ဆရာ မဂၤလာပါ။ ကြ်န္ေတာ္က ေဆးကုမၸဏီ ဝန္ထမ္းပါဆရာ။ အခ်ိန္ရရင္ Celecoxib ဆိုတဲ့ေဆးအေၾကာင္းေလး ရွင္းျပေပးပါခင္ဗ်ာ။ အဲဒီေဆးက NSAID အုပ္စုဝင္ဘဲလားသိခ်င္လို႔ပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
Celecoxib (Celebrex) ေဆးက NSAIDs ေခၚ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးျဖစ္တယ္။ Nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) စတီရြိဳက္မပါတဲ့ အေရာင္ သက္သာေဆးေတြကို ေနရာတကာမွာသံုးတယ္။ အိမ္တိုင္းမွာလည္း ရွိတတ္တယ္။ ဝယ္ရတာလြယ္တယ္။ ထိေရာက္မႈလည္း ရွိတယ္။ စတီရြိဳက္နဲ႔ အေရာင္ဆိုတာ အရင္သိဘို႔လိုမယ္။
Steroid (စတီရြိဳက္) ဆိုတာ ဓါတုေဗဒအရ (ေအာ္ဂဲနစ္) ျဒပ္ေပါင္းေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးဝါးေဗဒအရ Cholesterol (ကိုလက္စေထာ)၊ Anabolic steroids (ခြန္အားတိုး-စတီရြိဳက္)၊ Estradiol မိန္းမ-ေဟာ္မုန္း၊ Testosterone ေယာက္်ား-ေဟာ္မုန္း နဲ႔ Dexamethasone (ဒက္ဆာမီသာဇုမ္း) အားလံုး ပါတယ္။ (စတီရြိဳက္) ကေနလဲ ေရာင္ျခင္းျဖစ္စဥ္ကို တားေပးတယ္။ (စတီရြိဳက္) ေဆးအမ်ိဳးအစားက ျပင္းတယ္လို႔ ေျပာတာ မမွန္ဘူး။ တလြဲမသံုးသင့္ဘူးေျပာမွ မွန္တယ္။ ဒါေတာင္ အေမရိကားမွာ လူဦးေရ ၁% က တလြဲသံုးေနၾကတယ္။
Inflammation ေရာင္ျခင္းျဖစ္စဥ္ဆိုတာ ေရာဂါေဗဒမွာ အေျခခံျဖစ္တယ္။ ကိုယ့္လက္ကိုယ္ ရိုက္ၾကည့္လိုက္ပါ။ အရိုက္ခံရတဲ့ ေနရာမွာ အျခင္းအရာ ၅ မ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။ နီ၊ ပူ၊ ေရာင္၊ နာ၊ ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ ဒါ့ျပင္ ထိခိုက္ခံရတဲ့ (တစ္ရွဴး) ေတြက သူ႔အလုပ္သူ မလုပ္ႏိုင္တာလဲ ပါေသးတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို သက္သာေအာင္ NSAIDs ေဆးေတြကို သံုးတယ္။
NSAIDs ေဆးေတြကေန ေရာင္တာ၊ ဖ်ားတာ နဲ႔ နာတာကိုျဖစ္ေစမဲ့ Prostaglandins (ပရိုစတက္ဂလင္ဒင္) ဓါတ္ ထုတ္ေပးရာမွာလိုအပ္တဲ့ Cyclooxygenase (COX) ေခၚတဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) ကို တားဆီးေပးတာတယ္။ COX-1 နဲ႔ COX-2 ဆိုျပီး ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။
၁။ COX-1 အမ်ိဳးအစားက Platelets ေသြးမႈံေတြကို တက္ၾကြေစမဲ့ Prostaglandins (ပရိုစတက္ဂလင္ဒင္) ထုတ္ေပးလို႔ အစာအိမ္နံရံ၊ အူနံရံေတြကိုလဲ အကာကြယ္ေပးတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကိုလဲ အကူအညီေပးတယ္။
၂။ COX-2 inhibitors ကထူးျခားတယ္။ ေရာင္တာကိုျဖစ္ေစတဲ့ (အင္ဇိုင္းမ္) ကိုသာ ျပစ္မွတ္ထားလို႔ အစာအိမ္နံရံကို မထိခိုက္ေစဘူး။ ဒါေပမဲ့ ႏွလံုးေရာဂါအတြက္ မသံုးႏိုင္ဘူး။ အဆစ္ေတြထိခိုက္တာ၊ ေရာင္တာေတြကို သက္သာေစတယ္။ အဆီနဲ႔တြဲမစားသင့္ဘူး။ Antacids ေလေဆးနဲ႔ တြဲမေပးသင့္ဘူး။ ေစ်းနဲနဲပိုၾကီးတယ္။ ေဆးကို ရက္ၾကာၾကာေပးလို႔ ရတယ္။
