မဂၤလာပါဆရာရွင့္။ ကြၽန္မအသက္ ၃၆နွစ္ပါရွင့္။ ရန္ကုန္မွာေနပါတယ္ရွင့္။ အခုလက္ရိွကိုယ္ဝန္ ၃၇ ပတ္ပါရွင့္။ ႕႕႕႕႕ မွာ ခဲြေမြးမွာပါရွင္။ ကြၽန္မမွာ HIV positive CD4 274 ရိွပါတယ္ရွင့္၊ ၂ဝ၁၄ ကစ ART ေသာက္ပါတယ္ရွင့္။ HIV ရိွတဲ့သူေတြက ဗမာေဆးမတည့္ဘူးလို႔ၾကားဘူးပါတယ္ရွင့္။ ကေလးေမြးျပီးရင္ ဗမာနည္းအရ ဆႏြင္းေသာက္လို႔ ရပါသလားရွင့္။ ကေလးေမြးၿပီး အျခားေရွာင္ရန္ေဆာင္ရန္ေလးမ်ားသိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာရွင့္။ ေမးနည္းပံုမက်ရင္လဲနားလည္ေပးပါရွင့္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အတြက္ေရာ ကူးစက္ေရာဂါေတြအတြက္ပါ အရပ္ေဆးနည္းေတြ မလိုအပ္ပါ။
၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္က အိမ္ေထာင္႐ွိပါတယ္။ အသက္ ၃ဝ ထဲမွာပါ။ သူ႔မွာ HIV ႐ွိေနၿပီး ART ေသာက္ေနတာတႏွစ္ေက်ာ္ပါၿပီဆရာ။ အခု မထင္ဘဲ ကိုယ္ဝန္႐ွိေနၿပီးငါးလေတာင္႐ွိေနၿပီဆရာ။ ကေလးကို မကူးစက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ အခ်ိန္မွီေသးလားဆရာ။ စိတ္ပူလို႔ပါ။ အခ်ိန္ရရင္ေျဖၾကားေပးပါ႐ွင့္။
၃။ မဂၤလာပါ ေဒါက္တာရွင့္။ ကၽြန္မက အသက္ (၂၆) ႏွစ္ရွိေနၿပီျဖစ္ၿပီး အိမ္ေထာင္သည္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ပါ။ ကၽြန္မဆီမွာ HIV ပိုးရွိေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသားကေတာ့ နားလည္ၿပီးလက္ထပ္ခဲ့တာ အခုဆို (၂) ႏွစ္ျပည့္ပါေတာ့မယ္ရွင့္။ ကၽြန္မကေတာ့ အၿမဲ CD4 စစ္ၿပီး ART ေဆးကိုပံုမွန္ေသာက္သံုးလာတာလည္း (၂)ႏွစ္နီးပါးရွိလာပါၿပီ။ အမ်ိဳးသားကေတာ့ ယခုထက္ထိ မရွိေသးပါ။ ကၽြန္မက ကေလးလိုခ်င္ေနပါတယ္။ အမ်ိဳးသားကေတာ့ ေနာက္မ်ိဴးဆက္ ဒုကၡေရာက္မွာစိုးလို႔ မယူဖို႔ပဲေျပာပါတယ္။ မိဘေတြကပါ ယူဖို႔တိုက္တြန္းတာေၾကာင့္ေရာ ကိုယ့္ေသြးသားေလး ရွိခ်င္တာေၾကာင့္ပါ။ ကေလးယူခ်င္ေနပါတယ္ေဒါက္တာ။ ဘယ္လိုမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ရမလဲဆိုတာ အၾကံဉာဏ္ ေတာင္းခံျခင္းျဖစ္ပါတယ္ရွင့္။
၄။ HIV ရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သင္႔ပါသလား ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖေပးပါဆရာ။
၅။ HIV ပိုး ရွိေနသူ ေယာက္်ားႏွင့္ ပိုးမရွိသူမိန္းမတို႔ အတူေနရာကေန ကိုယ္ဝန္ရခဲ့ရင္ ကေလးကိုကူးစက္ႏိုင္ပါသလား။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္လို႔ ရ/မရ သိခ်င္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအႏၲရာယ္ ရွိႏိုင္ပါသလဲ။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တိုင္း HIV ရွိမရွိ စမ္းသပ္ရမယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာစကတည္းက ပိုးရွိေနတာသိရင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ဘို႔ ပိုေကာင္းတယ္။ ကေလးကို မကူးေစေအာင္ေဆာင္ရြက္ဘို႔ အခ်ိန္ပိုရလို႔ေကာင္းတယ္။ သူ႔ခင္ပြန္းအတြက္လဲ မကူးေအာင္ လုပ္ဘို႔လိုတယ္။ ပိုးဟာ ေသြး၊ ကိုယ္ခႏၶာကအရည္ (ေယာက္်ား စီမင္၊ မိန္းမ ဗဂ်ိဳင္းနားအရည္၊ ႏို႔ရည္) ေတြနဲ႔ ပိုးရွိမိခင္ကေန ေမြးလာမဲ့ကေလးကို ကူးနည္းေတြနဲ႔ ကူးစက္တယ္။ လိင္လမ္းကေနကူးတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။
