မိုးေတာင္က ေပြးေပါင္ကလို႔ အရပ္ေခၚေခၚတဲ့ အေရျပားေရာဂါကို ေဆးစာနဲ႔ Ringworm အျပင္ Dermatophytosis; Dermatophytid; Tinea လို႔လဲေခၚတယ္။ ေဆးစာအေခၚလြဲေနတာက Worm ဆိုေပမဲ့ သန္ေကာင္မဟုတ္ပါ။ Fungus (ဖန္းဂတ္စ္) မိႈ ျဖစ္တယ္။
အျဖစ္မ်ားတယ္။ အရြယ္မေရြး၊ က်ား-မ မေရြးျဖစ္တယ္။ သူမ်ားကို ကူးလြယ္တယ္။ အတူေနတာ၊ အဝတ္အစား၊ ဘီး၊ ေရကူးကန္၊ တိရစၧာန္ေတြကေန ကူးႏိုင္တယ္။ မိႈပိုးရွိေနျပီး ကိုယ့္မွာ ေပြးကို မျမင္ရေပမဲ့ သူမ်ားကို ကူးေစႏိုင္တယ္။ ယားမယ္၊ နီေနမယ္၊ အေရျပားအေကာင္းထက္ ျမင့္ေနမယ္၊ မီးေလာင္ဖုလိုလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မန္းရည္လဲထြက္ခ်င္ ထြက္ႏိုင္တယ္။ ႏုပ္ခမ္းသား တိတိက်က်ရွိတယ္။ နီတာက ေဘးဘက္မွာ ပိုနီတယ္။ စက္ဝိုင္းလိုျဖစ္ေနမယ္။ ဦးေရခြံမွာ ျဖစ္ရင္ ဆံပင္ကြ်တ္မယ္။ ေျခသည္း-လက္သည္းမွာျဖစ္ရင္ ထူျပီး ပံုေျပာင္းေနမယ္။ အေမွာင္ခမ္းထဲမွာ အျပာေရာင္မီးနဲ႔ စမ္းတာကို Wood's lamp ေခၚတယ္။ KOH exam စမ္းနည္း၊ Skin biopsy စမ္းနည္း နဲ႔ Skin culture ေတြလုပ္ျပီး ေသျခာေအာင္လုပ္ႏိုင္တယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ေျခာက္ေသြ႔ေနပါေစ။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ဖိေနေစမဲ့ အဝတ္အစား မဝတ္ပါနဲ႔။ အဝတ္အစားကို ေန႔တိုင္း ေလွ်ာ္ပါ။ Miconazole, Clotrimazole ေဆးေတြပါတဲ့ ဆိုင္ေတြမွာ ဝယ္လို႔လြယ္တဲ့ Antifungal powders, lotions, creams လိမ္းေဆး ေပါင္ဒါ တခုခုသံုးႏိုင္တယ္။ လိမ္းေဆးထဲမွာ Clotrimazole ပါတာေတြက (Cruex cream, Desenex cream, Lotrimin cream, lotion, and solution) ျဖစ္တယ္။ Miconazole ပါတာေတြက (Monistat-Derm cream), Ketoconazole (Nizoral cream) ေတြျဖစ္တယ္။ Econazole (Spectazole) ေဆး၊ Naftifine (Naftin) နဲ႔ Terbinafine (Lamisil cream and solution) ေတြရွိတယ္။ ယားလို႔ ကုပ္မိရာကေန ဗက္တီးရီးယား ဝင္ေနရင္ Antibiotics ပိုးေသေဆး လိုႏိုင္တယ္။ ျဖစ္တာ မၾကာေသးသူေတြ ေပ်ာက္တာ ျမန္မယ္။ ၾကာမွေဆးကုရင္ ေပ်ာက္တာ ၾကာမယ္။ လိမ္းေဆးနဲ႔ မေပ်ာက္ႏိုင္သူေတြ၊ ဦးေရခြံနဲ႔ ေျခသည္း-လက္သည္း ျဖစ္သူေတြက စားေဆးပါလိုတယ္။
Griseofulvin စားေဆးကို Dermonorm, Fluvin, Fungivin, Geovin, Gris O.D, GrisactinForte, Grisomed, Grisoral, Grisoral-OD, Grisovin-FP, Idifulfin, Nufulvin, Ulvin, Walavin-250, Fulvicin-U/F, Grifulvin V, Gris-PEG နာမည္ေတြနဲ႔လာတယ္။ အသည္းမေကာင္းရင္ မေပးပါ။ လူၾကီး 0.5-1 g/day ေဆးကို အစာနဲ႔ေသာက္တာ ပိုေကာင္းတယ္။ အေရျပားနဲ႔ ဆံပင္ = ၂-၈ ပတ္၊ လက္သည္း = ၆ လ၊ ေျခသည္း = ၁၂ လ။
Griseofulvin ေဆးကို Dermatophytosis အေရျပားေရာဂါျဖစ္ရင္ ကေလး ၁ ႏွစ္အထက္ = 10 to 20 mg/kg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ (သို႔) တဝက္ကို ၂ ခါခြဲတိုက္ပါ။ တေန႔မွာ 1000 mg/day ထက္မပိုေစရ။
Griseofulvin ကို Onychomycosis (Fingernail) လက္သည္းမိႈအတြက္
• Microsize formulation 1000 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေပးပါ။
• Ultramicrosize formulation 660 to 750 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေပးပါ။
Griseofulvin ကို Onychomycosis (Toenail) ေျခသည္းမိႈအတြက္
