ဆရာ မဂၤလာပါရွင့္။ က်မသိခ်င္တာေလးေမးပါရေစ။ GE spsis profond shock ဆိုတဲ့ေရာဂါအေျကာင္းသိပါရေစဆရာ။
တေယာက္ျပီးတေယာက္ ေမးေနၾကတယ္။ ကာယကံရွင္ေမးတာ မဟုတ္ရင္ အခ်က္အလက္ မမွန္တတ္လို႔ မေျဖပါ။ အဲဒီေရာဂါအမည္ကို ဆက္ေရးထားေပမဲ့ (၃) ခုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ GE ဆိုတာ အစာလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ Spsis ဆိုတာ ေသြးထဲ ပိုးေရာက္တာနဲ႔ Profond shock ဆိုတာ ေရွာ့ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးျဖစ္တာ။
Septic shock ဆက္ပတစ္ေရွာ့ခ္ဆိုတာ ေရာဂါပိုးဝင္ရာကေနထြက္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ၊ ငယ္တဲ့ကေလးေတြမွာ ေသဆံုးတဲ့အထိျဖစ္ႏိုင္တယ္။ နာတာရွည္လူနာေတြမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးစကေလးေတြနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ HIV ရွိေနသူလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ပိုးဝင္တိုင္း ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္ျဖစ္တယ္။ တေနရာမွာ ပိုးဝင္တာကေန တကိုယ္လံုးေရာက္တာကို ေသြးထဲပိုးဝင္တာလို႔ ေခၚတယ္။ အေရျပားမွာျဖစ္ရင္ အေရာင္ေျပာင္းလာမယ္။ ေျခလက္ေတြမွာပိတ္ရင္ တစ္ရွဴးေတြေသမယ္။ ဂင္ဂရင္းလို႔ ေခၚတယ္။ ျဖစ္တဲ့ေျခလက္ ျဖတ္ေပးရတယ္။ အေရးပါတဲ့ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြမွာ မရွိမျဖစ္တဲ့ေအာက္စီဂ်င္ မရ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီအစိတ္အပိုင္းက အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ ျဖစ္လာမယ္။ ေသြးဖိအားက်ဆင္းရာကေန ေသဆံုးရတယ္။
ေမြးစကေလးငယ္ေလးေတြ၊ အသက္အရြယ္ၾကီးလြန္းသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ၊ HIV ရွိေနသူေတြ၊ လူးပတ္စ္ေရာဂါ ရွိေနသူေတြ၊ ဆိုရီေယးဆစ္ေရာဂါရွိေသူေတြ၊ ကင္ဆာေဆးယူေနသူေတြ၊ ခြဲစိတ္မႈအၾကီးစား လုပ္ထားသူေတြ၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူေတြ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြ၊ ေဆးရံုမွာတာရွည္ေနရသူေတြ၊ ေဆးကုသဘို႔ ပိုက္ေတြ၊ ဆီးပိုက္ စတာေတြတပ္ထားရသူေတြ၊ ခြဲစိတ္လူနာေတြမွာ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မီးေလာင္နာရွိသူေတြ၊ စက္နဲ႔ အသက္ရွဴေနရသူေတြမွာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
Septicemia ဆက္ပတီဆီးမီးယားဆိုတာ ေသြးထဲပိုးေရာက္တာ။ Bacteremia လို႔လည္းေခၚတယ္။ Blood poisoning လို႔လည္းေခၚတယ္။ Septicemia ဆက္ပတီဆီးမီးယားကေန ေဆးမကုရင္ Sepsis ဆက္ပဆစ္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ မတူၾကပါ။ တကုိယ္လံုးကိုပိုးေရာက္တာကိုသာ ဆက္ပဆစ္ေခၚတယ္။ ဗက္တီးရီးယားပိုး၊ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၊ ဖန္းဂတ္စ္ပိုးေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ မူလေနရာကပိုးေတြ ေနရာအႏွံ႔ေရာက္လာမယ္။ ပြါးမ်ားလာတယ္။
ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္းနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ပိုးဝင္ျခင္း၊ အဆုပ္ပိုးဝင္ျခင္းနဲ႔ ႏူမိုးနီးယား၊ အစာလမ္းနဲ႔ ဗိုက္ထဲပိုးဝင္ျခင္း (ေမးခြန္းထဲကေရာဂါ) ေတြကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးပြါးလမ္းကေနလည္းဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ဆက္ပဆစ္ဆိုတာ ေရာဂါပိုးအတြက္ ခုခံအားစနစ္က အျပင္းအထန္ခုခံလို႔ျဖစ္တယ္။ တကုိယ္လံုး ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္ ဝင္လာမယ္။ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္တာႏိုင္တယ္။ ေသြးဖိအားသိပ္က်တာကို Septic Shock ဆက္ပတစ္ ေရွာ့ခ္ လို႔ေခၚတယ္။ အဆိပ္ေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ Acute Respiratory Distress Syndrome (ARDS) ေခၚ ရုတ္တရက္ အသက္ရွဴလမ္း ဖိအားသက္ေရာက္ခံရျခင္းလည္း ဆက္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
ျဖစ္လာရင္ ျမန္တယ္။ ဖ်ားမယ္။ 101˚F (38˚C) ေက်ာ္မယ္။ ကိုယ္ပူခ်ိန္ ပံုမွန္ထက္ နည္းတာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေအးစက္လာမယ္။ ခ်မ္းမယ္။ ပ်ိဳ႕အန္မယ္။ အသက္ရွဴျမန္မယ္။ တမိနစ္မွာ ၂ဝ ေက်ာ္ႏိုင္တယ္။ သတိလစ္မယ္။ ဆီးသိသိသာသာနည္းမယ္။ စိတ္မၾကည္လင္ျဖစ္မယ္။ ေခါင္းမူးမယ္။ အသက္ရွဴရခက္မယ္။ ႏႈတ္ခမ္းျပာေနမယ္။ ေသြးဖိအားက်မယ္။ ႏွလံုးအလုပ္မမွန္ျဖစ္လာမယ္။ ျမန္လာမယ္။ အားနည္းမယ္။ ပိုဆိုးလာရင္ အေရျပားrSm အနီစက္ေလးေတြ ေပၚလာမယ္။ ပိုဆိုးရင္ ေရွာ့ခ္ရမယ္။ Severe sepsis အဆင့္ဆိုတာ ေမးခြန္းထဲမွာပါတဲ့ Prodound ကိုေျပာတာျဖစ္တယ္။
စစ္ေဆးျခင္း
ေသြးစစ္ရင္ ဗက္တီးရီးယားေတြ႔မယ္။ ေသြးမံႈနည္းေနမယ္။ အသည္းအလုပ္နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္အလုပ္ အားနည္းေနမယ္။ ဓါတ္ဆားမညီတာျဖစ္မယ္။ X-rays ရိုက္မယ္။ CT scan ရိုက္မယ္။ ultrasound ရိုက္မယ္။ MRI ရိုက္မယ္။
ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြ
ႏွလံုးႏိုင္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊ အသက္ဝေအာင္မရွဴႏိုင္ျခင္း၊ ေသြးခဲျခင္း၊ ဆထုပ္ေခၚ ဦးေႏွာေသြးေၾကာမေတာ္တဆျဖစ္ျခင္း၊ အသည္းႏိုင္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊ ေရွာ့ရျခင္း၊ ေသဆံုးျခင္း။
ကုသျခင္း
ေစာေလေကာင္းေလျဖစ္တယ္။ အထူးကုသခန္းမွာထားကုသရမယ္။ ပိုးေသေဆး ေရြးေပးရမယ္။ ပိုးေသေဆးကို ေသြးေၾကာကေနသြင္းေပးရတယ္။ အနာသက္သာေဆး ေပးရမယ္။ အရည္ေတြ ေသြးေၾကာေန သြင္းေပးရမယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းရင္ ေက်ာက္ကပ္ စစ္ေပးရမယ္။ ေသြးဖိအားတက္ေဆးေပးရမယ္။ ေကာ္တီကိုစတီရြိဳက္ေဆး လိုမယ္။ အသက္ရွဴကူစက္လိုႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ခြဲစိတ္ကုသမႈလိုတယ္။
အလားအလာ
လူနာ ၅ဝ%သာ အသက္ရွင္တယ္။ ေဆာရီး။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
