ပ်ိဳ႕တာနဲ႔ အန္ခ်င္တာ ႏွစ္မ်ိဳးက ဆက္စပ္ေနတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ား ေန႔တဓူဝ ျဖစ္ၾကတာက ကားစီးရင္ မူးျပီး အန္ခ်င္တာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ ခံစားရတာေတြ ျဖစ္မယ္။ ေဆးေတြေၾကာင့္လဲ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က မၾကိဳက္တဲ့ အနံ႔ရတာ၊ အသံၾကားတာ၊ တခုခုျမင္ရတာနဲ႔ ပ်ိဳ႕ခ်င္တယ္။ အစားမ်ားလို႔လဲ အန္တတ္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္းလဲအန္ႏိုင္တယ္။
၂ဝဝ၉ သုေတသန တခုအရ အစာလမ္းေၾကာင္း ေရာင္လို႔ျဖစ္တာ ၃၇% နဲ႔ အမ်ားဆံုး၊ ေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာက ၃% ေတြ႔ရတယ္။ ၁ဝ% ကို ဆရာဝန္ေတြက အေၾကာင္းရွာမရဘူး။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ ၈ဝ% မွာ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာအပါအဝင္ ဟိုဟိုဒီဒီ ျဖစ္တာကို Morning sickness ေခၚတယ္။ ဒီအထဲက Hyperemesis gravidarum အဆင့္ထိ ဆိုးလြန္းသူေတြ ေဆးရံုတက္ ကုၾကရတယ္။ ရွားရွားပါးပါး ကိုယ္၀န္ဖ်က္ေပးရမွာေတာင္ ရွိႏိုင္တယ္။ ေနာက္ တမ်ိဳးက Disequilibrium လို႔ေခၚတဲ့ မွ်ေျခလြတ္သြားတာ။ ျမင့္တာ၊ နိမ့္တာ၊ ေကြ႔တာ၊ ေကာက္တာကို လူက လိုက္မမီတာမ်ိဳး ေျပာတာပါ။
ပ်ိဳ႕ခ်င္-အန္ခ်င္ေစႏိုင္တာေတြကေတာ့
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စ လကၡဏာမ်ား၊ အစာအိမ္ေရာင္၊ အရက္၊ အူအတက္ေရာင္၊ အရိုးကင္ဆာ၊ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ၊ သည္းေျခလမ္းေရာင္၊ စိတ္က်ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳထိန္းမရတာ၊ ေနေလာင္၊ တုပ္ေကြး၊ အစာဆိပ္သင့္၊ သည္းေျခလမ္းေရာဂါ၊ GERD အစာမ်ိဳျပြန္ေရာဂါ၊ သည္းေျခေက်ာက္၊ မ်က္စိေရတိမ္၊ ေခါင္းခိုက္မိျခင္း၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အပူမ်ားျခင္း၊ အသည္းေရာင္ေရာဂါ၊ ဦးေခါင္းၾကီးေရာဂါ၊ (အင္ဖက္ရွင္)၊ အူလမ္းေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ေတာ့ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္၊ နားအတြင္းေရာင္ျခင္း၊ (လစ္စတားရီးယား) ပိုးဝင္ျခင္း၊ ငွက္ဖ်ား၊ ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္၊ (မိုင္ဂရင္း)၊ ကားမူးျခင္း၊ Multiple Myeloma ေသြးကင္ဆာတမ်ိဳး၊ သရက္ရြက္ေရာင္၊ အစာအိမ္ေလနာ၊ (ဆာလ္မိုနဲလား) ပိုး၊ အူသိမ္ပိတ္၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္တုပ္ေကြး၊ (ဗာတိုင္ဂို) အမူးေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္အသားဝါ၊ အဝါေရာင္အဖ်ား ေရာဂါေတြ ျဖစ္တယ္။
ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ေရာဂါ (ေအ-တူ-ဇက္) ရွိသလို အအန္ေပ်ာက္ေဆးကလဲ (ကၾကီး ကေန အ) အထိရွိတယ္။ Amitriptyline, Antivert, Antrizine, Ativan, Aventyl, Benadryl, Bonine, Cannabinoids, Dimenhydrinate, Diphenhydramine, Droperidol, Lorazepam, Marijuana, Meclizine, Meclozine, Meni-D, Metoclopramide, Metozol, Nortriptyline, Octamide, Ondansetron, Pamelor, Prochlorperazine, Promethazine, Pyridoxine (Vitamin B6), Reglan, Reglan, Scopolamine, Transderm-Scop ေတြ ျဖစ္တယ္။
ကေလးငယ္ေလးေတြ အန္ရင္ေတာ့ လူၾကီးေတြနဲ႔ မတူတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးစကေလး အန္တာ အမ်ားဆံုးက ႏို႔စို႔ရင္ ေလကိုပါ မ်ိဳခ်တာမို႔ သူ႔အစာအိမ္ထဲ ေလအပိုေတြ မ်ားလို႔ အန္မယ္။ ကေလး ငယ္ေသးလြန္းေတာ့ သူ႔ အစာလမ္း အထိန္းက ေကာင္းေကာင္း မရင့္က်က္ေသးေတာ့ ပိုျဖစ္ေစတယ္။ ဒါမ်ိဳးျဖစ္ရင္ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ျပီးတိုင္း ေခါင္းေထာင္ျပီး ေက်ာေလးသပ္ေပး ေလထုတ္ရမယ္။ ေဆးတိုက္ဘို႔ မလိုပါ။ တကယ္လို႔ အတင္းထိုးအန္တာမ်ိဳး ျဖစ္ရင္ေတာ့ ေရာဂါတခုခု ရွာရမယ္။ ကေလး ၂-၃ လအရြယ္မွာ အစာစားေကြ်းျပီး ထိုးအန္ရင္ Pyloric stenosis ဆိုတဲ့ အစာအိမ္ အထြက္ေနရာ က်ဥ္းတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသခ်ာစစ္ေဆးျပီး လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသရတယ္။ ကေလးမွာဘဲ အန္လဲအန္မယ္၊ ငိုလဲငိုမယ္၊ ဝမ္းထဲမွာလဲ ေသြးအနီေရာင္ပါမယ္ ဆိုရင္ Intussusception ေခၚတဲ့ အူထဲကို အူတိုးဝင္လို႔ အူပိတ္ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ခြဲစိတ္ရမွာပါဘဲ။ ဝမ္းလွ်ာတာနဲ႔ အန္တာ ေရာေနတယ္ဆိုရင္ (ဗိုင္းရပ္စ္) ဝင္တာ ျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြမွာ Cyclic vomiting syndrome ဆိုတဲ့ ေရာဂါတမ်ိဳးလဲ ရွိတယ္။ အခ်ိန္မွန္ အန္ေနတာမ်ိဳး။ ဘာလို႔ျဖစ္လဲ ေသခ်ာမသိဘူး။
အသက္ငယ္ေလ ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆားနည္းတာ ျဖစ္ႏိုင္ေလ ျဖစ္တယ္။ မ်က္တြင္း ခ်ိဳင့္ေနမယ္၊ မပိတ္ေသးရင္ ငယ္ထိပ္ ခြက္ေနမယ္။ ေျခ-လက္ ေအးစက္လာမယ္၊ အေရျပားကို အသာေလး မ-ၾကည့္ရင္ ေအာက္ျပန္က်တာ အရင္တံုးကလို အျမန္ျပန္မက်ႏိုင္ဘူး။ အားမရွိဘူး၊ ေရငတ္မယ္၊ ဆီးအေရာင္ ရင့္မယ္၊ ဆီးနဲမယ္၊ အာေခါင္ ေျခာက္မယ္၊ ကေလးက ငိုတာေတာင္မွ မ်က္ရည္ ခမ္းေနမယ္၊ ဘယ္လိုေျခာ့ေျခာ့ မရဘူး။
အဖတ္မပါတဲ့-နည္းတဲ့ ေရ-အရည္ကိုသာ ေသာက္ပါ-တိုက္ပါ။ မမ်ားေစနဲ႔။ မနဲေစနဲ႔။ ORS ဓါတ္ဆားေရ ပါးစပ္ကေန တိုက္လို႔ရရင္ တိုက္၊ တခ်ိဳ႕ ကေလးကို ႏွာေခါင္းပိုက္နဲ႔တိုက္။ မရရင္ ဝမ္းေလွ်ာတဲ့ သူေတြကို ကုသလိုပါဘဲ။ RL drip သြင္းရမယ္။ အန္တာသက္သာေဆးကို အန္လို႔ တိုက္မရရင္ ထိုးေပးရတတ္တယ္။ Scopolamine skin patches (Transderm Scop) ေဆးကပ္ခြါကို အေရျပားမွာ ကပ္ထားလို႔ ရတယ္။ Dramamine ေဆးက ကားမူးတတ္သူေတြ အတြက္ ၾကိဳတင္ေသာက္ရင္ အလြန္ေကာင္းတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