အမ်ားဆံုးစမ္းသပ္နည္းဟာ HIV antibody test အင္တီေဘာ္ဒီ ရွိမရွိ စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ ေသြး၊ ဆီး နဲ႔ ခံတြင္းက အရည္ေတြကို စမ္းတယ္။ ပဌမနည္းနဲ႔စမ္းလို႔ အေပါင္းျပတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ တျခား အင္တီေဘာ္ဒီစမ္းနည္းတခု ထပ္လုပ္ရတယ္။ ဒီနည္းကို Confirmatory HIV test ေသခ်ာေအာင္လုပ္နည္းလို႔ေခၚတယ္။ အေျဖရေအာင္ ရက္နည္းနည္းေတာ့ယူရတယ္။ တခ်ိဳ႕ ခံတြင္းအရည္စမ္းနည္းကေတာ့ နာရီပိုင္းသာၾကာတယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္ ပိုးေတြ႔သူလဲ က်န္းမာေနေအာင္လုပ္ႏိုင္တယ္။ ကေလးကိုမကူးေအာင္ ေဆးေသာက္ရမယ္။ ကေလးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏုစဥ္၊ ေမြးေနတံုးနဲ႔ ႏို႔တိုက္ေနစဥ္ကာလေတြမ်ာ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ မေအက စားစရာကို ဝါးခြံ႔ရာကေနလဲ နည္းနည္းပါးပါးကူးႏိုင္ေသးတယ္။
ART ေဆးေတြကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္မွာ အနည္းဆံုး ေဆး ၃ မ်ိဳးေရာေပးမယ္။ ကေလးေမြးေနတံုးမွာ AZT (IV) ေဆးထိုးေပးမယ္။ ျပီးေတာ့ ေဆးဆက္ေသာက္ရမယ္။ ေမြးျပီးရင္ AZT ေဆးရည္ ၆ လေသာက္ရမယ္။ တကယ္လို႔ မိခင္က ေဆးေသာက္မထားဘဲ ေမြးတဲ့ကေလးဆိုရင္ AZT အျပင္ တျခားေဆးပါ ေပးသင့္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ခင္ကတည္းက ေဆးေသာက္ေနတဲ့မိခင္ေလာင္းဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္ရွိေတာ့ ေဆးေျပာင္းရႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးေတြက ကေလးအတြက္ မသင့္ဘူး။
ဘယ္ေတာ့ ေဆးစေပးမလဲဆိုတာ ပိုးေတြက လူကိုဘယ္ေလာက္ထိခိုက္ေနျပီလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာေနျပီလဲအေပၚမွာ မူတည္တယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္း CD4 350 cells/mm3 ထက္နည္းကတည္းကေန ေဆးေသာက္ေနျပီးျဖစ္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္လဲ ကူးစက္ေရာဂါဝင္ေနကတည္းကျဖစ္မယ္။ အခုေတာ့ CD4 အေရအတြက္ကိုၾကည့္မေနေတာ့ပဲ ေဆးေသာက္ေစမယ္။
အမ်ားဆံုးသံုတဲ့ေဆးေတြကေတာ့
1. Protease inhibitors (PIs),
2. Nonnucleoside reverse transcriptase inhibitors (NNRTIs) နဲ႔
3. Nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NRTIs) ေတြက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာေပးႏိုင္တယ္။
4. Entry inhibitors နဲ႔
5. Integrase inhibitors ေဆးေတြကို ကိုယ္ဝန္မွာ ေပးသင့္မသင့္ သုေတသနမစံုေသးဘူး။
Sustiva ေဆးတမ်ိဳးတည္းကျဖစ္ျဖစ္ Atripla ကေနျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ ပဌမ ၃ လ မွာေသာက္ရင္ ကေလးမွာ ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ၃ လေနာက္ေတာ့ ကိစၥမရွိဘူး။ Protease inhibitors (PIs) ကဆီးခ်ိဳနဲ႔ ဆက္စပ္ႏိုင္တယ္။ Viramune ေဆးက အသည္းကိုထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ CD4 250 cells/mm ထက္ မ်ားသူေတြကိုသာ သံုးလို႔အက်ိဳးမ်ားရင္ သံုးရတယ္။
