၁။ က်မ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ ပါတ္ ၁ဝ ရက္ေလာက္တုန္းက ေရေက်ာက္ေပါက္ပါတယ္။ ေရၾကည္ဖုေလးေတြပါ။ တကိုယ္လံုးမွာပါပဲ။ တခါမွမျဖစ္ဖူးပါဖူး။ အဲ့လိုျဖစ္ေတာ့စိတ္ေတာ္ေတာ္ပူသြားတယ္။ ကေလးကလည္း ေမြးခါနီးၿပီးဆိုေတာ့ ဗိုက္္အပ္ထားတဲ့ဆရာဝန္ကို သြားျပေတာ့ဆရာဝန္က ACYCLOVIR 800mg (VILEAM) 35 tab ကိုေပးၿပီး ၄ နာရီျခား တခါ တေန႔ကို ၅ ႀကိမ္ ေဆးကုန္တဲ့အထိေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ အခု အနာေတြကေျခာက္ေနပါၿပီ။ ကံဆိုးခ်င္ေတာ့ အနာက က်မမွာေျခာက္ၿပီး က်မအမ်ဳိးသားဆီကို ကူးသြားပါတယ္။ အခုသူေပါက္ေနတာ ႏွစ္ရက္ေလာက္ရွိၿပီ။ သူက အစာအိမ္ေရာဂါရွိပါတယ္။ သိခ်င္တာက က်မ ေသာက္တဲ့ေဆးကိုပဲ အျပင္ကဝယ္ၿပီးသူ႔ကို တိုက္လို႔ ရ-မရ ကိုပါ။ သူကအခုကိုယ္ပါပူေနတယ္။ အရုိးအဆစ္ေတြလည္းကိုက္တယ္။ က်မတုန္းကေတာ့ကိုယ္မပူပါဖူး။ အဆစ္ေတြေတာ့ ကိုက္ပါတယ္။ ကေလးကလည္းေမြးဖို ့တပါတ္ ဆယ္ရက္ေလာက္ပဲလိုေတာ့တယ္။ ကေလးကိုကူးမွာ အရမ္းစိုးပါတယ္ ေဒါက္တာ။ ကေလးမေမြးခင္ျဖစ္ႏုိင္ရင္ေပ်ာက္ခ်င္ပါတယ္။ ကူညီၿပီးေျဖေပးပါဦးေဒါက္တာ။ (အရမ္းဆိုးပါတယ္လို႔ ေရးရပါမယ္)။
၂။ ကြ်န္ေတာ့္ ကေလး အသက္ (၃ ႏွစ္ ၆ လ) မွာ ေရေက်ာက္ေတြ ေပါက္ေနလို႔ပါ။ ေပါက္တာ ၃ ရက္ရွိပါျပီ။ ဆရာဝန္ကေတာ့ ေရေက်ာက္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အေရၾကည္ဖုေလးေတြပါ။ မ်က္ခမ္း၊ လည္ဂုတ္၊ ေနာက္ေက်ာ၊ ဖင္ၾကား၊ လိင္အဂၤါေပၚနဲ႔ ဗိုက္ေတြမွာပါ။ ေခါင္းမွာလည္း ေပါက္ပါတယ္။ ေဆာင္ရန္-ေရွာင္ရန္ေလးေတြ ညႊန္ျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။
ေရေက်ာက္ Chickenpox ကို စေတြ႔ခဲ့သူဟာ ပါရွား-ဆရာဝန္တဦး ျဖစ္တယ္။ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားျပီး တျခားဆင္တူတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ Small pox ေက်ာက္ၾကီး၊ Measles ဝက္သက္ေတြနဲ႔ အေသအျခာ ခြဲေျပာခဲ့သူျဖစ္တယ္။ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ အလြန္ယားယံတဲ့ အဖုေလးေတြေၾကာင့္ အလြန္မတန္ အေနရခက္တယ္။ တုပ္ေကြး လိုနဲ႔စတယ္။ ေဆးမကုလဲ ေပ်ာက္မွာပါ။
Varicella-zoster ေခၚတဲ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ကေနျဖစ္ေစတယ္။ ကာကြယ္ေဆးရွိတယ္။ တႏွစ္ နဲ႔ တႏွစ္ခြဲၾကား ကေလးေတြကို ထိုးေပးတယ္။ ၄-၆ ႏွစ္မွာ တခါ ထပ္ထိုးသင့္တယ္။ ၾကီးတဲ့ကေလးေတြ ေရေက်ာက္ မေပါက္ဘူးေသးရင္လဲ ကာကြယ္ေဆး ထိုးသင့္တယ္။ တလျခား ၂ ခါထိုးပါ။
- ေလကေနတဆင့္ ကူးစက္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး-ႏွာေခ်ရာကေနကူးတယ္။ အသားအေရခ်င္း ထိကပ္လို႔လဲ ကူးႏိုင္တယ္။
- ပိုးဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၁ဝ-၂ဝ ရက္ေနမွ ေရာဂါေပၚတယ္။
