လူငယ္တေယာက္ အဂၤလိပ္လိုေရး ေမးပါတယ္။ အကာအကြယ္လည္းသံုးတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳတခုရွိျပီးေနာက္ ဆီးေအာင့္တယ္။ ကိုယ္ပူတယ္။ အဆစ္နာတယ္။ ဂႏိုးရီးယားျဖစ္သလား စိုးရိမ္တယ္။ အရင္ကလည္း ေမးတာေတြ မ်ားတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့ ၁-၂ ပတ္ေလာက္က ေဆးယဥ္တဲ့လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါသတင္းထြက္ခဲ့ပါတယ္။
၁။ ဆရာ ကြၽန္ေတာ္အသက္ ၂၇ႏွစ္ အမ်ိဳးသားပါ။ ေသြးစစ္စာမွာ Chalmydia ျဖစ္ေနတယ္တဲ့ ဘာေတြဆက္လုပ္သင့္ပါသလဲဆရာ။ ႕႕႕႕႕ မွာျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀ယ္ေသာက္ရမည့္ေဆးသိပါရေစ။ ေနာက္၃လေနရင္ျပန္စစ္ရမယ္ေျပာေသာ္လည္း မည္သည့္ေဆးမွမေပးလုိက္ပါ။
၂။ ကြၽန္ေတာ္ အသက္ ၂၆၊ ရန္ကုန္မွာေနပါတယ္။ ဆရာ့ပိုစ္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားဖတ္ဖူးပါတယ္။ အဲ့ထဲမွာမွ Gonorrhea နဲ႔ Chlamydia ေရာဂါလကၡဏာေတြက အားလံုးနီးပါတူညီေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီေရာဂါႏွစ္ခုက္ို ကြဲကြဲျပားျပား ဘယ္လို သိႏိုင္မလဲဆရာ။ ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။
Gonorrhea ဂႏိုးရီးယားဆိုတာ Neisseria gonorrhoeae ဗက္တီးရီးယားကေနကူးစက္တယ္။ ကဲလ္မီဒီးယားနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ မိန္းမေတြမွာ PID တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြေရာင္တဲ့ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ ပင္မအေၾကာင္းျဖစ္တယ္။ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးကေလးမရတာေတြကိုလည္း ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ က်ားအစိနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာကိုဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္၊ လည္ေခ်ာင္း၊ မ်က္စိနဲ႔ စအိုေနရာေတြမွာလည္းျဖစ္တယ္။
Chlamydia ကဲလ္မီဒီးယားဆိုတာ Chlamydia trachomatis ဗက္တီးရီးယားကေနကူးစက္တယ္။ အျဖစ္အမ်ားဆံုး လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ မိန္းမေတြမွာ PID တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြေရာင္တဲ့ေရာဂါကို ျဖစ္ေစတဲ့ ပင္မအေၾကာင္းလည္းျဖစ္တယ္။ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္တာနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးကေလးမရတာေတြကိုလည္း ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ က်ားအစိနဲ႔ ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာကို ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ား ကေလးမရတာလည္းျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားလိင္အဂၤါကေန အရည္က်ေစႏိုင္တယ္။
ကူးစက္နည္းနဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာေတြ
ကဲလ္မီဒီးယားေရာ ဂႏိုးရီးယားပါ ဗဂ်ိဳင္းနား၊ စအို၊ ပါးစပ္ကေန လိင္အတူေနစဥ္မွာကူးစက္ၾကတယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးဟာ တခ်ိဳ႕မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြေပၚျပီး တခ်ိဳ႕မွာမေပၚေစပါ။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးဟာ မိခင္ကေန ကေလးဆီကူးစက္ေစႏိုင္ၾကတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ဗဂ်ိဳင္းနားကေန တခုခုဆင္းမယ္။ အေရာင္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ရာသီမမွန္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ပူေလာင္ေနသလိုခံစားရမယ္။ ဆီးပူမယ္၊ တင္းပါးဆံုေနရာေတြနာမယ္ဆိုရင္ သားအိမ္၊ မ်ိဳးဥအိမ္၊ သားအိမ္ျပြန္ေတြအထိ ေရာက္ႏိုင္တယ္။ ခံစားရတာမရွိပဲျဖစ္ေနႏိုင္လို႔ အရြယ္ေရာက္အမ်ိဳးသမီးေတြ စစ္ေဆးဘို႔အၾကံျပဳထားတယ္။ အထူးသျဖင့္ အတူေနေဖၚမ်ားသူေတြက စစ္ရမယ္။
