ဘူးသီးမွ အရီးေတာ္ဟူေသာစကားသည္ ျမန္မာစကားပံုတြင္ အသံုးမ်ားေသာ စကားပံု တစ္ခုျဖစ္သည္။ အေဖ၏ႏွမကို ၿမိဳ႕တြင္ အေဒၚ (သို႔မဟုတ္) ေဒၚေလးဟု ေခၚၾကသည္။ ေရွးက ေတာရြာမ်ားတြင္ အရီးဟုေခၚေသာ အသံုးအႏႈန္းသည္ ယခုအခါ သိပ္မသံုးၾကေတာ့ပါ။ အေဒၚႏွင့္အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ စကားပံု၏ ဆိုလုိရင္းမွာ ယခင္က မေခၚမေျပာ လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားသည့္အေဒၚ (အရီး) ကို သူ႕အိမ္က ဘူးခင္းတြင္ ဘူးသီးမ်ားေတြ႕မွ ေဆြမ်ဳိးစပ္ၿပီး အရီးေတာ္ခ်င္လာသည္ဟု ဆုိလုိသည္။ ေက်းလက္ ဓေလ့လည္း ေပၚလြင္၊ လူတို႔၏ အလုိရွိမွ ခ်ဥ္းကပ္သည့္အက်င့္ကိုလည္း ေထာက္ျပ သည့္စကားပံုျဖစ္သည္။
ဘူးသီးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ျမန္မာစကားပံုႏွင့္ ဆို႐ိုးမ်ားစြာရွိသည္။
- ဘူးေကာင္းလွ်င္ စင္ခံ၊ လင္ေကာင္းမွ စံရ၊
- ဘူးတစ္လံုးေဆာင္ အုိေအာင္ မဆင္းရဲ၊
- ဘူးေလးရာ ဖ႐ံုဆင့္၊
- ဘူးေတာင္းနစ္ ေစာင္ျခမ္းေပၚ
စသည့္ စကားပံုမ်ားစြာ ရွိသည္။
စာေရးသူငယ္စဥ္က ဘူးသီးေၾကာ္ အလြန္ႀကိဳက္သည္။ စာေရးသူတို႔၏ဇာတိ ဥကၠံၿမိဳ႕ငယ္ေလးမွာ ၿမိဳ႕လယ္တြင္ တစ္ဖာလံုပတ္လည္ခန္႔က်ယ္သည့္ ကန္ႀကီးတစ္ခုရိွ သည္။ ထုိကန္မွ ေရကို ေသာက္သံုးေရအျဖစ္ တစ္ၿမိဳ႕လံုးက ေသာက္သံုးၾကသည္။ ညေနေစာင္းၿပီဆိုလွ်င္ ကန္ေပါင္႐ိုးတြင္ ေရထမ္းသမားမ်ား၊ ေရစည္လွည္းမ်ားအျပင္ အဝတ္အစားလွပစြာဝတ္ဆင္ထားသည့္ ဥကၠံသူအပ်ဳိေခ်ာမ်ားသည္ ေရအိုးကိုယ္စီ ျဖင့္ ေရခပ္ဆင္းၾကသည္။
ကန္ေပါင္ေစာင္းတြင္ တဲငယ္ေလးမ်ားျဖင့္ ဘူးသီးေၾကာ္ဆိုင္မ်ားရွိသည္။ ထိုင္စရာ စားပြဲခံု အဝိုင္းေလးမ်ားတြင္ အခ်ဥ္ရည္ေျမအုိးငယ္မ်ား ခ်ထားသည္။ ဘူးသီးေၾကာ္ကို တို႔စားစရာ အခ်ဥ္ရည္အျဖစ္ အႏွစ္တုိက္ထားေသာ မန္က်ည္းမွည့္ အရည္ႏွင့္ ခ်င္း၊ င႐ုတ္သီးအနည္းငယ္၊ ဆားေလွာ္အနည္းငယ္ေထာင္းထည့္ထား သည္။ အခ်ဥ္ရည္ ခ်ည္းမဟုတ္ နံနံပင္ပါ အစည္းလုိက္ခ်ေပးထားသည္။