- အရင္ဆံုး ကိုယ္ပူမယ္။ ဗိုက္ေအာင့္မယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ မအီမသာ ျဖစ္တယ္။ အသားေတြ နာမယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္မယ္။ အစားပ်က္မယ္။
- Vesicular skin rash နီတဲ့၊ ယားတဲ့ အစက္အေပ်ာက္ေလးေတြ ဗိုက္-ေက်ာနဲ႔ မ်က္ႏွာမွာ စေပၚမယ္။ ေနာက္ေတာ့ တကိုယ္လံုး။ ေခါင္း၊ ပါးစပ္၊ နာရြက္ နဲ႔ လိင္အဂၤါေတြလဲ ပါမယ္။
- သိသာျမင္သာတဲ့ အနီျပင္ေတြဟာ ၄-၇ ရက္ၾကာတယ္။ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြက ၅ ရက္ဆို ေပ်ာက္သြားမယ္။
- အနီစက္ထြက္ျပီး ၄ ရက္အတြင္မွာ ကူးစက္တာ မ်ားတယ္။
ျဖစ္ေနတဲ့ ကေလးကို -
- အစာမစားခင္ လက္ေတြကို အေသအျခာ ေဆးခိုင္းပါ။ မၾကာမၾကာေဆးတာ ပိုေကာင္းတယ္။
- အေနရခက္တာေတြ သက္သာေစအာင္ ေရေအးဝတ္ ကပ္ေပးႏိုင္တယ္။
- Warm water bath ေရေႏြးခ်ိဳးေပးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ၄ နာရီျခား ေရခ်ိဳးေပးတယ္။
- အယားသက္သာေအာင္ Oatmeal bath products ဆိုတာသံုးႏိုင္တယ္။
- ယားတာကို မကုပ္ဘဲ ပြတ္သပ္ေပးပါ။
- Calamine lotion သံုးတာေကာင္းတယ္။ မ်က္စိထဲမဝင္ေစနဲ႔။
- Zinc oxide ပါတဲ့ေဆးလိမ္းတာလဲ သက္သာတယ္။
- Hydrocortisone cream ေတြလိမ္းရင္လဲ ယားတာ သက္သာေစတယ္။
- Antihistamine (Cetrizine) အယားသက္သာေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
- Chlorine bleach (Sodium hypochlorite) ခြ်တ္ေဆးနဲ႔ ေဆးေၾကာရင္ ပိုးေတြေသေစတယ္။
- Acetaminophen/Paracetamol ပါရာစီတေမာ ေပးႏိုင္တယ္။
- Aspirin နဲ႔ Ibuprofen ေတြကို မသံုးပါနဲ႔။
မ်ားေသာအားျဖင့္ မဆိုးပါ။ ကိုယ္ခံအားနည္းေနသူ၊ အာဟာရနည္းသူေတြဆိုရင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ဗက္တီးရီးယားပိုးဝင္လို႔ ဆိုးတာေတြ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
- အသက္ၾကီးသူျဖစ္ရင္ ပိုဆိုးတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ပိုဆိုးတယ္။
- လူၾကီး ၅ ေယာက္မယ္ တေယာက္ေလာက္က Shingles ဆိုတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေဆးနဲ႔ ကုေပးရတယ္။
- Shingles (ရွင္ဂဲလ္စ္) ဆိုတာ Herpes zoster ေရယံုကိုေျပာတာ ျဖစ္တယ္။ ေရေက်ာက္ ဗိုင္းရပ္စ္က ေရာဂါေပ်ာက္သြားေပမဲ့ အထဲက အာရံုေၾကာ (တရွဴး) ေတြမွာ က်န္ေနရာကေန ျဖစ္ေစတယ္။ Shingles vaccine ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္သူေတြကို ေပးႏိုင္တယ္။
- Cancer ကင္ဆာ၊ HIV ေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ Stress စိတ္ဖိအားမ်ားသူေတြလဲ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ရေစႏိုင္တယ္။ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Hepatitis အသဲေရာင္ နဲ႔ Encephalitis ဦးေႏွာက္ေရာင္ျဖစ္ရင္ ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
