ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေရး အားလံုးပူးေပါင္းပါဝင္ေပး

ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားသူမ်ားထဲတြင္ ကေလးဦးေရ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ေသာ္လည္း လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ အသက္အရြယ္မေရြး လူႀကီးလူငယ္မေရြး ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိေၾကာင္း သိရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈ အေျခအေန၊ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း၊ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္သင့္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမဝတီ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားသိရွိေစရန္ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစား ဝန္ႀကီးဌာန ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန ဒုတိ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာေဇာ္လင္းႏွင့္ ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းခဲ့သည္မ်ားကို ေဖာ္ျပလုိက္ရပါ သည္-

ေမး။ ယခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းကို သိပါရေစ ဆရာ။

ေျဖ။ ဆရာတုိ႔အေနနဲ႔ ဇန္နဝါရီ ၁ ရက္ကေန ဇူလုိင္ ၈ ရက္အထိ (ကူးစက္ေရာဂါ ေစာင့္ၾကည့္ေရး ရက္သတၱ ၂၇ ပတ္ေပါ့) ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပြားသူ ၁၁၇ဝ၆ ဦးရွိၿပီးေတာ့ ေသဆုံးတဲ့ ကေလးက ၆၆ ဦး ရွိပါတယ္။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ အျဖစ္မ်ားၿပီး ဘယ္ေဒသေတြမွာ အျဖစ္မ်ား ပါသလဲဆရာ။

ေျဖ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပြားမႈအမ်ားဆုံး အသက္အရြယ္က ငါးႏွစ္ကေန ကုိးႏွစ္အရြယ္ပါ။ တစ္ႏွစ္ကေန ေလးႏွစ္က ဒုတိယ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္အထိ ရန္ကုန္ မွာေတာ့ ၂ဝ၆၄ ဦးျဖစ္ပြားၿပီး ငါးဦး ေသဆုံးမႈရွိပါတယ္။ ဒုတိယက ဧရာဝတီတုိင္းမွာ ၁၆၅၃ ဦးျဖစ္ၿပီး ၁၉ ဦးေသဆုံးပါတယ္။ တတိယ အမ်ားဆုံးက ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ၁၄၅ဝ ဦးျဖစ္ၿပီး ၁၁ ဦးေသဆုံးမႈ ရွိပါတယ္။ လူဦးေရ ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသေတြကေတာ့ မြန္ျပည္နယ္မွာ ၁၁၇၃ ဦး ျဖစ္ၿပီး ထူးျခားတာကေတာ့ ေသဆုံးမႈမရွိပါဘူး။ ပဲခူးတုိင္း ေဒသႀကီးကလည္း ၁၁ဝ၈ ဦးျဖစ္ပြားၿပီး ၁ဝ ဦးေသဆုံးမႈရွိပါ တယ္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ျဖစ္ပြားမႈ မ်ားတာကေတာ့ ေနထုိင္တဲ့ လူဦးေရနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ေတာ့ မ်ားတယ္လုိ႔ေတာ့ ေျပာလုိ႔ မရပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တစ္ႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ၾကည့္ရင္ ဇူလုိင္မွာ အျဖစ္အမ်ားဆုံးပါ။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေလးကို ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။

