၁။ မဂၤလာပါဆရာ႐ွင့္ သားေလးကေနာက္လသံုးရက္ဆိုေလးလျပည့္ပါပီ႐ွင့္ သားကေအးရင္ႏွာပိတ္တတ္ပါတယ္႐ွင့္ ညဘက္လည္းေစာင္ျခံဳေပးရင္ ကန္ပစ္လို႔ သူ႔ကို အေႏြးထည္ေတြ ဝတ္ေပးရပါတယ္႐ွင့္ လူႀကီးေတြေျပာက်တာ ညအိပ္ရင္ ကေလးကို ဦးထုပ္ေစာင္းေပးရင္ ေျခအိတ္ဝတ္ မေပးရဘူး အပူငုတ္ပီး ကေလးမ်က္လံုးထိတယ္လို႔ေျပာၾကပါတယ္႐ွင့္ သားကေျခအိတ္ဝတ္မေပးရင္လည္းေျခဖ်ားေလးေတြေအးပါတယ္ဆရာ အဲ့ဒါလူႀကီးေတြေျပာသလိုဟုတ္ပါသလား႐ွင့္
ကေလး လူၾကီးအားလံုး ရာသီဥတုနဲ႔ သင့္တင့္ မွ်တတာကို ဝတ္စား ေနထိုင္ရပါတယ္။ ဦးထုပ္ေစာင္း မဟုတ္။ ဦးထုပ္ေဆာင္းလို႔ေရးရတယ္။ ေစာင္းဆိုတာ မတည့္တာ ရြဲ႕တာ။
၂။ ဆရာရွင့္ ကြ်န္မသမီးေလးက ၉ လပါဆရာ။ ကြ်န္မဆီကႏွာစီးေခ်ာင္းဆိုး ကူးတာလား ေရခ်ိဳးေနာက္က်သြားလို႕လား မသိပါဆရာ။ အခုခေလးကႏွာေခါင္း။ တအားပိတ္ေနပါတယ္။ ပ႐ုတ္ဆီနဲ႔ေျခေထာက္ေတာ့ ပြတ္ေပးထားပါတယ္။ ညဘက္ဆိုေတာ့ ေဆးခန္းေတြလည္း မသြားခ်င္ေတာ့ပါ။ ဆရာ ၉ လ ကေလးႏွာေစးတာ ဘာေဆးသံုးရမလဲရွင္။
အေအးမိတယ္ဆိုတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာဗိုင္းရပ္စ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္။ အသက္ ၆ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးတေယာက္ဟာ တႏွစ္ထဲမွာ ၆ ၾကိမ္ကေန ဂ ၾကိမ္ အေအးမိတတ္တယ္။ တခါမိရင္ ၂ ပါတ္ေလာက္ ၾကာႏိုင္တယ္။ စိုးရိမ္စရာမရွိလွပါ။ ေအးရင္လည္းျဖစ္တယ္။ အေမးမိတာက ျဖစ္ကာစ ၂-၄ ရက္အတြင္းမွာသူမ်ားကို အလြန္ကူးစက္လြယ္တယ္။ အေအးမိေနသူတေယာက္ရဲ႕ လက္မွာလဲ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးကပါေနရင္ ၂ နာရီအတြင္းသူမ်ားဆီကူးသြားႏိုင္တယ္။ လူ႔ကိုယ္မွာသာမကသက္မဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေတြ အေပၚမွာလဲပိုးကေနႏိုင္တယ္။
ေခ်ာင္းဆိုးရာ၊ ႏွာေခ်ရာကေနထြက္လာျပီးပိုးပါေနတဲ့ Droplets အမႈံအမႊားေလးေတြကို ရွဴမိရင္ ကူးေတာ့တာဘဲ။
ပိုးဝင္ျပီး ၁-၂ ရက္အတြက္းေရာဂါလကၡဏာေတြ စေပၚျပီ။ ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ Nasal congestion ႏွာေခါင္းပြစိပြစိ ျဖစ္တာကအမ်ားဆံုးဘဲ။ ခပ္ၾကည္ၾကည္၊ ခပ္ဝါဝါ၊ ခပ္စိမ္းစိမ္း ႏွာရည္ေတြယိုလာမယ္။ ျဖစ္ကာစ ၃ ရက္မွာအပူခ်ိန္ ၁ဝဝ႕၉ (၃၈) ဒီဂရီအထိဖ်ားႏိုင္တယ္။ လည္ပင္းနာတာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ၊ ေနမထိထိုင္မသာျဖစ္တာ၊ အိပ္ေရးပ်က္တာ၊ အစားပ်က္တာေတြလဲ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
ကေလးေတြ အေအးမိ ႏွာေစးတာက အလိုလိုေပ်ာက္ပါမယ္။ နာေနဘို႔၊ ေရ-အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ေစဘို႔ လိုမယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အခန္းထဲေလအတြက္ Humidifier သံုးပါ။ ကိုယ္ပူရင္ Acetaminophen (Paracetamol/Tylenol) နဲ႔ Ibuprofen (Motrin) တမ်ိဳးမ်ိဳးကို ကိုယ္အေလးခ်ိန္နဲ႔အညီတိုက္ပါ။ Aspirin မတိုက္ပါနဲ႔။ Antibiotics ပိုးေသေဆးေတြ မတိုက္ပါနဲ႔။ အေအးမိတာက ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေနျဖစ္တာပါ။ ဒီေဆးေတြက ဗက္တီးရီးယားေတြအတြက္ပါ။
ကေလးအမ်ားစုဟာေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ မျဖစ္ၾကပါ။ ဒါေပမဲ့ နားကိုက္တာ၊ ပန္းနာလိုျဖစ္တာ၊ ႏူမိုးနီးယား ဝင္တာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တာကိုသတိထားဘို႔လိုတယ္။
