(ကိုလက္စေထာ) မ်ားေနရင္ ႏွလံုး (အတက္ခ္) ရေစႏိုင္တယ္ ။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းလို႔ ရင္ပတ္ နာတာျဖစ္မယ္ ။ အဆီစားမ်ားရင္ အဲတာကို ေသြးလႊတ္ေၾကာနံရံမွာလာစုေနလို႔ အဲလိုေရာဂါေတြျဖစ္ေစႏိုင္တယ္ ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားရင္ ပိုျဖစ္တယ္ ။ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈနည္းရင္ ပိုျဖစ္တယ္ ။ မ်ိဳးရိုးအရပါလာတာကိုေတာ့ ေရွာင္မရပါ ။ မ်ားသူေတြဟာ အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္ကတည္းက စျဖစ္တယ္ ။ ေယာက္်ားေတြမွာ ေကာင္းတဲ့ HDL အမ်ိဳးသမီးေတြထက္နည္းတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အသက္ရလာရင္ ဆိုးတဲ့ LDL တက္လာတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးအသက္မၾကီးသူေတြမွာ ရြယ္တူ ေယာက္်ားေတြ ထက္ LDL နည္းတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ ၅၅ ေက်ာ္ရင္ ရြယ္တူေယာက္်ားေတြထက္ မ်ားလာတယ္။
အဆီနည္းတဲ့အစားအေသာက္နဲ႔ ကိုလက္စေထာနည္းတဲ့ အစားအေသာက္ + ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ + ကိုယ္အေလးခ်ိန္ (လိုအပ္ရင္) ေလ်ာ့ခ်တာေတြနဲ႔ လူေကာင္းလိုေနႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေဆးလိုမယ္။ ဘာမွမခံစားရလို႔ အသက္ ၂ဝ ေက်ာ္သူ က်ား-မတိုင္း စစ္သင့္တယ္။ ေကာင္းေနရင္လည္း ၅ ႏွစ္တခါ စစ္သင့္တယ္ ။ Lipid profile (lipoprotein profile) လို႔ ေခၚတယ္။ ေယာက္်ားဆို ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္၊ မိန္းမဆိုရင္ ၄၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ပိုျပီးခပ္စိပ္စိပ္ စစ္သင့္ေသးတယ္။
၁။ LDL Cholesterol (ကိုလက္စေထာ) အဆိုး၊
• Less than 100 mg/dL = အေကာင္းဆံုး၊
• 130 – 159 mg/dL = အေကာင္း-အဆိုးၾကား၊
• 160 – 189 mg/dL = ျမင့္ေန၊
• 190 mg/dL and above = အေတာ္ျမင့္ေန။
၂။ HDL Cholesterol (ကိုလက္စေထာ) အေကာင္း
• 60 mg/dLနဲ႔ အထက္ ရွိသင့္တယ္၊
• ေယာက္်ားေတြမွာ 40 mg/dLထက္နည္းျပီး၊
• မိန္းမေတြမွာ 50 mg/dL ထက္နည္းေနရင္ ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္လာမွာစိုးရတယ္၊
• 60mg/dL ထက္မ်ားရင္ ႏွလံုးေရာဂါကိုကာကြယ္ရာက်တယ္။
၃။ Triglycerides (ထရြိဳင္-ဂလစ္စထြိဳက္စ္)
• 150 mg/dL ထက္နည္းတာပံုမွန္၊
• 150 – 199 mg/dL နည္းနည္းမ်ားတယ္၊
• 200 – 499 mg/dL မ်ားတယ္၊
• 500 mg/dL or higher အလြန္မ်ားတယ္။
၄။ Total Cholesterol (ကိုလက္စေထာ) စုစုေပါင္း
• 200 mg/dL ထက္နည္းေနတာေကာင္းတယ္၊
• 200 – 239 mg/dL နည္းနည္းမ်ားတယ္၊
• 240 mg/dL နဲ႔အထက္ မ်ားတယ္။
(ကိုလက္စေထာ) မ်ားေနရင္ ဘာလုပ္ရမလဲ
တကယ္လို႔ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေသြးေၾကာေရာဂါရွိေနရင္ LDL ကို 70 ထက္နည္းေနေအာင္ လုပ္သင့္တယ္။ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ တျခားေရာဂါရွိေနသူေတြက LDL 100 ထက္နည္းေနသင့္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါ၊ (စထုပ္္ခ္)၊ အဖ်ားပိုင္း ေသြးေၾကာေရာဂါေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့အႏၲရာယ္ရွိတယ္။ (၁) တသက္လံုးလူေနမႈပံုစံကိုေျပာင္းပါ။ (၂) လိုအပ္ရင္ ေဆးေသာက္ေနပါ။ လူေနမႈပံုစံေကာင္းဆိုတာ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းေနပါ။ ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔။