ေျဖ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားတာက ေအးဒီး (Aedes) လုိ႔ေခၚတဲ့ ျခင္က်ား အကိုက္ခံရလုိ႔ ျဖစ္တာပါ။ ျခင္က်ားက ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ ေအးဒီး ေအဂ်စ္တိုင္း (Aedes Aegypti) လုိ႔ေခၚတဲ့ ၿမိဳ႕ျပေတြမွာ ရွိတဲ့ျခင္၊ ေအးဒီးအယ္ ဘိုးပစ္တက္ (Aedes Albopictus) လုိ႔ေခၚတဲ့ နယ္ေတြမွာ ရွိတဲ့ျခင္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံမွာကၿမိဳ႕ျပနဲ႔ နယ္နဲ႔ ေရာေနတာမ်ားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျခင္ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိ ေတြ႕ရတာမ်ားတယ္။ ျခင္ႏွစ္မ်ဳိးလုံးက ဆရာတုိ႔ႏုိင္ငံ ရာသီဥတုမ်ဳိး နဲ႔ဆုိရင္ ႏွစ္ေပါက္ေအာင္ ရွိပါတယ္။ မုိးရြာလာရင္ေတာ့ ျခင္ေပါက္ႏုိင္တဲ့ေနရာ သုံးေနရာရွိတယ္။ လူေတြမသုံးမျဖစ္ သုံးဖုိ႔ ေလွာင္ထားတဲ့ ေရၾကည္၊ ေရသန္႔မွာေပါက္မယ္။ မုိးရြာလာမယ္။ ဘူးခြံ၊ တာယာ၊ မုိးေရတင္ႏုိင္မယ့္ ပစၥည္းေတြ ထဲမွာေပါက္မယ္။ ေနာက္တစ္ခုက သဘာဝအတုိင္း ျဖစ္ေနတဲ့ ဝါး႐ုံလုိေနရာမ်ဳိးမွာ ဝါးခုတ္လုိ႔က်န္ေနတဲ့ ပင္စည္အေခါင္းေပါက္မ်ဳိးက ျခင္က်ားေပါက္ဖုိ႔ အေကာင္းဆုံးပဲ။ျခင္သားေလာင္းေတြအတြက္ ေနဖုိ႔ေနရာေရာ စားဖုိ႔အစားအစာပါရတဲ့အတြက္ ေပါက္ပြားဖုိ႔မ်ားတယ္။ မုိးတြင္းမွာ ေပါက္ပြားမႈ မ်ားျပားတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းလည္း မ်ားျပားတာ ပါ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးက တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး ျဖစ္ပြား မႈႏႈန္း ရွိေနပါတယ္။ အနည္းနဲ႔အမ်ား ကြာတာပါ။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါက မုိးရာသီမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ ေႏြရာသီနဲ႔ ေဆာင္းရာသီမွာ ျဖစ္ပြား မႈႏႈန္းကိုလည္း သိပါရေစ ဆရာ။

ေျဖ။ ပုံမွန္အားျဖင့္ေတာ့ ေဆာင္းတြင္းနဲ႔ အရမ္းပူတဲ့ ေႏြရာသီလုိ အခ်ိန္မ်ဳိးမွာေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈ နည္းပါတယ္။ နည္းတယ္ဆုိတာကေတာ့ မုိးရာသီနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၿပိီး ေျပာတာေပါ့ေနာ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးကို ျမန္မာ ႏုိင္ငံမွာ ၁၉၇ဝ ေလာက္ကစၿပီး ျဖစ္ပြားတာပါ။ ဟုိးအရင္ႏွစ္ေတြမွာကေတာ့ ေႏြနဲ႔ေဆာင္းရာသီေတြမွာ ေသြးလြန္တုပ္ ေကြး ျဖစ္ ပြားမႈမရွိပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ ေဆး႐ုံတက္ရတဲ့ လူတစ္ဦးတစ္ ေယာက္မွ မရွိတာမ်ဳိးေပါ့။ သုိ႔ေသာ္လည္းပဲ အခုေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ ျမန္ မာႏုိင္ငံမွာ ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ ကာလပတ္လုံး ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈ ရွိလာတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ရာသီအလုိက္ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း အနည္းအမ်ားေတာ့ ကြာတာေပါ့။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကုိ အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္ အေနနဲ႔ ဘယ္လုိ သတ္မွတ္ထားပါသလဲ ဆရာ။