ထိုေခတ္က ကာလသားလူပ်ဳိမ်ားသည္ ေရခပ္လာသူအပ်ဳိေလးမ်ားကို သည္ အတိုင္း ထုိင္ၾကည့္ရသည့္အစား ဘူးသီးေၾကာ္လာစားသလုိလုိႏွင့္ ၾကည့္ၾကသည္။ ဘူးသီးေၾကာ္တစ္ပြဲမွာၿပီးစားလွ်င္ အခ်ဥ္ရည္ႏွင့္ နံနံပင္ကို တြဲဖက္စားေသာအခါ တစ္ခါတည္း အရသာႏွစ္မ်ဳိးရသည္။ တစ္မ်ဳိးက လွ်ာအရသာ။ ေနာက္တစ္မ်ဳိးက ပ်ဳိေမမ်ားကို ၾကည့္ရသည့္ မ်က္စိအရသာျဖစ္သည္။
ဘူးသီးေၾကာ္ ေၾကာ္ရာတြင္ ဆန္ႏွစ္က အေရးႀကီးသည္။ ဘူးသီးေၾကာ္ ေပ်ာ့မေန ေစရန္၊ ၾ<ြကပ္ရြေနေစရန္ ဆန္ၾကမ္းအမႈန္႔ႏွင့္ ေကာက္ညႇင္းဆန္မႈန္႔ကို အခ်ဳိးက် ေရာစပ္ရသည္။ အခ်ဳိ႕နာမည္ႀကီးေသာ ဘူးသီးေၾကာ္ဆုိင္မွ အေၾကာ္တြင္ ေရႊၾကည္ အမႈန္႔ကိုပါ ေရာထည့္သည္။ သူတို႔ေရာထည့္သည္ကို အျခားသူမ်ား နည္းမသိေအာင္ လွ်ိဳ႕ဝွက္ထားၾကသည္ဟု ဆုိသည္။ (ယခုေခတ္တြင္ အေၾကာ္မ်ား ၾ<ြကပ္ရြေအာင္ စားအုန္းဆီအခဲကို သံုးသည့္အျပင္ ၾ<ြကပ္ၾ<ြကပ္အိတ္၊ ေရသန္႔ဘူးမ်ားကို ထည့္ေၾကာ္ၿပီး မသမာေသာနည္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ေနၾကသည္ဟု သိရသည္။)
ဘူးသီးသည္ အေအးစာျဖစ္သည္။ ဟင္းခ်ဳိအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ င႐ုတ္ေကာင္း ခတ္ၿပီး ဟင္းခါးအျဖစ္လည္းေကာင္း အရည္ေသာက္ခ်က္ၾကသည့္အျပင္ အသားငါး တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္လည္း ေရာခ်က္စားၾကသည္။
တေလာက စင္ကာပူႏုိင္ငံဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ အလည္အပတ္ လာေရာက္ သည့္အခါ ဧည့္ခံေသာထမင္းဝိုင္းတြင္ နာမည္ေက်ာ္ဟင္းလ်ာတစ္ခြက္မွာ ''ဘူးသီးႏွင့္ ၾကက္သားကာလသားခ်က္'' ဟင္းလ်ာျဖစ္သည္။ ျမန္မာေတာဓေလ့ ့ဟင္းလ်ာျဖစ္ၿပီး ထုိဟင္းကို စီစဥ္သူမွာလည္း ႏုိင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ျဖစ္ေနသည္ဆိုျခင္းေၾကာင့္ လူအေတာ္မ်ားမ်ား အ့ံၾသသြား ၾကသည္။
''ဘူးသီးႏွင့္ ၾကက္သားကာလသားခ်က္'' ခ်က္နည္း
