မဂၤလာပါဆရာ။ ကၽြန္ေတာ့္အသက္က ၁၉ နွစ္ပါ။ ေယာက်ာ္းေလးပါ။ ဒီတစ္ေခါက္မွာ Raynaud's disease အေၾကာင္းေလး စုံစုံလင္လင္ေလး သိခ်င္လို႔ပါခင္ဗ်။ အမွားပါလၽွင္ခြင့္လႊတ္ေပးပါ။ ေလးစားလ်က္။
ေရးေနာ့ဒ္ ေရာဂါဆိုတာ ေသြးလႊတ္ေၾကာေသးေသးေလးေတြမွာ Vasospasm ေခၚတဲ့ျဖစ္စဥ္ကေနျဖစ္တာပါ။ ေျခေခ်ာင္း လက္ေခ်ာင္းေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။ ေအးတဲ့အခ်ိန္၊ ေအးတာနဲ႔ထိေတြ႔လို႔ျဖစ္တယ္။ ထံုလာတယ္။ ဒုကၡိတလိုေတာ့ ျဖစ္မေနေပမယ့္ ဒုကၡေတာ့ေပးတယ္။ ျဖစ္လိုက္ သက္သာလိုက္ေနတယ္။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မကျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ေဆာရီး။
ေျခေခ်ာင္းလက္ေခ်ာင္းေလးေတြ ေအးစက္မယ္။ အေရာင္ေျပာင္းမယ္။ ထံုေနမယ္။ အေရာင္ေဖြးလာရင္ စတာပဲ။ ေသြးေကာင္းေကာင္းမေလွ်ာက္လို႔ပါ။ ျပာႏွမ္းလာမယ္။ ေသြးပိုရလာရင္ ရဲလာမယ္။ က်င္လာမယ္။ ေရာင္လာမယ္။ သံုးေရာင္ခ်ယ္ေျပာင္းတယ္။ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္း၊ ႏွာေခါင္းအဖ်ားေနရာမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ နားရြက္၊ ႏို႔သီးမွာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Primary နဲ႔ secondary အမ်ိဳးအစား (၂) ခုရွိတယ္။
Primary Raynaud's ကို Raynaud's disease လို႔ေခၚတယ္။ အျဖစ္ပိုမ်ားတယ္။ အေျခခံေရာဂါမရွိပဲျဖစ္တယ္။ အသက္ ၁၅-၃ဝ ေတြမွာျဖစ္တယ္။ Secondary Raynaud's ကို Raynaud's phenomenon ေခၚတယ္။ အေျခခံေရာဂါရွိပတယ္။ အျဖစ္နည္းေပမယ့္ ပိုသတိထားရတယ္။ အရြယ္ပိုၾကီးတဲ့ အသက္ (၄ဝ) ဝန္းက်င္မွာျဖစ္တယ္။ အေျခခံေရာဂါေတြဆိုတာ
Connective tissue diseases တြယ္ဆက္တစ္ရွဴးေရာဂါ၊ အဲတာကေန Scleroderma အေရျပားထူတာဆက္ျဖစ္တယ္။
Lupus လူးပတ္စ္ေရာဂါ၊ Rheumatoid arthritis ရူမက္တစ္အဆစ္နာနဲ႔ Sjogren's syndrome ဆင္ဒရုမ္းေတြလည္း ပါတယ္။
ေသြးလႊတ္ေၾကာေရာဂါမ်ားထဲမွာ ႏွလံုးမွာျဖစ္တဲ့ Atherosclerosis ေသြးလႊတ္ေၾကာက်ဥ္းျခင္း၊ ေျခလက္ေတြမွာျဖစ္တဲ့ Buerger's disease ေရာဂါ၊ Primary pulmonary hypertension အဆုပ္ေသြးတိုးေရာဂါကလည္း ဆက္စပ္ေနႏိုင္တယ္။ Carpal tunnel syndrome ကာပယ္တာနယ္လ္ဆင္ဒရမ္းေရာဂါ၊ လက္မွာရွိတဲ့ Median nerve အာရံုေၾကာေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ လက္ကိုအသံုးျပဳတဲ့ စႏၵယားတီးတာ၊ စာရိုက္တာ၊ တုန္ခါတူရိယာတီးတာေတြမွာျဖစ္တယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းနဲ႔ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာေတြကေနလည္း ဆက္စပ္ေနႏိုင္တယ္။ ေဆးတခ်ိဳ႕ကေနလည္း ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးတိုးေဆးတခ်ိဳ႕၊ ergotamine or sumatriptan ပါတဲ့ မိုင္ဂရင္းေဆးတခ်ိဳ႕၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာ ပိတ္ေနရင္ေတာ့ အနာျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ျဖတ္ျပစ္ရတတ္တယ္။ Antinuclear antibodies test စစ္ေဆးနည္းလုပ္ရတယ္။ ခုခံအားကေမာက္ကမျဖစ္တဲ့ကိုသိမယ္။ ESR မ်ားေနမယ္။
ကုသနည္းေတြ -
Calcium channel blockers ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ nifedipine (Afeditab CR, Procardia), amlodipine (Norvasc) and felodipine (Plendil) ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ Alpha blockers ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ prazosin (Minipress) and doxazosin (Cardura) ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ Vasodilators ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ nitroglycerin cream လိမ္းႏိုင္တယ္။ ေသြးက်ေဆး losartan (Cozaar) ေပးႏိုင္တယ္။ ပန္းေသပန္းညွိဳးေဆး Sildenafil (Viagra, Revatio) ကိုလည္းေပးႏိုင္တယ္။
Antidepressant medication စိတ္မက်ေဆး fluoxetine (Prozac, Sarafem) လည္းေပးႏိုင္တယ္။
ခြဲစိတ္ကုသနည္းေတြထဲမွာ အာရံုေၾကာနည္းလည္းပါတယ္။ Sympathectomy ေခၚတယ္။ ထံုေဆးထိုးနည္းနဲ႔ type A (Botox) ထိုးေဆးကေန sympathetic nerves ကိုတားေပးမယ္။
မသံုးသင့္တဲ့ေဆးေတြလည္းသိထားရမယ္။ Pseudoephedrine (Chlor-Trimeton, Sudafed) မူးယစ္ေဆးရာဘနဲ႔ ဆင္တူတာေတြ မသံုးရပါ။ Beta blockers ေဆးေတြျဖစ္တဲ့ metoprolol (Lopressor, Toprol-XL), nadolol (Corgard) နဲ႔ propranolol (Inderal, InnoPran XL) ေတြမသံုးရပါ။
ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ စိတ္ဖိအားေလွ်ာ့ခ်ပါ။ အပူခ်ိန္သတိထားပါ။ ရုတ္တရက္ျဖစ္လာရင္ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို ေႏြးေအာင္ၾကံဖန္ပါ။ ပတ္တီးစီးေပးပါ။ လက္အိတ္ေျခအိတ္ ဝတ္ထားပါ။ အဝတ္နဲ႔ထုပ္ေပးတာ၊ ဘာမွမရွိရင္ လက္ကိုခ်ိဳင္းေအာက္ထားပါ။ ေႏြးတဲ့ေနရာေျပာင္းပါ။ မီးကင္ပါ။ ေနပူထဲထြက္ပါ။ ေရေႏြးပူနဲ႔ေဆးပါ။ ႏွိပ္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