ေျဖ။ ဒါကေတာ့ ကုသေရးပုိင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာေပါ့။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါက နည္းနည္း က်ယ္ျပန္႔တယ္။ အတုိ ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါ အဆင့္ေလးဆင့္ ရွိပါတယ္။ အဆင့္(၁)နဲ႔ အဆင့္(၂)က ေသဆုံးဖုိ႔ ရာခုိင္ႏႈန္း နည္းၿပီး အဆင့္(၃) နဲ႔(၄)က ေသဆုံးဖုိ႔ရာခုိင္ႏႈန္းမ်ားတဲ့ အေျခအေနျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္အဆင့္မဆုိ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလုိ႔ သံသယရွိၿပီဆိုရင္ေတာ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစားဝန္ႀကီး ဌာနက ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ေဆး႐ုံေဆးခန္းေတြကို သြားေရာက္ျပသၿပီး ကုသမႈခံယူဖုိ႔ လုိပါတယ္။
သက္ဆုိင္ရာ ေဆး႐ုံေဆးခန္းေတြက လာေရာက္ျပသတဲ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလုိ႔ သံသယရွိတဲ့ မည္သည့္လူနာကိုမဆုိ (က)အုပ္စု၊ (ခ)အုပ္စု၊ (ဂ)အုပ္စုဆုိၿပီးေတာ့ အုပ္စုသုံးစု ခြဲ လုိက္ပါတယ္။ (က)အုပ္စုကေတာ့ အိမ္မွာပဲ ျပန္ၿပီးေတာ့ ကုလုိ႔ရတယ္။ ေဆး႐ုံေဆးခန္းေတြကေန ကုသဖို႔လုိအပ္တဲ့ ေဆးဝါး၊ ဓာတ္ဆားအစရွိသျဖင့္ ေပးလုိက္မယ္။ ေနာက္ ၿပီးေတာ့ အိမ္မွာဘယ္လုိ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရမယ္ ဆုိတာမွာလုိက္မယ္။ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြျဖစ္ရင္ ေဆး႐ုံကုိ ျပန္လာဖုိ႔မွာၿပီး အိမ္ကုိျပန္ၿပီး ေနေစမယ္ေပါ့။ဒါကေတာ့(က)အုပ္စုပါ။ ေနာက္(ခ)အုပ္စုလုိ႔ သတ္မွတ္ၿပီဆုိရင္ေတာ့ ေရာဂါျပင္းထန္မႈ အထုိက္အေလ်ာက္ ရွိလာၿပီေပါ့။ သူကေတာ့ ေဆး႐ုံတက္ၿပီး ေစာင့္ၾကည့္ကုသရမယ့္ အေနအထားေပါ့။ သူကေတာ့ အသင့္အတင့္ ျပင္းထန္တာေပါ့။ ေနာက္ဆုံးအုပ္စု(ဂ)ကေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ကုိ ေဆး႐ုံတက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းကုိ အေရးေပၚ ကုသမႈခံယူရေတာ့မွာပါ။ အသက္အႏၲရာယ္လည္း စုိးရိမ္ရပါတယ္။ သူကေတာ့ ေရာဂါအျပင္းထန္ဆုံး အေျခအေနေပါ့။

ေမး။ မိဘေတြအေနနဲ႔ မိမိကေလးဖ်ားနာတဲ့အခါ ဘယ္လုိ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလုိ႔ သတ္မွတ္ၿပီး ေဆး႐ုံေဆးခန္းကို သြားသင့္ပါသလဲ ဆရာ။

