ဆရာခင္ဗ်ာ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း ႕႕႕႕႕ ၿမိဳ႕ကပါ။ ဦး ႕႕႕႕႕ လုိ႔ေခၚပါတယ္။ အခုအသက္ ၃၆ ႏွစ္ထဲ ေရာက္လာမွ ၆ လနီးပါးၾကာေဝဒနာခံစားေနရပါတယ္ဆရာ။ ေဝဒနာကေတာ့ေခ်ာင္းဆိုးတာကေနစတာပါဆရာ။ စျဖစ္ၿပီး ၂ လေလာက္ၾကာေတာ့ ေဆးရံုမွာ စျပရပါတယ္ဆရာ ။ ေဆးရံုမျပခင္ကေတာ့ တတ္သိနားလည္သေလာက္ ေဆးေလးေသာက္လိုက္ ၂-၃ ရက္ေလာက္သက္သာသြားလိုက္နဲ႔ေပါ့။ ၂ လေက်ာ္မသက္တာလို႔ ေဆးရံု ေရာက္ရတာပါဆရာ။ ေဆးရံုေရာက္ေတာ့ TB ဌာနေရာက္ၿပီေပါ့ဆရာရယ္။ ဓာတ္မွန္ရိုက္ သလိပ္စစ္ေတာ့ TB ပိုးရွာ မေတြ႔ပါဘူးဆရာ။ HIV, B, C ပိုးႏွင့္ က်န္တာအားလံုး ဆက္စစ္လိုက္တာ ဘာေရာဂါမွမရွိဘူးဆရာ။ ဓာတ္မွန္အေျဖကေတာ့ အဆုတ္ေလျပြန္ေရာင္တယ္လို႔ ေျပာတာဘဲဆရာ။ အဲ႔ဒါနဲ႔ ကြ်န္ေတာ့ကို TB ေဆးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေခ်ာင္းဆိုးေဝဒနာႏွင့္ပါတ္သက္တဲ့ေဆးေတြ ၁ဝ ရက္စာေလာက္ ေပးပါတယ္ဆရာ။ အဲ႔ဒီေဆးေတြေသာက္ၿပီး ခဏေတာ့ သက္သာပါတယ္ဆရာ။ ဒါေပမဲ့ ေခ်ာင္းကဆိုးၿမဲ ဆိုးေနဆဲပါဘဲဆရာရယ္။ ေနာက္ေတာ့ အျပင္ေဆးခန္းမွာ ဆရာဝန္ကေဆး ၃ ရက္ထိုးၿပီး ၃ ရက္စာ ေဆးေသာက္လိုက္ရင္ သက္သာသြားတယ္။ ၿပီးရင္ေတာ့ေဝဒနာက ျပန္ျဖစ္တာပါဘဲဆရာ။ အခုထိေဝဒနာကဘယ္လိုခံစားရလည္းဆုိေတာ့ ရုတ္တရက္ရင္ၾကပ္လာၿပီး အသက္ရွဴရ ခက္လာတယ္ ဆရာ။ နာရည္ကလည္းအရမ္းယိုတယ္ဆရာ။ အဲ႔လိုျဖစ္ၿပီဆိုရင္ ခံတြင္းမွာကပ္ေနတဲ့သလိပ္က အရမ္းမာျပီးေတာ့ အသားဖတ္လိုဘဲခဲခဲႀကီးထြက္လာတယ္ဆရာ။ အျပင္ေဆးခန္းမွာ ကုသေပးေနတဲ့ ဆရာက အခုအခိ်န္အထိ အားေဆး ၂ ပါတ္စာေပးၿပီး ေစာင့္ၾကည့္မယ္တဲ့ဆရာ။ ဒါေပမဲ့ အလိုလိုေနရင္း ရင္ျပန္ၾကပ္ျပီး ေစာေစာကေျပာတဲ႔ သလိပ္လိုမ်ိဳးေတြ ျပန္ထြက္လာျပန္ၿပီဆရာ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဆရာ့ဆီ အကူအညီ ေတာင္းခံတာပါဆရာ။ ကြ်န္ေတာ္ ဘာေဆးေတြေသာက္ၿပီး ဘာေတြေရွာင္ရမွာလည္း ဆရာ။ ကြ်န္ေတာ္က မၾကာခဏလည္းခရီးထြက္ရပါတယ္။ ေဆးလိပ္မေသာက္ပါဘူး။ အရက္လည္း မေသာက္ျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီစာေရးေနရင္းနဲ႔ကို ရင္ၾကပ္ေနတာပါဆရာ။ ဆရာ႔ရဲ႕လမ္းညႊန္ခ်က္ကိုေစာင့္ေမွ်ာ္လ်က္ပါ။