ကာလသားခ်က္ဆိုသည့္အတိုင္း အမ်ဳိးသမီးမ်ား အကူအညီမပါဘဲ ခ်က္ရသည္။ သူခိုးကာလသားခ်က္ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ည အရပ္ဓေလ့ အေပ်ာ္သေဘာ ခိုးၾက၊ ဝွက္ၾကပစၥည္းမ်ား ေနရာေရႊ႕ထားၿပီး ေနာက္ေျပာင္က်ီစယ္ ၾကသည့္ ကာလျဖစ္သည္။ (ယေန႔ေခတ္တြင္ အမွန္တကယ္ ခုိးၾက၊ ဝွက္ၾကသည့္အျပင္ အေၾကာင္းမဲ့ဖ်က္ဆီးသည့္ အက်င့္ဆိုးမ်ားက လႊမ္းမိုးသြားၿပီျဖစ္သည္။)
အမွန္ေတာ့ ေရွးက ၾကက္သားကာလသားခ်က္မွာ ခုိးၿပီးရသည့္ ၾကက္ကို နံနက္မလင္းမီ ညတြင္းခ်င္း ခ်က္စားၾကသည္။ ထုိ႔အတူ ဘူးသီးမွာလည္း အိမ္ေ႐ွ႕တြင္ စင္ထုိးၿပီး စိုက္ထားေသာ ဘူးသီးကို ခုိးၿပီး ခူးဆြတ္ယူကာ ခ်က္ရသည္။ ျမန္ျမန္က်က္ ေစရန္ ဘူးသီးအရင့္ကို မယူ။ ႏုေသာ ဘူးသီးကို ခူးရသည္။ ရင့္ေသာဘူးသီးကို ခူးမိလွ်င္ ျမန္ျမန္မက်က္ႏုိင္သျဖင့္ သတိထားရသည္။
လူငယ္ကာလသားမ်ား စုမိလွ်င္ အနည္းဆံုး ၁ဝ ဦးခန္႔ရွိႏုိင္သျဖင့္ ထမင္းခ်က္ရန္၊ ဟင္းခ်က္ရန္ ျပည္ဝင္အိုးႀကီးမ်ား လုိသည္။ ျပည္ဝင္အိုးဆိုသည္မွာ ဆန္တစ္ျပည္ခ်က္ လွ်င္ ဝင္ဆံ့သည့္ အိုးမ်ဳိးျဖစ္သည္။
ခိုးၿပီး သတ္ထားေသာၾကက္ကို ေရေႏြးပူေအာင္တည္ထားေသာ အိုးႀကီးတြင္ႏွစ္ၿပီး အေမြးမ်ား ႏုတ္ရလြယ္ေအာင္ ေရေႏြးစိမ္ရသည္။ အေမြးမ်ားသန္႔စင္ေအာင္ ႏုတ္ၿပီး ေနာက္ ရင္ခြဲၿပီး အတြင္းမွ အူအသည္းကို ႏုတ္ယူရသည္။ ထုိသို႔ အူအသည္းမ်ား ႏုတ္ယူရာတြင္ အထူးသတိျပဳရသည္မွာ သည္းေျခအိတ္ မေပါက္ေစရန္ျဖစ္သည္။ သည္းေျခအိတ္ေပါက္သြားလွ်င္ ၾကက္သားဟင္းတစ္အိုးလံုး ခါးသြားႏုိင္သည္။
''ဘူးသီးႏုႏု ၾကက္ပုပု'' ဟု စကားရွိသည္။ ၾကက္အရွည္သည္ ၾကက္ဖျဖစ္သည္။ ၾကက္အမက ပုသည္။ ဘူးသီးႏွင့္ ၾကက္သားဟင္းခ်က္စားလွ်င္ ၾကက္မအသားႏွင့္ ခ်က္ပါက ပိုေကာင္းသည္ဟု ဆိုသည္။
ၾကက္သားကာလသားဟင္းတစ္ခြက္ ခ်က္မည္ဆိုလွ်င္ ၾကက္သားကို မညီမညာ အတံုးႀကီးမ်ားတံုးၿပီး နႏြင္း၊ ဆား၊ ငံျပာရည္တို႔ျဖင့္ စိမ့္ဝင္ေအာင္ နယ္ရသည္။ င႐ုတ္သီးေျခာက္ကို မေထာင္းဘဲ အေတာင့္လုိက္ သို႔မဟုတ္ လက္ျဖင့္ေခ်ၿပီး ထည့္ခ်က္ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကာလသားခ်က္စားလွ်င္ ႏႈတ္ခမ္းတြင္ င႐ုတ္သီးဖတ္ ကပ္ပါလာသည္ဟု ဆိုၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၾကက္သားကို ျပဳတ္ၿပီး ႏူးခါနီးမွ ဆီႏွစ္က်ပ္ခြဲ သားခန္႔ ထည့္ရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဘူးသီးစိတ္မ်ား ထည့္ရသည္။ ဘူးသီး အလြန္ႏုလွ်င္ အသားက်က္ၿပီးမွထည့္ၿပီး ေခတၱအုပ္ထားလွ်င္ ႏူးၿပီးစားႏုိင္ၿပီျဖစ္သည္။
ၾကက္သားႏွင့္ ဘူးသီးကာလသားခ်က္သည္ အလြန္ခ်ဳိၿပီး စားေကာင္းသည့္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ အစားအစာျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕က င႐ုတ္သီးေျခာက္အျပင္ မိုးေမွ်ာ္ င႐ုတ္သီး စိမ္း အေတာင့္ေလးမ်ားပါ ထည့္ခ်က္ေလ့ရွိသည္။ ခ်ဳိ၊ စပ္အရသာျဖင့္ ေဆာင္းဦးညဥ့္ အခ်ိန္တြင္ ေခြၽးစို႔လာေစသည့္ ဟင္းလ်ာျဖစ္သည္။
ယခုအခါ ဟုိတယ္ႀကီးအခ်ိဳ႕တြင္ ဘူးသီးၾကက္သား ကာလသားခ်က္ကို မီႏူးတြင္ ထည့္၍ ေရာင္းခ်ေနၾကၿပီဟု သိရသည္။ စင္ကာပူႏုိင္ငံသားမ်ား အႀကိဳက္ေတြ႕သျဖင့္ ေလယာဥ္ျဖင့္ပင္ မွာစားၾကသည္ဟု သိရသည္။
ဘူးခ်ဥ္ႏွင့္ င႐ုတ္သီးေျခာက္ အေတာင့္လုိက္ေၾကာ္သည့္ ဟင္းလ်ာမွာလည္း ခံတြင္းၿမိန္ေစသည့္ ဟင္းလ်ာျဖစ္သည္။
ဘူးခ်ဥ္ျပဳလုပ္ရန္ ဘူးသီးရင့္ရင့္လုိသည္။ ရင့္ၿပီး ဟင္းခ်က္စားရန္ မေကာင္း ေတာ့သည့္ ဘူးသီးကို လက္ကိုင္ျခစ္ျဖင့္ ျခစ္ၿပီး အမွ်င္မ်ားရေအာင္ျပဳလုပ္ရသည္။ အမွ်င္ရွည္မ်ားရလွ်င္ အျမင္လွပေသာ ဘူးခ်ဥ္ကိုရမည္ျဖစ္သည္။
ဘူးခ်ဥ္ျပဳလုပ္ရန္ (သဘာဝနည္းအတိုင္း) ထမင္းရည္လိုသည္။ ထမင္းကို ေရွးက ထမင္းရည္ငွဲ႔ ခ်က္ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း အာဟာရဓာတ္မ်ား ထြက္ကုန္သည္ဟုဆိုကာ ေရခန္းခ်က္ၾကသည္။ ခလုတ္ႏွိပ္႐ံုျဖင့္ ထမင္းက်က္ႏုိင္ေသာ ထမင္းေပါင္းအိုးမ်ား ေပၚလာေသာအခါ ထမင္းရည္ငွဲ႕ခ်က္သည့္ ဓေလ့သည္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားရသည္။ အမွန္မွာ အရာရာတုိင္းတြင္ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ရွိသည္။ ထမင္းကို အရည္ငွဲ႕ ခ်က္စားျခင္းျဖင့္ အဝလြန္ျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ကစီဓာတ္လြန္ကဲၿပီး ဝမ္းဗိုက္စူ ထြက္ျခင္းကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္သည္။