• Microsize formulation 1000 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေပးပါ။
• Ultramicrosize formulation 660 to 750 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေပးပါ။
Griseofulvin ကို Tinea Pedis အားကစားသမားေျခေထာက္မိႈအတြက္
• Microsize formulation 1000 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေသာက္ပါ။
• Ultramicrosize formulation 660 to 750 mg/day တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ခြဲေသာက္ပါ။
Griseofulvin ကို Tinea Barbae မိုတ္ဆိတ္မိႈအတြက္
• Microsize formulation 500 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Ultramicrosize formulation 330 to 375 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Griseofulvin ကို Tinea Capitis ဦးေရခြံမိႈအတြက္
• Microsize formulation 500 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Ultramicrosize formulation 330 to 375 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Griseofulvin ကို Tinea Corporis ကိုယ္ခႏၶာမိႈအတြက္
• Microsize formulation 500 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Ultramicrosize formulation 330 to 375 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Griseofulvin ကို Tinea Cruris ေပါင္ျခံမိႈအတြက္
• Microsize formulation 500 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Ultramicrosize formulation 330 to 375 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Griseofulvin ကို Dermatophytosis ကေလးမိႈ
• Microsize formulation: 1 year or older: 10 to 20 mg/kg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ 1000 mg/day ထက္မမ်ားေစရ။
• Greater than 2 years: 5 to 15 mg/kg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ 750 mg/day ထက္မမ်ားေစရ။
Griseofulvin ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ပါးစပ္အနာေပါက္၊ ေရငတ္၊ ေခါင္းကိုက္၊ စိတ္က်၊ အိပ္မရ၊ အားယုတ္။ Pregnancy category C သတ္မွတ္ထားလို႔ ကိုယ္ဝန္မွာမေပးရပါ။ လိမ္းေဆးေတာ့ လိမ္းလို႔ ရပါမယ္။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနခ်ိန္မွာေတာ့ တားထားတာမရွိပါ။ Clotrimazole ေဆးပါတဲ့လိမ္းေဆး (Cruex, Desenex, Lotrimin)၊ Miconazole ပါတဲ့လမ္းေဆး (Monistat-Derm) Ketoconazole ပါတဲ့ (Nizoral) နဲ႔ and terbinafine ပါတဲ့ (Lamisil) ေဆးေတြကိုလိမ္းႏိုင္တယ္။
Itraconazole ေဆးကို Biospore, Candistat, Canditral, Fulcover, Fungicap, Itaspor, Itra, Itrazen, Itrole, Sporanox နာမည္ေတြနဲ႔လာတယ္။ ေက်ာက္ကပ္၊ ႏွလံုး သိပ္မေကာင္းသူေတြကို မေပးပါ။ Cisapride, Midazolam, Nisoldipine, Pimozide, Quinidine, Dofetilide, Triazolam, Levacetylmethadol ေဆးေတြနဲ႔ တြဲမေပးပါ။
လူၾကီး 100-200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ (၂ ေတာင့္)။ ေဆးကို အစာမရွိခ်ိန္ေသာက္ရတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ဗိုက္နာ၊ အစားပ်က္၊ ကိုယ္ေရာင္၊ အားယုတ္၊ ကိုယ္ပူ၊ အေနရခက္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းမူး၊ လိင္စိတ္နည္း၊ အိပ္ခ်င္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ေသြးထဲ ပိုတက္ဆီယမ္ဓါတ္နည္း၊ ေယာက္်ားပန္းညွိဳး၊ အသည္းထိခိုက္။ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ ႏို႔ထဲမွာနည္းနည္းသာပါလို႔ ကေလးအတြက္မစိုးရိမ္ရပါ။