တခ်ိဳ႕ကိုယ္ဝန္ေတြကို ေမြးတဲ့အခါ ဗိုက္ခြဲေမြးရင္ေကာင္းမယ္။ ၃၈ ပတ္ရွိရင္ခြဲေပးႏိုင္ျပီ။ ကိုယ္ဝန္တိုင္းကိုေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုး ေဆးေသာက္မထားသူ နဲ႔ ေမြးကာနီးမွာ viral load က 1,000 copies/mL ထက္ မ်ားေနသူကိုသာ ခြဲေပးလို႔ အက်ိဳးမ်ားႏိုင္တယ္။ ေရျမြာေစာေပါက္ထားတာကို ခြဲေပးလဲ မထူးဘူး။
ဘယ္နည္းနဲ႔ေမြးေမြး ေမြးဖြါးျခင္း အႏၲရာယ္ေတာ့ရွိတာဘဲ။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ ခြဲေမြးတာက ခြဲစိတ္မႈ အႏၲရာယ္ပါပိုတယ္။ အိပ္ရာထဲမွာ ၾကာၾကာေနရတာမို႔ ေသြးေၾကာပိတ္တဲ့အႏၲရာယ္ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္တာလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ပိုးရွိတဲ့အေမကေန ကေလးကိုကူးစက္တာ အေမရိကားနဲ႔ ဥေရာပမွာ ၂% ထက္နည္းပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္တာက မိခင္ေလာင္းကေန ေဆးေသာက္ေနလို႔ အထဲက ကေလးကိုပါကာကြယ္ရာက်တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္၊ ေမြးေနတုန္းေဆးေသာက္ရင္ ပိုနည္းတယ္။
ကေလးေမြးျပီးျပီးခ်င္း ၆-၁၂ နာရီအတြင္းမွာ AZT ေဆးေပးရမယ္။ ၆ ပတ္ၾကာအထိေပးရတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြကို တျခားေဆးလဲတြဲေပးတယ္။ ကေလးေတြကို Virologic HIV tests နည္းနဲ႔စစ္တယ္။ အေပါင္းေရာ အႏုတ္ပါ ႏွစ္ခါျပမွာသာ မရွိဘူး၊ ရွိတယ္ေျပာႏိုင္တယ္။ ၁၄၂၁ ရက္၊ ၁၂ လ နဲ႔ ၄၆ လေတြမွာ စစ္ရတယ္။ အေပါင္းႏွစ္ခါေတြ႔ရင္ ၄၆ ပတ္မွာ ေဆးေပးမယ္။ မေသခ်ာရင္ Bactrim ေဆးကိုသတိနဲ႔ေပးတယ္။ ပိုးရွိတဲ့ကေလးမွာ Pneumocystis jiroveci pneumonia (PCP) ေရာဂါျဖစ္မွာကို အကာကြယ္ေပးတယ္။ ကေလးေမြးျပီးေနာက္ ေပးေနတဲ့ေဆးကို ေျပာင္းသင့္ရင္ေျပာင္းေပးမယ္။ CD4 count နဲ႔ Viral load ေတြကိုၾကည့္မယ္။
ေမးထားတာကေတာ့ ဖခင္ကသာ ပိုးရွိတယ္။ မိခင္ေလာင္းမွာ ပိုးရွိမေနရင္ေတာ့ ကေလးကို မကူးစက္ႏိုင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ကေလးမိခင္ေရာ ကေလးကိုပါ ပံုမွန္ေဆးစစ္ေနရမယ္။ ၾကိဳတင္ကာကြယ္မႈေတြလဲ စနစ္တက်လုပ္ေနၾကရပါလိမ့္မယ္။
HIV ရွိတဲ့မိခင္ရဲ႕ႏို႔ထဲမွာ ပိုးပါေနပါမယ္။ ႏို႔တိုက္မယ္ မတိုက္ဘူးဆိုတာ တဦးခ်င္းကိုၾကည့္ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ ႏို႔မႈန္႔နဲ႔ အဆင္ေျပသူကို ႏို႔မႈန္႔သာတိုက္ေစမယ္။ အဲလိုမဟုတ္ရင္ေတာ့ မိခင္ႏို႔ကိုတိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မိခင္ေရာ ကေလးေရာ ART ေဆးေသာက္ရပါမယ္။ ႏို႔ကို (၆) လအထိသာတိုက္ပါ။
ကြန္မင့္တခု = အခုေတာ့ အမ်ားစုကို TDF + 3TC + EFV အတြဲကို အသံုးမ်ားေနပါဘီ ဆရာ။ WHO ရဲ႕ ဂိုက္လိုင္းပါခင္ဗ်ာ့။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