Aspirin (အက္စပရင္)၊ Ibuprofen (အိုင္ဘူပရိုဖင္)၊ Naproxen (နက္ပေရာက္ဆင္) နဲ႔ Nabumetone (နျဗဴမီတံုး) ေတြကို အသံုးမ်ားတယ္။ အမ်ားဆံုး နာတာအတြက္ သံုးတယ္။ အဖ်ားလဲက်မယ္။ အေရာင္လဲေလွ်ာ့မယ္။ Arthritis, Bursitis and Tendonitis အဆစ္နာတာေတြအတြက္ သံုးတယ္။ ေခါင္းကိုက္၊ အေအးမိ-ေခ်ာင္းဆိုး၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရလို႔နာတာ၊ Menstrual cramps ရာသီလာလို႔နာတာအတြက္လဲ သံုးႏိုင္တယ္။
တခ်ိဳ႕ေဆးေတြမွာ ထူးျခားတဲ့ သတိၲိမ်ိဳးလဲ ရွိေသးတယ္။
• Aspirin (အက္စပရင္) တမ်ိဳးထဲကိုသာ Strokes (စထုပ္ခ္) နဲ႔ Heart attacks ႏွလံုး (အတက္ခ္) ရမွာ ကာကြယ္ဘို႔ သံုးတယ္။ (အက္စ္ပရင္) ကို ေသြးမခဲေစေအာင္ သံုးတာျဖစ္တယ္။ ၄-၇ ရက္အထိ အခ်ိန္ဆြဲေပးတယ္။
• Aspirin (အက္စပရင္) ဘယ္ေလာက္ေပးမလဲ -
• Ankylosing Spondylitis, Osteoarthritis, Rheumatoid arthritis, SLE-associated arthritis and pleurisy = 3 grams per day in divided doses
• Fever Pain = 325 to 650 mg orally or rectally every 4 hours as needed, not to exceed 4 g/day
• Rheumatic Fever = 80 mg/kg/day orally in 4 equally divided doses, up to 6.5 g/day
• Myocardial Infarction = 160 to 162.5 mg orally once a day beginning as soon as an acute myocardial infarction is suspected and continuing for 30 days
• Ischemic Stroke = 50 to 325 mg orally once a day
• Angina Pectoris = 75 mg to 325 mg orally once a day
• Angina Pectoris Prophylaxis = 75 mg to 325 mg orally once a day, continued indefinitely
• Thromboembolic Stroke Prophylaxis = 75 mg to 325 mg orally once a day, continued indefinitely
• Myocardial Infarction Prophylaxis = 75 mg to 325 mg orally once a day, continued indefinitely
• Ischemic Stroke Prophylaxis = 75 mg to 325 mg orally once a day, continued indefinitely
• Coronary artery bypass graft = 325 mg orally once a day beginning 6 hours after the procedure and continuing for 1 year or indefinitely as needed
• Percutaneous transluminal coronary angiography = 325 mg orally once 2 hours prior to procedure, then 160 to 325 mg orally once a day indefinitely
• Carotid endarterectomy = 80 mg orally once a day up to 650 mg orally twice a day beginning prior to surgery and continuing indefinitely
• Vioxx နဲ႔ Bextra ေတြကို ေစ်းကြက္မွာ ေရာင္းခြင့္ ပိတ္လိုက္ျပီ။
• Ketorolac (Toradol) ေဆးကို သိပ္နာတာအတြက္ ဘိန္းပါတဲ့ေဆးကိုသာ သံုးရမွာမ်ိဳးကို ရက္တိုတိုေပးႏိုင္တယ္။ ၅ ရက္ထက္ပို ၾကာၾကာေပးရင္ အစာအိမ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ထိုးေဆးကို 15 to 60 mg ကို ၆ နာရီတခါ ထိုးေပးႏိုင္တယ္။ တေန႔မွာ 60 or 120 mg ထက္မမ်ားေစရဘူး။ စားေဆးကို တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ ၄-၆ နာရီတခါ ေပးတယ္။ တေန႔မွာ 40 mg ထက္မပိုရဘူး။
