အသက္ကို ဥာဏ္ေစာင့္သည္၊ ဥစၥာကို ကံေစာင့္သည္ဟု အဆိုရွိသည္။ က်န္းမာေရးကုိေရာ ဘယ္အရာကေစာင့္ ေရွာက္ပါသလဲ။
ယေန႔ လက္ရွိကာလ ကမၻာ့အေျခအေန အရပ္ရပ္ႏွင့္ ၿခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ က်န္းမာေရးကို ေငြကေစာင့္ေရွာက္သည္ဟု ဆိုရပါလိမ့္မည္။ လူတစ္ေယာက္၏ က်န္းမာေရး အေျခအေနသည္ ထိုသက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္၏ ဝင္ေငြအေပၚ မွာ မူတည္ေနသည္ ဆိုျခင္းကို မွန္၊ မမွန္ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ သုေတသနစစ္တမ္းေတြ ျပဳလုပ္ထားၾကသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း ၄ဝ ခန္႔က ၿဗိတိသွ် ႏိုင္ငံဝန္ထမ္းမ်ားျဖင့္ သုေတသနစစ္တမ္းတစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ ထိုစစ္တမ္းအရ လစာေကာင္းသည့္ ဝန္ထမ္းသည္ စိတ္ပိုင္း၊ ႐ုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ပိုေကာင္းၿပီး အသက္လည္း ပိုရွည္တာကို ေတြ႕ခဲ့ၾကရသည္။ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ထဲမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအတြင္း အခြန္ထမ္းဝန္ထမ္းမ်ားအေပၚ စစ္တမ္းေကာက္ယူခဲ့ရာ လစာပိုေကာင္းသည့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားက အသက္ပိုရွည္ေနတာကို ေတြ႕ခဲ့ၾကရသည္။
အၾကမ္းဖ်င္း သံုးသပ္ရမည္ ဆိုရင္ေတာ့ ဝင္ေငြေကာင္းလွ်င္ ေဆးကုသမႈ ပိုၿပီးခံယူရသည္။ ဒီေတာ့ အသက္လည္း ပိုရွည္လာၾကသည္ဟု မွတ္ယူခ်င္စရာျဖစ္သည္။ တကယ္တမ္း သုေတသနမ်ားမွာေတာ့ ဝင္ေငြေကာင္းသူေတြ အသက္ပိုရွည္ၾကျခင္းမွာ ပိုၿပီးေဆးစစ္ေဆးခံယူမႈ၊ ေဆးကုသမႈမ်ားေၾကာင့္ အဓိကမဟုတ္ဘဲ အျခားေသာအေၾကာင္း အခ်က္ မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိလာၾကရသည္။
က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ခံရမႈ နည္းပါးလြန္းလွ်င္ ေရာဂါထူတတ္သလို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ခံယူမႈ သိပ္မ်ား သြားလွ်င္လည္း မလိုလားအပ္သည့္ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ေ ၾကာင္း ဆရာဝန္မ်ားက အႀကိမ္ႀကိမ္ ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။ ဝင္ေငြေကာင္းလာသည့္အခါ ေရာဂါရွာေဖြကုသမႈေတြကို မလိုအပ္ဘဲ လုပ္မိလာတတ္ၾကသည္။ Overutilization ဟု သံုးႏႈန္းၾကပါသည္။အေမရိကန္ သမၼတေဟာင္း အိုဘားမား သမၼတ ျဖစ္ခါနီးမွာ အူမႀကီးကင္ဆာအတြက္ မွန္ေျပာင္းျဖင့္ အူမႀကီး ကင္ဆာကို ႀကိဳတင္စစ္ေဆးခဲ့ဖူးသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္မွ အူမႀကီး ကင္ဆာကို မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ရွာေဖြေလ့ရွိၾကေသာ္လည္း သမၼတျဖစ္လာခ်ိန္မွာ အသက္ ၅ဝ မျပည့္ေသးသည့္ အိုဘားမားအတြက္ အထူးသီးသန္႔ စစ္ေဆးေပးခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ေရာဂါရွာေဖြေရး နည္းလမ္းေတြ အဆင့္ျမင့္မားလာသည့္အခါ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္သူမ်ားက ကိုယ့္အိတ္ထဲမွ ေငြကို ထုတ္၍ စိုက္ထုတ္ အကုန္အက်ခံလာၾကပါသည္။ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဆိုတာမ်ဳိးက ေငြေၾကးဥစၥာ ၾကြယ္ဝ လာေလေလ ပိုပိုမ်ားလာေလျဖစ္ရာ က်န္းမာေရးကိစၥရပ္မ်ားမွာလည္း ထိုနည္းသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္ကို ေစ်းကြက္စီးပြားေရးအသြင္ ပံုေဖာ္လာၾကသည့္ သည္ဘက္ေခတ္မ်ားမွာ ဝင္ေငြေကာင္းသူေတြကို ေဆးစစ္ကုသခံဖို႔ packages မ်ားျဖင့္ ဆြဲေဆာင္ေၾကညာလာၾကသည္လည္း ရွိသည္။