ေယာက္်ားမွာျဖစ္ရင္ ဆီးပူတာက မမ်ားလွပါ။ ျဖဴဝါဝါအရည္က်မယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ က်ားအစိနာမယ္။ ခံစားေနရတာေတြ ေပ်ာက္သြားေပမယ့္ တဖက္သားကိုကူးေစႏိုင္တယ္။ ဂႏိုးရီးယားကူးစက္လာျပီးေနာက္ ၂-၁ဝ-၃ဝ ရက္ဆိုရင္ ခံစားေနရတာေတြ ေပၚလာမယ္။ ကဲလ္မီဒီးယားကူးစက္ခံရရင္ ၇-၂၁ ရက္မွာ လကၡဏာေပၚမယ္။ ဂႏိုးရီးယား လည္ေခ်ာင္းမွာျဖစ္ရင္ နီရဲေနမယ္၊ နာမယ္၊ ေရာင္မယ္၊ အာသီးပါေရာင္မယ္၊ အျဖဴစက္လိုေတြ႔ႏိုင္တယ္။ စအိုဆိုရင္ နာမယ္။ ေသြးထြက္ႏိုင္တယ္။ ဝမ္းသြားရင္နာမယ္။
ဘယ္လိုစစ္မလဲ
ဆီးစပ္ေနရာနဲ႔ သားအိမ္အဝကေန ဂြမ္းစေလးနဲ႔ ဆဲလ္နမူနာယူျပီးစစ္ရတယ္။ ဆီးစစ္တယ္။ ဆီးမသြားပဲ အနည္းဆံုး ၂ နာရီေစာင့္ထားျပီးမွသြားဆဲ့ဆီးကိုစစ္တယ္။ သံသယျဖစ္တဲ့လိင္အေတြ႔အၾကံဳရွိျပီးေနာက္ ၂ ပါတ္ၾကာရင္ စစ္သင့္တယ္။ ဒီကူးစက္ေရာဂါ ၂ မ်ိဳးလံုးကတြဲျဖစ္ေနသလို အသည္းေရာင္ ဘီပိုး၊ ဆစ္ဖလစ္နဲ႔ HIV ေတြနဲ႔လည္း တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ အဲတာေတြကိုပါ စစ္သင့္တယ္။ လိုမယ္ထင္ေသးရင္ ေနာက္ ၃-၄ လမွထပ္စစ္ပါ။
ဘယ္လိုကုမလဲ
လိင္အတူေနဖက္ကိုပါ တျပိဳင္တည္းေဆးကုသသင့္တယ္။ ကူးစက္ခံေနရသူနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ရက္ ၆ဝ အတြင္းမွာ အတူခဲ့ဘူးသူေတြလည္း စစ္ေဆးကုသမႈလုပ္သင့္တယ္။ ေဆးကုသမႈျပည့္ျပီးေနာက္ ၇ ရက္အထိ အတူေနတာကို ေရွာင္သင့္တယ္။ ကြန္ဒြမ္သံုးတာ ကာကြယ္ရာက်တယ္။
Gonorrhea ဂႏိုးရီးယားအတြက္ေဆး
- Cipro® XR 500 mg တၾကိမ္တည္းေသာက္ပါ။ (သို႔)
- Levaquin® 500 mg တၾကိမ္တည္းေသာက္ပါ။ (သို႔)
- Tequin® 400 mg တၾကိမ္တည္းေသာက္ပါ။
Chlamydia ကဲလ္မီဒီးယားအတြက္ေဆး
- Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္၊ ၁ဝ-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ (သို႔)
- Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm တၾကိမ္။ (သို႔)
- Zithromax® Z-pak® (azithromycin) – 500mg ပထမေန႔၊ 250mg တေန႔တၾကိမ္ ေနာက္ ၄ ရက္။
CDC ၂ဝ၁ဝ လမ္းညႊန္အရ Cephalosporins (Cipro XR 500 mg) ကို ေဆးယဥ္လို႔ ဂႏိုးရီးယားအတြက္ မသံုးေစေတာ့ပါ။
- Ceftriaxone 250 mg တလံုးထိုး + Azithromycin 1 g တလံုး ဒါမွမဟုတ္
- Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္တြဲေပးတယ္။
ေနာက္ေဆးနည္းကေတာ့
- Cefixime 400 mg ေသာက္ပါ + Azithromycin 1 g တလံုး ဒါမွမဟုတ္ doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္တြဲေပးတယ္။ Ceftriaxone နဲ႔အလာဂ်ီရသူဆိုရင္ Azithromycin 2 g ေသာက္ပါ။
ေနာက္တနည္းကေတာ့
- Ceftriaxone 250 mg တလံုးထိုးပါ + Azithromycin 2 g တၾကိမ္ေသာက္ပါ။
အတူေနအေဖၚအတြက္ အျမန္နည္း
- Cefixime 400 mg + Azithromycin 1 g ေသာက္ပါ။
ျပန္ျဖစ္တဲ့ဂႏိုးရီးယားဆိုရင္ ေဆးပတ္လည္ျပီး တပတ္ေနရင္ ပိုးေမြးနည္းလုပ္သင့္တယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