• Celecoxib (Celebrex) ေဆးက COX-2 ကိုပိုသက္ေရာက္တယ္။ COX-1 ကို နည္းနည္းသက္ေရာက္တယ္။ အစာလမ္းကို သိပ္မထိခိုက္ေစဘူး။ 100-200 mg တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္။ Osteoarthritis အရိုး-အဆစ္ေရာင္တာအတြက္ 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ဒါမွမဟုတ္ 200 mg တခါတည္းေသာက္။ Rheumatoid arthritis (ရူမက္တစ္) အဆစ္နာအတြက္ 100 or 200 တေန႔ ၂ ၾကိမ္။ Menstrual cramps ရာသီလာလို႔ နာတာအတြက္ 400 mg တခါတည္းေသာက္ပါ။ လိုေသးရင္ 200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ေသာက္ပါ။ Familial adenomatous polyposis (FAP) ေခၚတဲ့ ေမြးရာပါ အူမၾကီးထဲ အသားပိုေလးေတြေၾကာင့္နာတာအတြက္ 400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္။
NSAIDs ေတြရဲ႕ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြက အန္၊ ပ်ိဳ႕၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ဝမ္းပ်က္၊ အစားအေသာက္ပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းမူး၊ အေရျပားအနီျပင္ထြက္၊ အိပ္ခ်င္။ တခ်ိဳ႕ကို ေျခ-လက္ေရာင္ေစတယ္။
အဆိုးဆံုးျဖစ္ေစတာက Ulcers ေလနာ၊ Bleeding ေသြးယိုတာ၊ Kidney failure ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္တာ၊ ရွားရွားပါးပါး Liver failure အသဲထိခိုက္တာ။ ကေလးငယ္ေတြကို Aspirin မေပးသင့္ဘူး။ Chickenpox ေရေက်ာက္ နဲ႔ Influenza တုပ္ေကြး ျဖစ္ေနရာကေန ဒီေဆးေပးရင္ Reye's syndrome ေခၚတဲ့ အသဲေရာဂါရေစႏိုင္တယ္။
NSAIDs ေဆးေတြကို Classification အုပ္စုခြဲထားတယ္။
1. Salicylates
- Aspirin (Acetylsalicylic acid)
- Diflunisal
- Salsalate
2. Propionic acid derivatives
- Ibuprofen
- Dexibuprofen
- Naproxen
- Fenoprofen
- Ketoprofen
- Dexketoprofen
- Flurbiprofen
- Oxaprozin
- Loxoprofen
3. Acetic acid derivatives
- Indomethacin
- Sulindac
- Etodolac
- Ketorolac
- Diclofenac (FDA ကေန စိတ္ခ်ရမႈကို သတိေပးထားတယ္။)
- Nabumetone
4. Enolic acid (Oxicam) derivatives
- Piroxicam
- Meloxicam
- Tenoxicam
- Droxicam
- Lornoxicam
- Isoxicam
5. Fenamic acid derivatives (Fenamates)
- Mefenamic acid
- Meclofenamic acid
- Flufenamic acid
- Tolfenamic acid
6. Selective COX-2 inhibitors (Coxibs)
- Celecoxib (FDA ကေန စိတ္ခ်ရမႈကို သတိေပးထားတယ္။)
- Rofecoxib (တရားဝင္ေရာင္းခ်ခြင့္ ပိတ္ထားတယ္။)
- Valdecoxib (တရားဝင္ေရာင္းခ်ခြင့္ ပိတ္ထားတယ္။)
- Parecoxib (FDA တရားဝင္ေရာင္းခ်ခြင့္ ပိတ္ထားတယ္။ ဥေရာပမွာေရာင္းတယ္။)
- Lumiracoxib (ၾသစေၾတးလ် TGA က ျပန္ပိတ္လိုက္တယ္။)
- Etoricoxib (FDA တရားဝင္ေရာင္းခ်ခြင့္ ပိတ္ထားတယ္။ ဥေရာပမွာေရာင္းတယ္။)
7. Sulphonanilides
- Nimesulide (အသဲကိုထိခိုက္ေစႏိုင္လို႔ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပိတ္ထားတယ္။)
8. Others
- Licofelone
- Lysine clonixinate
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