မလိုအပ္ဘဲ ေရာဂါရွာေဖြစစ္ေဆးမႈ၊ ကုသမႈမ်ားကို အထူးသျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါ ႀကိဳတင္ရွာေဖြေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ၿပီး ေတြ႕ျမင္ရတတ္ပါသည္။ လူတစ္ဦးမွာ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ပြားေနျခင္း မဟုတ္ဘဲ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္စံုတစ္ရာ ျပသျခင္းမရွိဘဲေရာဂါဟု အမည္သတ္မွတ္လိုက္ျခင္းကို Overdiagnosis ဟုေခၚၾကသည္။ အမွန္တကယ္ ရွိမေနသည့္ ေရာဂါတစ္ခုကို အရွိမွတ္ၿပီး ကုသမည္၊ ဒါမွမဟုတ္ ကုစရာမလိုအပ္ေသးသည့္၊ တစ္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္လာ ႏိုင္ဖြယ္ ရွိေကာင္းရွိႏိုင္သည့္ ေရာဂါတစ္ခုကို ႀကိဳၿပီးကုသျခင္းကို Overtreatment ဟုေခၚသည္။
Overdiagnosis ျဖစ္ရျခင္း၏ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းေတြရွိသည္။ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုတည္းအတြက္ ဆရာဝန္ ျဖင့္အႀကိမ္ႀကိမ္ျပသျခင္း၊ ပံုရိပ္ေဖာ္ေရာဂါ ရွာေဖြေရး ကိရိယာမ်ားျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ စမ္းသပ္ျခင္း၊ အလြန္ေသးငယ္သည့္ အဖုအက်ိတ္ေလးမ်ားကို ျမင္ႏိုင္သည့္ ပံုရိပ္ေဖာ္ စက္ႀကီးမ်ားသံုး၍ ေရာဂါရွာေဖြျခင္းႏွင့္ ဓာတ္ခြဲခန္းေသြး စစ္ခ်က္ အေျဖမ်ားကို စိုးစဥ္းမွ် အတိမ္းအေစာင္းမခံဘဲ တိက်လြန္းေစျခင္းမ်ားက OverdiaGnosis ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕အဖု အက်ိတ္မ်ားက ႀကီးထြားႏႈန္း အလြန္ေႏွးၿပီး ကင္ဆာျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရာ မရွိသည့္ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ လူနာအေနျဖင့္ ကင္ဆာကို အေၾကာက္လြန္ၿပီး စိတ္ေဝဒနာ ခံစားေနရတာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ အျဖစ္မ်ားလာသည့္ ကင္ဆာေလးမ်ဳိးရွိသည္။ ရင္သားကင္ဆာ၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ သိုင္း႐ိြဳက္လည္ပင္းက်ိတ္ ကင္ဆာႏွင့္ မွဲ႕ကင္ဆာမ်ားျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အတြင္းက ျပည္နယ္ တိုင္းလိုလိုမွာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း တက္လာသည့္ ကင္ဆာေတြပါ။ ထူးျခားခ်က္က ျဖစ္ပြားႏႈန္း မ်ားလာေသာ္လည္း ေသဆံုးမႈႏႈန္း တက္မလာသည္ကို ေတြ႕ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ေထာက္ရႈျခင္းျဖင့္ Overdiagnosis ေတြမ်ားေနၿပီဟု သံသယျဖစ္ဖြယ္ရွိပါသည္။
၁၉၇၅ ခုႏွစ္ကတည္းက ျပဳလုပ္လာခဲ့သည့္ သုေတသနမ်ားအရ ဝင္ေငြမ်ားသည့္ အေမရိကန္ ၿမိဳ႕ေလးေတြက ဝင္ေငြ နည္းၿမိဳ႕ေလးေတြထက္ ကင္ဆာေလးမ်ဳိး ျဖစ္ပြားႏႈန္း တက္လာတာကို ေတြ႕ၾကရသည္။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္သည့္ အေမရိကန္မ်ားက ေရာဂါႀကိဳတင္ ရွာေဖြစမ္းသပ္မႈေတြကို ပိုၿပီးလုပ္ခဲ့ၾကလို႔ပါ။ ဥပမာ-ရင္သား ကင္ဆာအတြက္ ခ်မ္းသာသည့္ အေမရိကန္ အမ်ဳိးသမီးေတြက ရင္သားဓာတ္မွန္ ႐ိုက္ျခင္းမ်ားအျပင္ သံလိုက္စက္ ကြင္းဓာတ္မွန္ (MRI) ႐ုိက္ျခင္း၊ လက္ျဖင့္ပင္ စမ္းသပ္ လို႔မရႏိုင္ေသးသည့္ ရင္သားအက်ိတ္မ်ားအတြက္ အပ္ျဖင့္ အသားစယူျခင္းမ်ားျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာေတြကို ပိုၿပီးေစာေစာေတြ႕ေအာင္ ရွာေဖြႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ နာမည္ေက်ာ္မင္း သမီးဂ်ဳိလီပင္လွ်င္ တစ္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိသည့္ ရင္သားကင္ဆာေရာဂါအတြက္ မည္သည့္ ကင္ဆာလကၡဏာမွ မရွိခင္မွာ ရင္သားကို ျဖတ္ထုတ္ပစ္ျခင္းကို ဥပမာျပရပါမည္။
ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ေတြ႕ရွိမႈက ခ်မ္းသာသည့္ အေမရိကန္မ်ားမွာ တိုးတက္မ်ားျပား လာခဲ့သည္ ဆိုေပမယ့္ ထိုကင္ ဆာေလးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈမွာေတာ့ ခ်မ္းသာသူႏွင့္ ဆင္းရဲ သူမ်ားအၾကား ကြာဟမႈ မရွိတာကို ေတြ႕ရွိရသည္။သို႔ေပမယ့္ ရင္သားႏွင့္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာမ်ား၏ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကေတာ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု တစ္ဝန္းလံုး အေနအထားႏွင့္ က်ဆင္းလာခဲ့တာကို ေတြ႕ရသည္။ ႏိႈင္းယွဥ္ တြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ ခ်မ္းသာသည့္ အေမရိကန္မ်ား အတြက္ ကင္ဆာလူနာ တစ္ဦးအသက္ရွင္ဖို႔ ကင္ဆာမရွိသည့္ လူဆယ္ဦးမွာ Overdiagnosis ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသ ခံေနၾကရသည္ဟု သိရပါသည္။
မလိုအပ္ဘဲ ေရာဂါရွာေဖြၿပီး ေရာဂါအမည္ တပ္လိုက္ျခင္းမ်ားက လူနာမ်ားအတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပူပန္ဖိစီးမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္မ်ားကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ ဆရာဝန္မ်ားဘက္က မလိုအပ္သည့္ ေရာဂါရွာေဖြေရး နည္းလမ္းမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ရမည္၊ မလိုအပ္သည့္ ေဆးမ်ားကို ၫႊန္ၾကားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္။ မလိုအပ္ဘဲ အထူးကု ဆရာ ဝန္မ်ားထံ ေစလႊတ္ျပသျခင္းမ်ားကိုလည္း ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔လိုပါသည္။ ေဆး႐ံုေပၚမွာ မလိုအပ္ဘဲ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ တက္ေရာက္ ကုသေစျခင္းကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်ရမည္။ ဒါေတြက ဆရာဝန္မ်ားဘက္မွ လိုက္နာေဆာင္ရြက္သင့္သည့္ အခ်က္မ်ားပါ။
အမွန္ေတာ့ ႏိုင္ငံအားလံုး၏ က်န္းမာေရး ရည္မွန္းခ်က္က ႏိုင္ငံသားတိုင္း စရိတ္စက အနည္းဆံုးျဖင့္ လိုအပ္သည့္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားကို အျပည့္အဝရရွိႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္သည္။ သို႔ေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူနာမ်ားဘက္မွ စိုက္ထုတ္က်ခံရသည့္ က်န္းမာေရးစရိတ္ကိုသာ အားကိုးေနရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ေသာ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ မလုိအပ္ဘဲ အပိုကုန္က်ျခင္းမ်ား မျဖစ္ေစရေအာင္ လူနာ၊ ဆရာဝန္၊ က်န္းမာေရးဝန္ ထမ္းမ်ား အားလံုးက ဝိုင္းဝန္းထိန္းသိမ္းၾကရန္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။ ။
ေဒါက္တာလႊမ္းမိုးဟန္
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/mwdmedia
