က္ရည္က် ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ပတ္သက္ရမွာ ေၾကာက္လာပါတယ္။ ဒီထက္ပိုဆိုးတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ငါေသသြားရင္ေကာင္းမွာပဲ အေတြးေတြပဲ ၀င္ေနမိပါတယ္။ အမ်ိဳးသားကလည္း တတ္ႏိုင္သေလာက္ႏွစ္သိမ့္ေပမယ့္ သူ႔ေက်ာင္းအလုပ္နဲ႔မအားေတာ့ အျမဲတမ္းကိုယ္က ငိုယိုၿပီး သူ႔ထိုင္ရစ္မိသလိုျဖစ္ေနေတာ့ သူ႔ကိုဖိအားေပးသလိုျဖစ္ျပီး သမီးကို စိတ္ကုန္သြားမွာ ေၾကာက္မိပါတယ္ဆရာ။ သမီး ကိုယ့္ကိုကိုယ္ စိတ္ေရာဂါရျပီးေတာ့ ရူးမ်ားရူးေနသလားေတာင္ ေတြးေနမိပါတယ္။ သမီး အာ့လိုေတြခံစားေနရတာ သမီးကေလးကိုေကာ ကူးတတ္ပါလားဆရာ။ သမီးတေယာက္တည္းေတြးေတြးၿပီး စိတ္ဆိုး ေဒါသထြက္တာထက္ ၀မ္းနည္းျပီး မ်က္ရည္က်ေနမိပါတယ္။ သမီး ဘာေတြဆက္လုပ္သင့္ပါသလဲ ဆရာ။ ကူညီအၾကံေပးပါဦးရွင့္။
ေဆာရီး။ ကိုယ္တေယာက္တည္းသာ အဲလိုခံစားရတာလို႔ မထင္ပါနဲ႔။ အေမရိမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၁၄% ကေန ၂၃% အထိ အဲလိုပဲ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္မွာ စိတ္ဓါတ္က်တာ ခံစားၾကရပါတယ္။ စိတ္ဓါတ္က်တယ္ဆိုတာ စိတ္မူေျပာင္းလဲျခင္း စိတ္ေရာဂါတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ စိတ္မူေျပာင္းလဲျခင္း စိတ္ေရာဂါဆိုတာ ဇီဝျဖစ္စဥ္အရျဖစ္တာ။ ဦးေႏွာက္ဓါတုေဗဒအေျပာင္းအလဲျဖစ္လို႔ပါ။ တျခား စိတ္ေရာဂါေတြလို မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသမီး ၄ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ ဘဝတေလွ်ာက္မွာ တၾကိမ္ အဲလိုခံစားၾကရတယ္။ အားေပးစကာရယ္လို႔သာ မထင္ပါနဲ႔ ေဆးပညာအရ အဲလိုျဖစ္လို႔ မိခင္ေလာင္းအတြက္ေရာ အထဲကကေလးပါ စိုးရိမ္စရာမရွိၾကပါ။
• Persistent sadness အစဥ္လိုလို ဝမ္းနည္းေနမယ္။
• Difficulty concentrating တခုခုကိုအာရံုစိုက္ရတာ ခက္ခဲမယ္။
• Sleeping too little or too much အိပ္ေရးပ်က္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အိမ္ေနခ်င္မယ္။
• Loss of interest in activities that you usually enjoy အရင္ကဝမ္ေျမာက္စရာ ေပ်ာ္စရာမ်ိဳးမွာ ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ မျဖစ္။
• Recurring thoughts of death, suicide, or hopelessness သတ္ေသခ်င္စိတ္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကင္းမဲ့ေနတဲ့စိတ္ ဝင္မယ္။
• Anxiety စိုးရိမ္စိတ္ကဲလြန္ေနမယ္။
• Feelings of guilt or worthlessness အျပစ္လုပ္မသလို ထင္မွတ္ေနမယ္။
• Change in eating habits အစားအေသာက္အက်င့္ေျပာင္းမယ္။
ဒီလိုအခ်က္တခုတေလကေန ေစ့ေဆာ္တတ္တယ္။
• Relationship problems ဆက္ဆံေရးအဆင္မေျပမႈ၊
• Family or personal history of depression မိသားစုထဲမွာ စိတ္က်ေရာဂါရွသူရွိျခင္း၊
• Infertility treatments ကေလးမရေသးလို႔ ကုသေနရျခင္း၊
• Previous pregnancy loss အရင္ကိုယ္ဝန္ ဆံုးရွံဳးဘူးျခင္း၊
• Stressful life events စိတ္ဖိအားမ်ားစရာလူမႈဘဝ၊
• Complications in pregnancy မူမမွန္မဟုတ္တဲ့ကိုယ္ဝန္၊
• History of abuse or trauma မတရားမႈခံထားရတဲ့ရာဇဝင္၊
ကုသမႈေတာ့ ရယူသင့္တယ္။ မဟုတ္ရင္ မိခင္ေရာ ကေလးအတြက္ပါ သတိထားစရာေတြရွိလာႏိုင္တယ္။ ေဆာရီး။ အစားအေသာက္ပ်က္ရာကေန အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မယ္။ သတ္ေသဘို႔ၾကိဳးစားရာကေန ထိခိုက္ဒဏ္ရာရႏိုင္တယ္။ ကေလး ေစာေမြးႏိုင္တယ္။ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈေႏွးေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေရာ ကိုယ္ဝန္ကိုပါ ဂရုမထားျဖစ္တတ္တယ္။ ေမြးလာတဲ့ကေလး တက္ၾကြမႈနည္းတတ္တယ္။ စိတ္က်ေရာဂါေတာ့ မျဖစ္ေစပါ။
ကုသနည္းမ်ား
• Support groups အေထာက္အကူအဖြဲ႔ေတြ (မွန္ကန္တာျဖစ္ရပါမယ္။ ဂရုေတြကေန ေမးၾကတာေတြအရ အရပ္နည္းေတြ၊ မမွန္ကန္တာေတြကို အၾကံေပးေနၾကတာေတြ႔မိတယ္။)
• Private psychotherapy တဦးခ်င္းစိတ္ကုသမႈခံယူျခင္း၊
• Medication ေဆး၊
• Light therapy အလင္းေရာင္ကုထံုး။
စိတ္က်ေရာဂါအတြက္သံုးတဲ့ေဆးေတြ သံုးသင့္သလား ဆရာဝန္ေတြက ေဆြးေႏြး ျငင္းခုန္ေနၾကပါတယ္။ သက္သာေစတာလည္းေတြ႔တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈျဖစ္ေစတယ္။ နည္းနည္းသာျဖစ္သလား ဆိုးသလားအေပၚမူတည္ျပီး ကုသနည္းေရြးရမယ္။ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း၊ တရားထိုင္နည္း၊ အနားယူနည္း၊ အပ္စိုက္နည္း၊ ဟာဗယ္ေဆး၊ အိုမီဂါ-သရီးေဆး၊ စတာေတြကိုၾကိဳးစားႏိုင္ပါတယ္။
ေမြးျပီးမွ စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္တာကတမ်ိဳးရွိေသးတယ္။ ေမြးျပီး ျပန္ေကာင္းလာမယ္။ စိတ္ကိုအျပဳသေဘာထား ကံတရားကိုလည္း အားကိုးပါေလ။ လပိုင္းေလးသာ ၾကာပါမယ္။
Postpartum depression ကေလးဖြါးျပီးျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/02/postpartum-depression.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