- တျခားသိပ္မဆိုးတဲ့ ဆက္တြဲေရာဂါေတြကေတာ့ Impetigo, Cellulitis, Erysipelas အေရျပားအနာေတြျဖစ္တယ္။
- Myocarditis ႏွလံုးေရာင္၊ Hepatitis အသဲေရာင္နဲ႔ Glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေတြက ရွားတယ္။
- ခုခံအားနည္းသူေတြမွာ Hemorrhagic complications ေသြးယိုတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။
- Antiviral medication ဗိုင္းရပ္စ္ေဆးကို Eczema ႏွင္းခူနာ၊ Sunburn ေနေလာင္နာ၊ Asthma ပန္းနာရွိေနသူေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုးျဖစ္ရင္ ၁ဝ% မွာ ႏူမိုးနီးယားျဖစ္ေစမယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူေတြ ေရေက်ာက္ျဖစ္ေနတဲ့ ကေလးနဲ႔ ေဝးေဝးေနပါ။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ ၂ဝ-၂၈ ပါတ္။ အထဲက ကေလးအတြက္ သတိထားဘို႔လိုတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဟာ အရင္က ေရာေက်ာက္ေပါက္ဘူးထားရင္ အထဲက ကေလးအတြက္ပါ ေရာဂါျပီးေစမယ္။ ေမြးမဲ့ကေလးအတြက္ တသက္လံုးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးအသက္ တႏွစ္ေနရင္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးသင့္တယ္။ ကာကြယ္ေဆးက ၇ဝ-၈၅-၉၅% ထိေရာက္တယ္။
ေရေက်ာက္ေပါက္တဲ့ ကေလးတိုင္းကို Antibiotics ပိုးေသေဆးေတြေပးဘို႔မလိုပါ။ ဗက္တီးရီးယားဝင္မွ လိုတယ္။ တခ်ိဳ႕ ကေလး အထူးကု ဆရာဝန္ေတြက ဗိုင္းရပ္စ္ေဆး Acyclovir Acyclovir or Valacyclovir ေပးတယ္။ Sorivudine ေဆးလဲ ရွိတယ္။ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြကေန သက္သာေစဘို႔ ျဖစ္တယ္။ အနီစက္ေတြေပၚျပီး ၂၄ နာရီအတြင္းမွာ ေပးတာေကာင္းတယ္။
အနီစက္ေတြ မထြက္ခင္ ၂ ရက္ကစျပီး အနီျပင္ေတြ ညိဳမဲရာကေန ေပ်ာက္တဲ့အထိ သူမ်ားေတြကို ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ တျခား ကေလးေတြအတြက္ ျဖစ္တဲ့ကေလးကို အျပင္ကို မထြက္ေစတာ၊ ေက်ာင္း တပါတ္ေလာက္ မသြားေစတာ ေကာင္းတယ္။ Chicken pox parties ဆိုတာ ေရာဂါရွိတဲ့ကေလးနဲ႔ စုေဝးတာကို ေခၚပါတယ္။
Vaccines to Prevent Chickenpox ေရေက်ာက္ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
1. Varicella: Varicella (chickenpox) vaccine
2. MMRV: Combined Measles, Mumps, Rubella, and Varicella (chickenpox) combination vaccine
Varicella (chickenpox) ေရေက်ာက္ ကာကြယ္ေဆး
• တခါမွမထိုးဘူးေသးတဲ့ကေလး
- ပဌမ = ၁၂-၁၅ လ၊
- ဒုတိယ = ၄-၆ ႏွစ္။ (ပဌမအၾကိမ္ေနာက္ ၃ လေနရင္လဲ ေစာထိုးႏိုင္တယ္။)
• ၁၃ ႏွစ္အထက္ကေလးမ်ား
- ပဌမ၊
- ဒုတိယ = ေနာက္ ၂၈ ရက္ (တလ) အၾကာ။
MMRV ကာကြယ္ေဆးထဲမွာ measles ဝက္သက္ + mumps ပသိေရာင္ေရာဂါ + rubella ရူဘဲလား (ဂ်ာမန္ဝက္သက္) + Varicella (chickenpox) ေရေက်ာက္ ကာကြယ္ေဆး ၄ မ်ိဳးပါတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe/