အေအးမိသက္သာေဆးေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးသံုးၾကတာကေတာ့ Antihistamines (အင္တီ-ဟစ္တမင္း)၊ Decongestants ႏွာရည္က်ဲေဆး၊ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး၊ Expectorants ခြ်ဲထြက္ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြကိုေကာင္းေလမလားလို႔ စမ္းသံုးတာမ်ိဳးသာ ျဖစ္တယ္။ ဆရာဝန္ေတြကမညႊန္ပါ။
Acetaminophen (ပါရာစီတေမာ) ဒါမွမဟုတ္ Ibuprofen (အိုင္ဘူပရိုဖင္) ေဆးကိုအသက္ ၆ လ အထက္ ကေလးေတြကို ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ပူတာက်ဘို႔နဲ႔ အေနရသက္သာေစဘို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ ကိုေတာ့ ေသေစမွာမဟုတ္ပါ။
အေအးမိတာသက္သက္အတြက္ ပဋိဇီဝေဆးေတြ မလိုပါ။ နားကိုက္တာ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ဆိုင္းနပ္စ္ တို႔လို ဗက္တီးရီးယား ဝင္တာတခုခု ျဖစ္ရင္ေတာ့ လိုမယ္။ မလိုဘဲသံုးရင္ ေဆးယဥ္တာ၊ ေဆးမတည့္တာျဖစ္ႏိုင္ သလိုေဆးေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ ခံရႏိုင္တယ္။
သြပ္ဓါတ္၊ ဗီတာမင္ စီနဲ႔ Echinacea လို တိုင္းရင္းေဆးမ်ိဳးေတြက ျဖစ္တာကိုေရာကာကြယ္ဘို႔ အတြက္ပါ အေထာက္အကူျပဳေစတယ္ဆိုေပမဲ့ ဆရာဝန္ေတြေတာ့ မတိုက္တြန္းပါ။ Zinc Lozenges & Nasal Sprays သြပ္ဓါတ္ပါငံုေဆးနဲ႔ ရွဴေဆးေတြက ထိေရာက္တယ္လို႔ မၾကာေသးခင္က သုေတသနေတြက ဆိုပါတယ္။
အေအးမိတာအတြက္ ေဆးမ်ိဳးဟာ လကၡဏာသက္သာေဆးမ်ိဳးေတြသာ ျဖစ္တယ္။ ကေလးေတြကို ကုသရတာ လူၾကီးေတြနဲ႔ ကြဲတယ္။ လူၾကီးေဆးေတြကို ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ မေပးတာေကာင္းတယ္။ လူၾကီးသံုးေတြထဲက Antihistamine (အင္တီ-ဟစ္တမင္း) ေဆးျဖစ္တဲ့ Diphenhydramine (Benadryl®) ေဆးကေတာ့ တႏွစ္သား ကေလးေတြ ေကာင္းေကာင္း အိပ္စက္ေစႏိုင္မယ္။ ေဆးေၾကာင့္ စိတ္လႈတ္ရွားတာ၊ အသက္ရွဴေႏွးတာ၊ စိတ္ပိုင္း လကၡဏာေတြဟာ ဒီလိုေဆးေတြရဲ႕ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တယ္။ Diphenhydramine ေဆးကိုေတာ့ တႏွစ္အထက္ ကေလးေတြကိုသာ ေပးႏိုင္တယ္။ Aspirin (အက္စ္ပရင္) ေဆးကို ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကို မေပးပါနဲ႔။ ကေလးငယ္ေလးေတြအတြက္ ႏွာေခါင္းထဲအစက္ခ်ရတဲ့ Saline nose drops ဆားရည္ေပးရင္ ႏွပ္-ခြ်ဲ က်ဲေစမယ္။ ကေလးၾကီးရင္ Saline nose spray ဆားရည္ (စပေရး) ေပးႏိုင္တယ္။
Humidified air ေလကိုအစိုဓါတ္လုပ္ေပးတာ ႏွာေခါင္းလကၡဏာေတြကို သက္သာတယ္။ ကေလးကိုေရ၊ အရည္ ေသာက္ေစပါ။ လိုထက္ေတာ့ ပိုစရာမလိုပါ။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ လက္ေဆးတာ၊ အရက္ျပန္ပါတဲ့ လက္ေဆးရည္ သံုးတာေကာင္းတယ္။ ကေလးေတြအတြက္ Humidifier for baby အမ်ဳိးအစား ဝယ္လို႔ရႏိုင္တယ္။ Hand sanitizer လက္ပိုးသန္႔ေဆးရည္ကို အသံုးမ်ားလာတယ္။ ေကာင္းပါတယ္။
အေအးမိအတြက္ေဆးေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ အစသက္ ၆ ႏွစ္ေအာက္ကို မတိုက္ဘို႔ FDA က အၾကံျပဳထားပါတယ္။
1. Cough suppressants (dextromethorphan or DM)
2. Cough expectorants (guaifenesin)
3. Decongestants (pseudoephedrine and phenylephrine)
4. Antihistamines (brompheniramine, chlorpheniramine maleate, diphenhydramine [Benadryl]
Coughing and Children ကေလးေတြေခ်ာင္းဆိုးရင္ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/coughing-and-children.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