ေျဖ။ဒါကေတာ့ မိဘတိုင္း သိထားသင့္တဲ့ ေမးခြန္းပါ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးက အရင္တုန္းကေတာ့ ေျခာက္လသား ေလာက္မွစျဖစ္တာပါ။ အခုေတာ့ ေလးလသားဆိုရင္ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ အေနအထားပါ။ ကေလးက တစ္္ရက္ထက္ တစ္ရက္ပိုၿပီးဖ်ားၿပီဆိုတာနဲ႔ အိမ္မွာ ေဆးၿမီးတိုေလးေတြနဲ႔ ကုတာမ်ဳိး လံုးဝမလုပ္သင့္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မိဘေတြ မွားတတ္ၾကတဲ့ အမွားကေတာ့ မိဘေတြက ကေလးကိုယ္ပူရင္ စိတ္ပူသေလာက္ ကေလးကိုယ္ပူက်သြားရင္ လံုးဝစိတ္ေအး သြား တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္ပူက်သြားၿပီဆိုၿပီး စိတ္ေအး လက္ေအးေနလို႔ မရပါဘူး။ အဲလိုအခ်ိန္မ်ဳိးက ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းကို အျမန္ဆံုး သြားရမယ့္ အေျခအေနပါ။ ကေလး သဘာဝက ဘယ္ကေလးမဆို ငယ္ငယ္ႀကီးႀကီး ကိုယ္ပူေနရင္ေတာ့ ၿငိမ္ေနမယ္။ ကိုယ္ပူက်သြားတာနဲ႔ ထၿပီးစားမယ္၊ ေသာက္မယ္၊ ေဆာ့မယ္၊လန္းဆန္းေနရပါမယ္။ အဲလိုမွ မဟုတ္ဘဲ ကေလးက ကိုယ္ပူက်သြားေပမယ့္ ၿငိမ္ေနမယ္၊ မွိန္းေနမယ္၊ မစားမေသာက္ဘူး၊ ေဆာ့ကစားတာမ်ဳိး မရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ကေလးအတြက္ အႏၲရာယ္မ်ားႏိုင္တဲ့ အေျခ အေနပါ။ ဒါကိုမိဘေတြက အထူးသတိျပဳရပါမယ္။ ကေလးက ဖ်ားလည္းဖ်ား၊ ဗိုက္လည္းနာေနတယ္၊ ေသြးလြန္တုပ္ ေကြးရာသီလည္း ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ မိဘေတြ သတိထားသင့္ပါ တယ္။ ဒါဟာ အသည္းႀကီးေနတဲ့ အေနအထားပါ။ အသည္းကႀကီးၿပီးေတာ့ အျပင္က ဖံုးအုပ္ထားတဲ့ အေျမႇးပါးကို သြားၿပီးတြန္းေနတဲ့အတြက္ ကေလးက ဗိုက္နာတာပါ။
ေနာက္ၿပီး ကေလးက ဆက္တိုက္အန္မယ္၊ အန္ရင္လည္း ေကာ္ဖီေရာင္အန္မယ္၊ ဖ်ားလည္း ဖ်ားေနမယ္ဆိုရင္ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းသြားသင့္တဲ့ အေနအထားပါ။ ေနာက္ဝမ္း သြားတဲ့အခါ ကတၱရာစီးလိုမ်ဳိးအေရာင္ ဝမ္းသြားတာမ်ဳိး၊ သြားဖံုး ေသြးယို၊ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာမ်ဳိးဆိုရင္လည္း ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းသြားသင့္တဲ့ အေနအထားပါ။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး မျဖစ္ပြားေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရမယ့္ နည္းလမ္းေတြကိုလည္း သိပါရေစ။

ေျဖ။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈက ႏွစ္ပိုင္းရွိပါတယ္။ တစ္ကိုယ္ေရ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တာနဲ႔ ျခင္က်ားပိုးေလာက္လမ္း ႏွိမ္နင္းၿပီး ကာကြယ္တာပါ။ ဗိုင္းရပ္ပိုးကို ျခင္က်ားကကိုက္ၿပီး မသယ္ေဆာင္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို မကူးစက္ႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ အဓိကေတာ့ မိမိအိမ္တြင္းမွာ ျခင္က်ားတစ္ေကာင္မွ မရွိေအာင္လုပ္သင့္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ၿပီးသား လည္းျဖစ္သလို ပတ္ဝန္းက်င္ အတြက္လည္း လုပ္ေဆာင္ၿပီးသားျဖစ္တယ္။ ျခင္က်ားကို ႏွိမ္နင္းဖို႔ဆိုရင္ ပိုးေလာက္ လမ္းကို ႏွိမ္နင္းတာ အေကာင္းဆံုးပါ။ ကိုယ့္ရဲ႕ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေရစည္ထဲမွာ ပိုးေလာက္လမ္းရွိရင္ ေရလွယ္မယ္။ ဘူးခြံ အေဟာင္းေတြထဲမွာ ေရရွိေနရင္ သြန္မယ္၊ အနည္းဆံုးတစ္ပတ္ကို တစ္ႀကိမ္ေတာ့ ကိုယ့္အိမ္၊ ကိုယ့္လမ္း၊ ကိုယ့္ရပ္ ကြက္၊ ကိုယ့္ၿမိဳ႕မွာ လုပ္သင့္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္ လုပ္တာပါ။ ဘယ္ေနရာမွာပဲ အိပ္အိပ္ ျခင္ေထာင္နဲ႔အိပ္ပါ။ ျခင္လံုဆန္ခါတပ္ပါ။ ျခင္လိမ္းေဆးလိမ္း ပါ။