က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တာသာစားပါ။
Unsaturated fats နဲ႔ Cholesterol နည္းတာေတြသာစားပါ။ အသီးအႏွံနဲ႔သစ္သီးေတြ စားပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ့ ဆီေရြးစားသံုးပါ။ ႏွမ္းဆီ၊ (ေအာလစ္ဖ္) ဆီ၊ ပန္းႏွမ္းဆီ၊ ေျမပဲဆီ၊ (ကင္ႏိုလာ) ဆီေတြ သံုးပါ။ ဖိုက္ဘာမ်ားတဲ့ အစားအစာစားေပးပါ။ (ဘာလီ)၊ အုတ္စပါး၊ ပန္းသီး၊ အေစ့အဆံေတြစားပါ။ ေျမပဲ၊ သစ္ၾကားသီး၊ ဗာဒံေစ့၊ ပဲသီးစားပါ။ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးစားပါ။ အသားေတြကရတဲ့အဆီက ဆိုးတယ္ဆိုေပမဲ့ အားလံုးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ျမင္ရတဲ့အဆီေတြ ဖယ္ထုတ္ထားတာေရြးပါ။ ေက်ာ္မဲ့အစား ျပဳတ္ပါ။ ၾကက္သားနဲ႔ ၾကက္ဆင္သားေတြကငန္းသားနဲ႔ ဘဲသားအဆီထက္ သက္သာတယ္။ အေရခြံမစားပါနဲ႔။ ျပဳျပင္ထားတဲ့ အသားေတြ ဥပမာ ဝက္အူေတာင့္၊ (ေဟာေဒါ့ခ္)၊ ေတြမွာအဆီနဲ႔ ဆားမ်ားတယ္။ ေရွာင္ပါ။ ကလီစာကို တခါတေလမွသာ စားပါ။ (မာဂ်ရင္း) က ေထာပတ္ထက္ အသင့္စားလို႔ရတယ္။
Statins ေဆးကိုအမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ ေဆးေၾကာင့္ ဗိုက္နာ၊ ေလပြ၊ ဗိုက္နာ၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ အသည္းထိခိုက္၊ ၾကြက္သားေတြနာ၊ အားယုတ္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Atorvastatin (Lipitor) နဲ႔ Rosuvastatin (Crestor) ေတြက ပိုျပင္းတယ္။ Fluvastatin (Lescol) က သိပ္မျပင္းဘူး။
Fibrates ေဆးက Triglyceride က်ေစတယ္။ ဒီေဆးေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္၊ ဗိုက္နာ၊ သည္းေျခေက်ာက္တည္၊ ေသြးအားနည္း၊ ေသြးက်ဲေဆးေတြကိုပိုအားေပးတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ gemfibrozil, (Lopid) နဲ႔ fenofibrate (Tricor, Fibricor) ေတြျဖစ္တယ္။
Resins ေဆးကအသည္းကေန (ကိုလက္စေထာ) ကိုပိုအသံုးခ်ေစမယ္။ ဒီေဆးေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္-ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ဗိုက္မျငိမ္၊ ေခါင္းမူး၊ ေလပြ၊ ရင္ျပည့္၊ ရင္ပူတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
Niacin ေဆးက Triglyceride ကိုနည္းေစျပီး၊ HDL ကိုမ်ားေစမယ္။ အသည္းထိခိုက္၊ ဗိုက္နာ၊ အေရျပားနီျမန္း၊ ယားယံ၊ ဆီးခ်ိဳတက္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
