ဆရာ ေမးလ္က မေမးလို႔ေတာင္းပန္ပါတယ္။ အ့ဲေဆးအေၾကာင္းေလးသိခ်င္လို႔ပါ။
HIV ကူးစက္နႈန္းက်ဆင္းေစတဲ့ ပထမဆံုးေဆးကို အေမရိကန္မွာ ခြင့္ျပဳလိုက္ျပီလို႔ ၁၇-၇-၂ဝ၁၂ ေန႔ကလာတဲ့ သတင္းက ဆိုပါတယ္။ Truvada ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ေပမဲ့လဲ ကြန္ဒြမ္ကို စနစ္တက်သံုးတာနဲ႔ ေဆးစစ္တာေတြလဲ လုပ္ေနမွသာ ေရာဂါကို ထိေရာက္ေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါမယ္။ FDA အေမရိကန္ ေဆးဝါးအဖြဲ႔ အဆိုအရ ဒီေဆးေၾကာင့္ HIV ကူးစက္နႈန္း ၇၅% က်ဆင္း ေစတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
HIV Drug Classes (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ) ေဆး အုပ္စု ၅ ခုရွိတယ္။ အုပ္စုတခုက တမ်ိဳးစီ အလုပ္လုပ္တယ္။ HIV replication ပိုးပံုတူပြါးျဖစ္စဥ္ရဲ႕ ဘယ္အပိုင္းမွာ သက္ေရာက္သလဲ ဆိုတာမွာ ကြဲျပားၾကတယ္။
1. Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors (NRTIs) ေဆးအမ်ိဳးအစားက ပိုးေတြလိုတဲ့ အုတ္ခ်ပ္နဲ႔တူတာကို အတုေတြသေဘာျဖစ္ျပီး၊ ပိုးေတြပြါးမွာကို တားေပးတယ္။
2. Non-nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors (NNRTIs) ေတြက ပိုးေတြ (ေကာ္ပီ) လုပ္တဲ့အခါ လိုအပ္တဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) ေတြကို တားေပးတယ္။
3. Protease Inhibitors (PIs) ေတြက ပိုးေတြ (ေကာ္ပီ) လုပ္တဲ့အခါ လိုအပ္တဲ့ (ပရိုတင္း) ကို တားေပးတယ္။
4. Entry/Fusion Inhibitors ေတြက ပိုးေတြ (ဆဲလ္) ထဲ ဝင္လာမွာကို တားေပးတယ္။
5. Integrase Strand Transfer Inhibitors ေတြက ပိုးေတြက သူ႔မ်ိဳးဗီဇ ပစၥည္းကို (ဆဲလ္) ထဲ ထိုးသြင္းလာမွာကို တားေပးတယ္။
Truvada ေဆးထဲမွာ Tenofovir (Viread) နဲ႔ Emtricitabine (Emtriva) ေဆးေတြပါတယ္။ ေဆးဝါးေဗဒလို ေျပာရရင္ Nucleoside analog reverse transcriptase inhibitors (Nukes) ျဖစ္တယ္။ HIV ရဲ႕ RNA ကေန DNA ျဖစ္လာေအာင္ ကူညီေပးတဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) အေျပာင္းအလဲကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ဟာ HIV ပိုးရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုဒ္) ကို ကူးစက္ခံရတဲ့ (ဆဲလ္) ရဲ႕ Genetic code မ်ိဳးဗီဇ (ကုဒ္) ထဲကို မဝင္ႏိုင္ခင္ လုပ္ေပးတာျဖစ္တယ္။
Truvada ေဆးကို ၂ဝဝ၄ ကတည္းက ကူးစက္ခံထားရသူေတြအတြက္ အသိအမွတ္ ျပဳထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ ကေလး-လူငယ္ေတြနဲ႔ Hepatitis B ဘီပိုးရွိေနသူေတြအတြက္ စမ္းသပ္မႈေတြ မစံုေသးပါ။ ေဆးမေပးခင္ CD4 Cell count နဲ႔ Viral load (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြကိုပါ သိရမယ္။ ဒီေဆးနဲ႔ တျခား (ARVs) ေတြနဲ႔ တြဲေသာက္သူေတြမွာ (ဗိုင္းရပ္စ္) အေရအတြက္ သိသိသာသာ ေလွ်ာ့လာတာတယ္။ CD4 cell counts တက္လာတယ္။
HIV ဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ ျပႆနာက Mutations မ်ိဳးဗီဇေျပာင္းလဲတတ္တာ ျဖစ္တယ္။ သူနဲ႔ပံုတူေတြ (ေကာ္ပီ) ေတြက ARV ေဆး ေသာက္ေနတာေတာင္မွ (ျမဴေတးရွင္း) လုပ္ေနၾကတယ္။ မတူတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ေဆးမတိုးတာ ျဖစ္လာတယ္။
Truvada ဟာ ေသာက္ေဆးျပား ျဖစ္တယ္။ လူၾကီးေတြကို တေန႔မွာ Tenofovir (Viread) 300 mg နဲ႔ Emtricitabine (Emtriva) 200 mg ပါတဲ့ တြဲထားတဲ့ေဆး ၁ ျပားေပးတယ္။ အစာနဲ႔ နီးနီးေဝးေဝး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းရင္ ေဆးေလွွ်ာ့ရမယ္။
ဘယ္ ART/ARV ေဆးမဆို ေသာက္ခါစမွာ ေခါင္းကိုက္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ေနမေကာင္းသလို ခံစားရတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္တာ ၾကာရင္ေတာ့ သက္သာလာမယ္။ Truvada ေဆးေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕-အန္၊ အနီျပင္ထြက္၊ အစားပ်က္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ လူေတြမွာ Creatinine နဲ႔ Transaminases (အင္ဇိုင္းမ္) ေတြတက္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းရင္ ဒါေတြ မ်ားေနတယ္။ ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အားနည္းေစႏိုင္ေသးလို႔ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ ဗီတာမင္ (ဒီ) ေတြပါေသာက္တာ ေကာင္းတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Lactic acid လဲတက္ႏိုင္တယ္။ Fatty liver အသဲအဆီဖံုးတာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ Lamivudine (Epivir, 3TC), Combivir, Trizivir or Epzicom ေဆးေတြနဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ဘူး
အေမရိကာ၊ ကယ္လီဖိုးနီးယားက Gilead Sciences ေဆးကုမၸဏီကေန ထုတ္တာျဖစ္တယ္။ ေရာဂါပိုးရွိေနသူနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမိတာမ်ိဳးလို ကူးစက္လာႏိုင္ေျခရွိသူေတြ ဒီေဆးေသာက္သင့္တယ္။ ၂ဝ၁ဝ တံုးက ေလ့လာမႈအရ Truvada ေဆးဟာ ပိုးမရွိေသးတဲ့ ေဂးေတြမွာေရာ ပိုးရွိထားတဲ့ အေျဖာင့္သမားေတြမွာပါ ကူးစက္မႈ အႏၲရာယ္ ၄၄% ကေန ၇၃% သက္သာတာ သိထားျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲလို ေဆးေသာက္ရင္ ကူးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျပည့္စံု-မွန္ကန္မႈ မရွိေသးတဲ့ အခ်က္ကို စိတ္ခ်ရတယ္လို႔ တလြဲထင္ေစႏိုင္တယ္လို႔ ေထာက္ျပေနၾကတယ္။ ေနာက္ျပီး ပိုးက ေဆးယဥ္လာမွာလဲ စိုးရတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