ေမး။ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစားဝန္ႀကီး ဌာနအေနနဲ႔ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ လုပ္ေဆာင္ ေနမႈမ်ားကိုလည္း သိပါရေစ။

ေျဖ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစား ဝန္ႀကီးဌာန အေနနဲ႔ လုပ္ငန္းသံုးရပ္ျဖစ္တဲ့ ျပည္သူလူထုနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕၊ လူထု အေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို ေပါင္းစပ္ ေဆာင္ရြက္ေပးတာ၊ ေနာက္ ျပည္သူေတြကို က်န္းမာေရး ဗဟုသုတေတြ၊ ကာကြယ္ရမယ့္ နည္းလမ္းေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ နည္းလမ္းေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သိေအာင္ အသိမွန္ေတြ၊ အက်င့္ မွန္ေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ရပ္ကြက္တစ္ခုက ပိုးေလာက္လမ္းႏွိမ္နင္းေရး လုပ္ၿပီးလို႔ အေၾကာင္းၾကားရင္ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ေပးရတယ္။ မႏွိမ္နင္းခင္က အေရအတြက္က ဒီေလာက္၊ ႏွိမ္နင္းၿပီးသြားေတာ့ အေရအတြက္က ဘယ္ေလာက္နည္းသြားတယ္၊ သူတို႔လုပ္ေဆာင္တာက ေအာင္ျမင္တယ္၊ မေအာင္ျမင္ဘူးကို ဆန္း စစ္ေပးရ တာပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန အေနျဖင့္ ဘတ္ဂ်က္ထဲက Abate ပိုးေလာက္လမ္းေသေဆးကို ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ရပ္ကြက္၊ ၿမိဳ႕ကိုေရြးခ်ယ္ၿပီး ေဆးခတ္ေပးတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အခုထိ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာ တိုင္းေဒသႀကီး/ျပည္နယ္ေတြမွာ ေဆးခတ္ေပးၿပီးတဲ့ အိမ္ေျခေပါင္း ၆၇ဝဝ၁၈ အိမ္ေျခရွိပါၿပီ။ ေက်ာင္းေပါင္း ၁၆၁၅ ေက်ာင္းနဲ႔ ေဆးခတ္ေပးတဲ့ အိုး၊ ခြက္၊ ေရစည္ေပါင္း ၆၅၈၂၂၆၈ ကုိေဆးခတ္ေပးၿပီးပါၿပီ။ ကာကြယ္ေရးမွာ လူထု အားနဲ႔ေဆးခတ္ ႏွိမ္နင္းတာနဲ႔ပါ။

ေမး။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ပြားမႈ အေျခအေနက ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ ဘယ္အေျခ အ ေနရွိေနပါသလဲ။

ေျဖ။ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံမ်ား)က သတ္မွတ္ထားတဲ့ ႏွစ္စဥ္ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အျဖစ္ မ်ားတဲ့ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ ပြားမႈ အမ်ားဆံုးကို သတ္မွတ္ခ်က္ေလးခ်က္နဲ႔ ဆံုးျဖတ္ တာပါ။ ဒီအခ်က္ေတြကေတာ့ ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါက သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံထဲမွာ က်န္းမာ ေရးျ ပႆနာ တစ္ရပ္အျဖစ္ အမွန္တကယ္ ရွိသလား၊ ဒုတိယအခ်က္က ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါက ကေလးငယ္ ေတြကို ေဆး႐ံုတက္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ အေၾကာင္း ရင္း တစ္ရပ္ျဖစ္သလား။ ေဆး႐ံုတက္ရတဲ့ ကေလးငယ္ေတြထဲမွာ ေသဆံုးေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္း တစ္ရပ္ျဖစ္သလား။ တတိယ အခ်က္က ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ျဖစ္ေစ တဲ့ျခင္က်ား အမ်ဳိးအစား ေလးမ်ဳိးထပ္ကြဲတယ္။ အဲဒီေလးမ်ဳိးလံုးက ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ရွိေနသလား။ အရင္တုန္း ကေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါက ၿမိဳ႕ေပၚမွာပဲျဖစ္တာ၊ ေတာရြာေတြ မွာေရာ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားၿပီလား။ ဒီအခ်က္ေလးခ်က္ လံုးနဲ႔ကိုက္ညီေနတဲ့အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး အျဖစ္မ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ပါေနတာျဖစ္ပါ တယ္။