ဘူးခ်ဥ္စိမ္ရန္အတြက္ ထမင္းရည္ငွဲ႔ခ်က္ၿပီး အေအးခံထားရမည္။ ထမင္းရည္ စိမ္ေသာ အရာတိုင္းသည္ သံုးရက္မွ ေက်ာ္လြန္လွ်င္ အခ်ဥ္ေပါက္စၿမဲျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕က ထမင္းရည္တြင္ ထမင္းလက္တစ္ဆုပ္ခန္႔ထည့္၍ အခ်ဥ္ေပါက္ျမန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ဟင္းဂလာခ်ဥ္၊ ခံတက္ခ်ဥ္၊ မုန္လာခ်ဥ္၊ ဘူးခ်ဥ္ အားလံုးပင္ ထမင္းရည္ႏွင့္စိမ္ၿပီး အခ်ဥ္ေဖာက္ႏုိင္သည္။
႐ိုးရာဓေလ့အတိုင္းစိမ္လွ်င္ ေျမအိုး၊ စဥ့္အိုးျဖင့္ စိမ္ၾကသည္။ မိမိစိမ္မည့္ အနည္း အမ်ားကိုလိုက္၍ စဥ့္အိုးအႀကီး အေသး၊ အေနေတာ္အရြယ္ကို အသံုးျပဳရသည္။
ဘူးခ်ဥ္စိမ္ရာတြင္ ေနရာေဒသအလုိက္ စိမ္နည္းမတူၾကေပ။ နာမည္ႀကီးေသာ မိုးကုတ္ဘူးခ်ဥ္ႏွင့္ မေကြး၊ မင္းဘူးမွထြက္ေသာ ဘူးခ်ဥ္မ်ားသည္ အရသာအားျဖင့္ ကြဲျပားၾကသည္။ မိုးကုတ္ဘူးခ်ဥ္မွာ ဆန္ေဆးရည္ႏွင့္ ခ်ဥ္သည္။ ဝါးပိုးဝါးႏွင့္ထည့္သည့္ ဘူးခ်ဥ္လည္း ရွိသည္။ ေတာေခါင္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ စဥ့္အိုးသံုးေလ့မရွိေပ။ မင္းဘူး နယ္မွ ျပဳလုပ္ေသာ ဘူးခ်ဥ္တြင္ ေကာက္ညႇင္းဆန္အနည္းငယ္ကို ထမင္းရည္ႏွင့္ ေရာ၍စိမ္သည္ဟု သိရသည္။ ေကာက္ညႇင္းဆန္ထည့္စိမ္ျခင္းအားျဖင့္ ဘူးခ်ဥ္ေၾကာ္ ရာတြင္ ဖြယ္မေနဘဲ စီးစီးပိုင္ပိုင္ျဖင့္ ပို၍စားေကာင္းသည္ဟု ဆိုသည္။
သဘာဝအတိုင္း အခ်ဥ္တည္ေသာ သီးႏွံမ်ားမွာ အစာအိမ္အတြက္၊ အသည္း အတြက္ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိးမရွိပါ။ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ေရာင္းခ်ေသာ အခ်ဥ္မ်ားမွာ စိတ္မခ်ရ။ ဓာတုေဗဒ အခ်ဥ္ခဲမ်ား၊ ေဆးမ်ားအသံုးျပဳသျဖင့္ စားသံုးရာတြင္ အလြန္ အၲရာယ္မ်ားသည္။ သဘာဝအခ်ဥ္မဟုတ္လွ်င္ စားသံုးရန္ မသင့္ပါ။ အသည္းမွ သန္႔စင္ႏုိင္သည္ထက္ ေက်ာ္လြန္လာေသာအခါ ေက်ာက္ကပ္ကိုပါ ပ်က္စီးေစသျဖင့္ ယခုေခတ္တြင္ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းသူ၊ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္သူ အလြန္မ်ား လာရျခင္းျဖစ္သည္။ အခ်ဥ္တည္သည့္ အစားအေသာက္မ်ားကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၿပီး ေန႔စဥ္စားသံုးရန္ မသင့္ပါ။ တစ္ပတ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ခန္႔သာ စားသံုးသင့္သည္။
ဘူးသီးသည္ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလံုးတြင္ မရသည့္ ေနရာမရွိ။ အလြန္ေပါမ်ားေသာ အသီးအႏွံျဖစ္သည္။ ဘူးပင္မွရေသာ ဘူးၫြန္႔သည္လည္း ဟင္းခ်ဳိခ်က္စားရာတြင္ အလြန္ေကာင္းေသာ ဟင္းလ်ာျဖစ္သည္။
ေရွးေဆးက်မ္းမ်ားအလုိအရ ...
ဘူးသီးသည္ ခ်ဳိ၏။ ႏွလံုးကို ႏွစ္သက္ေစ၏။ ဘူးသီးအရွည္၊ အပုႏွစ္မ်ိဳးလံုးသည္ ခ်ဳိ၏။ ေၾကခဲ၏။ ႏႈတ္ကို ၿမိန္ေစတတ္၏။ သလိပ္သည္းေျခကိုႏိုင္၏။ သုတ္ကိုပြားေစ တတ္၏။ ရသအစရွိေသာဓာတ္ကို တိုးပြားေစတတ္၏။ (ဥတုေဘာဇနသဂၤဟက်မ္း)
ဘူးသီးသည္ ေသြး၊ ေလတို႔ကို ေၾကေစ၏။ တက္၏။ အဆိပ္ျပင္းထန္ေသာ ေတာပင့္ကူ၏ အဆိပ္ကို လ်င္ျမန္စြာ ပယ္ေစ၏။ (ဓာတုရသ၊ ေလးေစာင္တြဲဓာတ္က်မ္း)
ဘူးသီး အခ်ဳိသည္ ေၾကခဲ၏။ ႏႈတ္ၿမိန္ေစ၊ ေလပြားေစ၊ သုတ္ပြားေစ၏။ ႏွလံုးကို ေက်းဇူးျပဳ၏။ ကိုယ္ဝန္ကို ေစာင့္ေရွာက္ေမြးျမဴတတ္၏။ သည္းေျခ၊ သလိပ္ေဒါသကို ႏုိင္၏။ ထုိ႔အျပင္ သည္းေျခေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ား၊ ပိန္ႀကံဳေသာေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။ ဘူးသီးအခါးသည္ ေခ်ာင္းဆုိးပန္းနာ၊ ေဖာေရာင္ျခင္း၊ အနာ ေပါက္၊ ထုိးေအာင့္ျခင္း၊ အဆိပ္သင့္ျခင္း၊ သည္းေျခ၊ ေလေဒါသကိုႏုိင္၏။ (အရွင္ နာဂသိန္ အေျချပဳေဆးအဘိဓာန္)
ၾကည္လြင္ျမင့္(မုျဒာ)
Myanmaalinn
https://www.facebook.com/pg/MYANMAALINNNEWS