(ကိုလက္စေထာ) က်ေဆးေတြမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိတယ္။ အိပ္ခ်င္၊ အိပ္ေရးပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕၊ အန္တာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ ေဆးေတြ တမ်ိဳးကေနေနာက္တမ်ိဳး ေျပာင္းေပးရတာလဲရွိတယ္။ ေဆးကုရတာ တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူပါ။ ေယာက္်ားေတြနဲ႔ မိန္းမေတြကို ေဆးကုရတာ မတူပါ။ မ်ားေနလို႔ ခ်က္ခ်င္းစိတ္ မပ်က္ပါနဲ႔ အေမရိကားမွာ ကိုယ္လိုလူမ်ိဳးသန္း ၁ဝဝ ရွိေနတယ္။ ဒီလူေတြက Total cholesterol 200 mg/dLထက္ မ်ားေနၾကတယ္။ သူတို႔ကိုေဆးကုတဲ့အခါ ႏွစ္ေယာက္ထပ္တူတယ္ ဆိုတာေတာင္ ရွားတယ္။ ေဟာ္တယ္ေတြ၊ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ မနက္စာအျဖစ္စားသံုးေလ့မ်ားတဲ့ ဝက္ေပါင္ေျခာက္က အဆီေတြမ်ားလို႔ ဆိုးေစတယ္။ ေခ်ာကလက္ကိတ္မံု႔ကလဲ အတူတူဘဲ။ အရက္ထဲမွာလဲ ကလိုရီ နဲ႔ သၾကားဓါတ္ မနည္းလွဘူး။ Triglyceride levels မ်ားေစႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိေနရင္လဲ Triglyceride levels မ်ားေနႏိုင္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့ခ်ပါ၊ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း ပိုလုပ္ပါ၊ ဖိုက္ဘာမ်ားမ်ားပါတဲ့ ပဲသီး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြနဲ႔ သိပ္ျဖဴဆြတ္ေအာင္ခြ်တ္မထားတဲ့ အေစ့အဆံေတြ စားသံုးပါ။
HDL ေကာင္းတဲ့ (ကိုလက္စေထာ) က 60 နဲ႔အထက္ရွိေနရင္ ႏွလံုးေရာဂါကို ကာကြယ္ရာက်တယ္။ ဒီအမ်ိဳးအစား နည္းေနတာဟာ မေကာင္းပါ။ ေယာက္်ားေတြဆိုရင္ 40 mg/dL ထက္နည္းေနရင္၊ မိန္းမေတြဆိုရင္ 50 mg/dL ထက္ နည္းေနရင္ မေကာင္းပါ။ အံုးသီးဆံ၊ အံုးရည္ေတြမွာ ဆိုးတဲ့ (ကိုလက္စေထာ) ပါေနမဲ့ Saturated fat ေတြပါတယ္။ သစ္ၾကားသီးကို အသင့္အတင့္စားေပးပါ။ သူ႔ထဲမွာ (ဖိုင္ဘာ) နဲ႔ (အိုမီဂါ ၃) ေတြပါလို႔ျဖစ္တယ္။ ဆိုင္ကေန အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ ေခတ္ေပၚအစားအစာ၊ သြားရည္စာေတြမွာ ဆားနဲ႔ ကိုလက္စေထာ မ်ားတယ္။
ဖတ္ရန္စာမ်ား
• Cholesterol and food ကိုလက္စေထာနဲ႔ အစားအစာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/cholesterol-and-food.html
• Saturated Fatty Acids and Health risks ဆီ၊ အဆီနဲ႔ က်န္းမာေရး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/saturated-fatty-acids-and-health-risks.html
• Chicken eggs and Cholesterol ၾကက္ဥနဲ႔ (ကိုလက္စေထာ) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/chicken-eggs.html
• High Cholesterol diet (ကိုလက္စေထာ) မ်ားလို႔ မစားသင့္တဲ့အစားအစာေတြ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/high-cholesterol-diet.html
• Cholesterol ကိုလက္စေထာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/cholesterol.html
• Cooking Oils စားသံုးဆီ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/trans-fats.html
• Trans Fats အညာသားမ်ားဆီစားၾကသည္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/cooking-oils.html
• Trans Fats က်န္းမာေရးႏွင့္ မသင့္ေသာ စားသံုးဆီ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/trans-fats.html
• Cholesterol and food ကိုလက္စေထာနဲ႔ အစားအစာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/cholesterol-and-food.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