Terbinafine ေဆးက စားေဆး၊ လိမ္းေဆးလာတယ္။
• Anibret Cream, Daskil Cream, Dermafine Cream, Exifine Cream, Fungotek Cream, Mecloma-T Cream, Mycofem Cream, Sebifin Cream, Tebina Cream, Tefdin Cream, Teraderm Cream, Terbee Cream, Terbest Cream, Terbicip Cream, Terbicrat Cream, Terbiderm Cream, Terbina Cream, Terbinyl Cream, Terbized Cream, Terbo Cream, Terfast Cream, Tinafine, Terbinid, Bifine, Derbina, Xtra, Befine, Mycoseal, Tyza Cream လိမ္းေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။
• Anibret Tab, Daskil Tab, Exifine Tab, Fin Tab, Fungotek Tab, Lamisil Tab, Phyte Tab, Sebifin Tab, Tebif Gel, Tebif Tab, Tebina Tab, Tebsil Tab, Tefdin-250 Tab, Teraderm Tab, Terbee Tab, Terbest Tab, Terbicip Tab, Terbized Tab, Terfast Tab, Terif Tab, Tyza Tab, Zimig Cream, Zimig Tab စားေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။
လူၾကီး Toenail- 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ 12 weeks ၃ လေသာက္ပါ။ အစာနဲ႔ နီးနီး ေဝးေဝး ရတယ္။
လိမ္းေဆး Cream တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္။
Fluconazole လူၾကီး 50-400 mg daily ေပးရတယ္။ ကင္ဆာ၊ AIDS ေအအိုင္ဒီအက္စ္၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္နဲ႔ အသဲေရာဂါ၊ အရက္စြဲေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္ေတြမွာ သတိနဲ႔ေပးမယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး = ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕၊ ဗိုက္နာ၊ ဝမ္းပ်က္၊ အစာမေက်၊ ေခါင္းမူး။
Tinea Corporis ကိုယ္မွာေပါက္တဲ့ေပြး
လိမ္းေဆးကို ျဖစ္ေနတဲ့ေနရာတခုလံုးအျပင္ ေဘး ၂ စင္တီမီတာအထိ တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္။ အနည္းဆံုး ၂ ပါတ္။
1. Topical azoles ဆိုတာ Econazole, Ketoconazole, Clotrimazole, Miconazole, Oxiconazole, Sulconazole, Sertaconazole ေတြျဖစ္တယ္။
2. Allylamines ဆိုတာ Naftifine, Terbinafine ေတြျဖစ္တယ္။
3. Ciclopirox olamine ကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။
ေသာက္ေဆးမ်ား
1. Ketoconazole = 3-4 mg/kg/d ေပးရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အသည္းကိုထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။
2. Fluconazole = 50-100 mg/d or 150 mg တပါတ္ ၁ ၾကိမ္၊ ၂-၄ ပါတ္။
3. Itraconazole = 100 mg/d ၂ ပါတ္၊ (သို႔) 200 mg/d ၁ ပါတ္။
4. Terbinafine = 250 mg/d ၂ ပါတ္။
Fungus မိုးစိုစို မိႈသတိထား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/08/fungus.html
Ringworm ေပြး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/ringworm.html
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
