ယခုတေလာ လူအမ်ား စုိးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ျမင့္တက္ေနေသာ ျပင္းထန္ တုပ္ေကြးေရာဂါ အေၾကာင္းကို အနည္းငယ္ ေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ အဆုိပါ တုပ္ေကြးမွာ တုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္ အမ်ဳိးအစား တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ Influenza virus type A,H1N1 ေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရိွရသည္။ အဆုိပါ ေရာဂါပိုး အေၾကာင္းေရာဂါ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္ရန္ နည္း လမ္းမ်ားမွာ ေအာက္ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ျဖစ္သည္။
ဗုိင္းရပ္ပိုးအေၾကာင္း
တုပ္ေကြးေရာဂါကို ျဖစ္ေစေသာ ဗုိင္းရပ္အမ်ဳိးအစားမွာ influenza type A,B,C,D ဟူ၍ ကြဲျပားသည္။ Influenza type A မွာ လူတြင္သာမက တိရစၧာန္မ်ား အထူးသျဖင့္ ၾကက္၊ ငွက္ႏွင့္ ဝက္တို႔အၾကားတြင္ပါ ကူးစက္ျပန္႔ပြားေလ့ ရွိသည္။ ၎ဗိုင္းရပ္ ကူးစက္ခံရေသာ လူတို႔တြင္ ျပင္းထန္ေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါကို ခံစားရႏုိင္ၿပီး အခ်ိန္မီ ေဆးကုသ မႈခံယူျခင္း မရွိပါက အသက္ဆံုး႐ံႈး ေစႏုိင္သည္။
ယခုျပင္းထန္ တုပ္ေကြးေရာဂါမွာ အဆိုပါ Type A အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး လူ လူခ်င္းကူးစက္ ျပန္႔ပြားလ်က္ ရွိေနသည္။ ဗုိင္းရပ္ Type B အမ်ဳိးအစားမွာ လူတို႔အၾကား ကူးစက္ျပန္႔ ပြားေလ့ရွိေသာ ရာသီတုပ္ေကြး ဗုိင္းရပ္ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး ေရာဂါအလြန္အမင္း ျပင္းထန္ေလ့မရွိပါ။ Type C အမ်ဳိးအစားမွာမူလူႏွင့္ တိရစၧာန္မ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိကာ လူတြင္ ကူးစက္ခံရပါက ဆိုးရြားျပင္းထန္ေလ့ မရွိေပ။ ႏုနယ္ကေလးမ်ားတြင္သာ ကူးစက္ျပန္႔ပြားေလ့ ရွိသည္။ Type D အမ်ဳိးအစားမွာ လူတြင္ျဖစ္ပြားေလ့ မရွိဘဲ ကြၽဲ၊ ႏြားမ်ားတြင္ အဓိက ကူးစက္ ျပန္႔ပြားတတ္ပါသည္။
ကူးစက္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ပံု
ျပင္းထန္ တုပ္ေကြး ေရာဂါသည္ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္းမွ တစ္ဆင့္ ဝင္ေရာက္ ကူးစက္ ျပန္႔ပြားပါသည္။ ေရာဂါျဖစ္ ပြားေနသူ တစ္ဦး ေခ်ာင္းဆုိး၊ ႏွာေခ်လိုက္ပါက ထြက္ေပၚ လာေသာ အရည္အစက္မ်ားကို ပတ္ဝန္းက်င္ ရွိသူမ်ားက ႐ွဴ႐ိႈက္မိရာမွ ကူးစက္ ပ်ံ႕ႏွံ႔ႏုိင္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ထုိသူက ၎၏ႏႈတ္ခမ္း ပါးစပ္တို႔ကို လက္ျဖင့္ ကုိင္တြယ္၍ ေသာ္ လည္းေ ကာင္း၊ လက္အုပ္ကာ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ထုိသူ၏ လက္တြင္ ဗုိင္းရပ္ ေရာဂါ ပိုးေပက်ံေစပါသည္။ ထုိေပက်ံေနေသာ လက္ျဖင့္ အရာဝတၴဳ ပစၥည္းမ်ားကို ကုိင္တြယ္လုိက္ပါက ဗိုင္းရပ္ပိုးမွာ ထုိအရာမ်ားေပၚသို႔ ေရာက္ရွိသြားမည္။ ထုိအရာဝတၴဳကို အျခားသူမ်ားက ကုိင္တြယ္ကာ ၎တို႔၏ ႏွာေခါင္း၊ပါးစပ္မ်ားသုိ႔ ထိေ တြ႕ျခင္းမွ တစ္ဆင့္လည္း ကူးစက္ ျပန္႔ပြားႏုိင္သည္။ ေရာဂါပိုး ဝင္ေရာက္ျခင္း ခံထားရသူ တစ္ဦးသည္ ေရာဂါလကၡဏာ မျပမီ တစ္ရက္အလိုမွ စတင္ကာ ေရာဂါေဝဒနာ ခံစားေ နရသည့္ ငါးရက္မွ ရက္သတၱပတ္အတြင္း အျခား သူမ်ားကို ကူးစက္ေစႏုိင္သည္။
ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
ျပင္းထန္တုပ္ေကြး ေရာဂါကူးစက္ ခံရပါက ေတြ႕ေနက် တုပ္ေကြးေရာဂါကဲ့သုိ႔ စတင္ခံစား ရတတ္သည္။ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားမွာ ဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကုိက္ျခင္း၊ ကုိယ္လက္အဂၤါမ်ား ကုိက္ခဲျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း၊ ႏွာေစးႏွာေခ်ျခင္း၊ လည္ပင္းနာျခင္း၊ ေအာ့အန္ ဝမ္းေလွ်ာတတ္ျခင္း၊ ပင္ပန္းႏံုးခ်ည့္ျခင္းႏွင့္ အစားအေသာက္ ပ်က္ျခင္းစသည္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပိုမိုဆိုးရြားေသာ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ အသက္႐ွဴက်ပ္ျခင္း၊ ေမာပန္းျခင္း၊ အဖ်ားႀကီး ျခင္း(အပူခ်ိန္မွာ ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္ႏွင့္ အထက္အထိ အဖ်ားႀကီး ႏုိင္ပါသည္)၊ ေခ်ာင္းအလြန္ဆိုးျခင္း (တစ္ခါတစ္ ရံ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ တတ္ပါသည္)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ေမ့ေျမာျခင္းႏွင့္ လက္ဖ်ား၊ ေျခဖ်ားမ်ား ေအးစက္ျခင္း စသည္တို႔ကို ခံ စားေတြ႕ႀကံဳ ရႏုိင္သည္။ အခ်ိန္မီ ေဆးကုသမႈ ခံယူျခင္းမရွိပါက ေနာက္ဆက္တြဲ ျပင္းထန္ေသာ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖင့္ အသက္ဆံုး႐ံႈးႏုိင္သည္။ အခ်ဳိ႕မွာ ဦးေႏွာက္ အေျမႇး ပါးေရာင္ကာ အသက္ဆံုး႐ံႈးျခင္းလည္း ျဖစ္ ႏုိင္သည္။
ေရာဂါကူးစက္ ႏုိင္ေျခမ်ားေသာ သူမ်ား
ကူးစက္ျမန္ၿပီး ျပင္းထန္ေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါ ကူးစက္ႏုိင္ေျခမ်ားေသာ သူမ်ားမွာ အသက္ ၆ လမွ ၂ ႏွစ္အတြင္းရွိ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္မ်ား၊ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ေရာဂါေဝဒနာသည္မ်ား၊ နာတာရွည္ အဆုတ္ေရာဂါ ေဝ ဒနာသည္မ်ား၊ ကိုယ္ခံအား နည္းေနေသာသူမ်ား၊ နာတာရွည္ ေရာဂါေဝဒနာ ခံစားေနၾကရသူမ်ားႏွင့္ အသက္ ၆ဝ ႏွစ္ ေက်ာ္ေသာ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၎တို႔ကူးစက္ခံရပါက အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရသည့္ အေနအထား သုိ႔ အလြယ္တကူ ေရာက္ရွိသြားႏိုင္သည္။
ကာကြယ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ား
ေရာဂါကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ ကုန္က်မႈစရိတ္ သက္သာကာ ပိုမုိထိေရာက္ အက်ဳိးရွိေၾကာင္း သိရွိၾကၿပီး ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ကာကြယ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားမွာ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အတုိင္းျဖစ္ပါသည္-
(က) ေခ်ာင္းဆုိးပါက လက္ကိုင္ပဝါ သုိ႔မဟုတ္ တစ္႐ွဴးစျဖင့္ အုပ္၍ ေခ်ာင္းဆိုးရပါမည္။
(ခ) အရာဝတၴဳ တစ္ခုခုကုိ ကုိင္တြယ္ၿပီးပါက လက္ကုိဆပ္ျပာႏွင့္ သန္႔ရွင္းေသာ ေရျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ Hand swab အရည္ျဖင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း စင္ၾကယ္ေအာင္ ေဆးေၾကာ ေပးရပါမည္။
(ဂ) လူေနထူထပ္ေသာ ေနရာေဒသမ်ားသို႔ မလုိလားအပ္ဘဲ သြားေရာက္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္ရွားသင့္သည္။
(ဃ) ႏွာေခါင္းစည္း (Mask) ကုိႏွာေခါင္းေရာ ပါးစပ္ပါ လံုၿခံဳေအာင္ တပ္ထားသင့္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ တုပ္ေကြး ေရာဂါ ေဝဒနာ ခံစားေနရသူမ်ား တပ္ဆင္ထားပါက အျခား သူမ်ားသို႔ ကူးစက္ျခင္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္ပါသည္။ လူေကာင္းတစ္ဦး အေနျဖင့္လည္း မိမိထံသုိ႔ ကူးစက္ျခင္း မခံရလိုပါက အဆုိပါ ႏွာေခါင္းစည္းကုိ တပ္ဆင္ထားသင့္ပါသည္။
(င) တစ္ကုိယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးကုိ အထူးဂ႐ုျပဳရပါမည္။
(စ) တုပ္ေကြးေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ခံစားရၿပီး သံုးရက္ခန္႔ ၾကာသည့္တိုင္ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းမႈ မရွိလွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါေဝဒနာ ခံစားရမႈ ပိုမိုဆိုးရြား လာလွ်င္ေ သာ္လည္းေကာင္း၊ နီးစပ္ရာေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ကာ စမ္းသပ္စစ္ေဆး ကုသမႈကို ခံယူရပါမည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုရပါမူ ျပင္းထန္တုပ္ေကြး ေရာဂါသည္ ရာသီတုပ္ေကြး အမ်ဳိးအစားထဲတြင္ ပါဝင္ၿပီး မိုးရာသီႏွင့္ ေဆာင္းဦးရာသီတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိကာ တစ္ခါတစ္ရံ ကပ္ေရာ ဂါအသြင္သုိ႔ ေျပာင္းလဲ သြားတတ္ပါသည္။ ယခု ၎ေရာဂါခံစား ေနရသူမ်ား ေတြ႕ရွိေနရေသာေၾကာင့္ အထူးသတိ ျပဳသင့္ေသာ္လည္း အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ပူပန္မႈ မျဖစ္သင့္ေပ။ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ကာကြယ္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားကို စနစ္တက် လုိက္နာက်င့္သံုးၾကမည္ ဆုိပါ က ျပင္းထန္တုပ္ေကြးေရာဂါ ကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ကာကြယ္ႏုိင္မည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း အသိေပး ေရးသားေဖာ္ျပ လုိက္ရေပသည္။ ။
ေဒါက္တာ မင္းစုိးဦး
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/mwdmedia/