ေမး။ ဆရာ့အေနနဲ႔ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူေတြကို အသိေပး တိုက္တြန္းစကားေလး ေျပာေပးပါ။

ေျဖ။ ဆရာ့အေနနဲ႔ ျပည္သူေတြကို ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တာကေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကာကြယ္ေရးက လူထုပါမွ ထိေရာက္ေအာင္ျမင္မွာပါ။ လူထုမပါရင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကာကြယ္ေရးက အင္မတန္ ခက္ခဲပါတယ္။ လူထု အေနနဲ႔ သူမ်ားကို ကာကြယ္ေနတယ္လို႔ မသတ္မွတ္ေစခ်င္ပါဘူး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ကာကြယ္ေနတယ္လို႔မွတ္ပါ။ အခုက ကေလးေတြတင္ မကပါဘူး။
ကိုယ္ေတြပါျဖစ္ေနပါတယ္။ မိမိပိုင္တဲ့အိမ္၊ မိမိေနတဲ့အိမ္ အဲဒီအိမ္အတြင္းက ေလွာင္ထားတဲ့ ေရေတြထဲမွာ ျခင္က်ား ပိုးေလာက္လမ္း လံုးဝမရွိေစနဲ႔။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မိမိရဲ႕ၿခံ ထဲမွာလည္း ပက္လက္လန္ေနတဲ့ အိုးခြက္ေတြရဲ႕အထဲမွာ ျခင္က်ားပိုးေလာက္လမ္းေတြ မရွိေအာင္ေနပါ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မိမိေနတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ သစ္ပင္သစ္ေခါင္း ေပါက္ေတြရွိေနရင္ ေျမဖို႔ေစခ်င္ပါတယ္။ ၿခံထဲမွာရွိတဲ့ မိုးေရဝင္ႏိုင္တဲ့ အမိႈက္သ႐ိုက္ေတြကို ရွင္းလင္းပါ။ ကိုယ့္အိမ္မွာ ဖံုး၊ သြန္၊ လဲ၊ စစ္လုပ္ငန္းစဥ္အတိုင္း လုပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ တစ္အိမ္ခ်င္းစီကသာ အခုဆရာေျပာသမွ်ကို အကုန္လုပ္ သြားမယ္ဆိုရင္ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကို က်က်နန ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က မိမိကိုယ္ကို ျခင္မ ကိုက္ေအာင္ ကာကြယ္ပါ။
မိမိကေလးေတြကိုလည္း ျခင္ကိုက္မခံရေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ပါ။ ဘယ္အခ်ိန္အိပ္အိပ္၊ ဘယ္ေနရာအိပ္အိပ္ ျခင္ေထာင္ ေထာင္အိပ္ပါ။ ျခင္ႏိုင္ေဆးလိမ္းပါ။ တတ္ႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ ျခင္လံု ဆန္ခါတပ္ပါ။ ေနာက္တစ္ခုမွာခ်င္တာက ေသြးလြန္ တုပ္ေကြး ဆိုတိုင္းလည္း ေၾကာက္လန္႔မသြားဖို႔နဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေတြမွာ အခ်ိန္နဲ႔တစ္ေျပးညီ သြားေရာက္ ကုသပါလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ။

အိျဖဴပိုင္
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/mwdmedia/