လူနာကို မျမင္ရ မစမ္းရေသးပဲ ေဆးကုရမလိုေတာ့ျဖစ္ေနတယ္။ ရင္ပတ္ ေရွ႕နဲ႔ေနာက္မွာ အထက္ကေန ေအာက္အထိ လက္ဝါးတင္ျပီး လက္ေခ်ာင္းနဲ႔ေခါက္ နားေထာင္ရမယ္။ နားၾကပ္နဲ႔ အသက္ရွဴသံနားေထာင္ရမယ္။ ေရးျပတာေတြအရ အသက္ရွဴလမ္းမွာ တခုခုျဖစ္ေနတာ။ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးက ေလျပြန္ၾကီးေတြ (သို႔) အဆုပ္ထဲက ေလျပြန္ေလးေတြနဲ႔ အဆုပ္တစ္ရွဴးေတြေရာင္ေနတယ္။ ေရာင္ရာကေန ခြ်ဲေတြျဖစ္ေနတယ္။
ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ဖန္းဂတ္စ္ေတြကေန ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ သလိပ္ထြက္၊ ကိုယ္ပူ၊ အသက္ရွဴသြင္းခ်ိန္မွာ စူးျပီးရင္ပတ္နာတာေတြ ခံစားရမယ္။ နားၾကပ္နဲ႔ နားေထာင္ရင္ မူမွန္မဟုတ္တဲ့ Crackling sounds အသံၾကားရမယ္။ Wheezing ရင္ၾကပ္သံလဲ ၾကားရႏိုင္တယ္။ ေလဝင္သံတိုးေနႏိုင္တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တုပ္ေကြးလိုနဲ႔ စတယ္။ ဖ်ားလာမယ္။ ခ်မ္းႏိုင္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ သလိပ္ထြက္မယ္။ သလိပ္က အေရာင္ရွိႏိုင္တယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာအလိုက္ လကၡဏာမတူတတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕က ေခ်ာင္းပိုဆိုးမယ္။ တခ်ိဳ႕က အသက္ရွဴမဝျဖစ္မယ္။ ျပာႏွမ္းေနမယ္။ အဆုပ္ကိုဖံုးထားတဲ့အလႊာမွာသာ နာတာကိုခံႏိုင္တဲ့အာရံုေၾကာရွိလို႔ အဲဒီေနရာေရာဂါလာျဖစ္ရင္ နာမယ္။ နာရင္စူးရွျပီးနာတာ။ အဆုပ္မွာ လုပ္ဘ္ေတြရွိတယ္။ ဘယ္ ၂ ခု၊ ညာ ၃ ခု။ တခုမွာသာျဖစ္တာကို လိုဘာႏူမိုးနီးယား ေခၚတယ္။ အဆုပ္ႏွစ္ဘက္လံုးမွာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ထြက္တဲ့သလိပ္ကို စစ္ေဆးရင္ ျဖစ္တဲ့ပိုးသိမယ္။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆးကို ရွာႏိုင္တယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြ မ်ားေနမယ္။ Neutrophils မ်ားေနရင္ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္၊ Lymphocytes မ်ားေနရင္ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္၊ တီဘီပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ဖို႔ မ်ားတယ္။ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ သိမယ္။ Bronchoscopy ကရိယာထည့္ စစ္ေဆးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ အဆုပ္အိတ္ထဲ အရည္ ေအာင္း-မ်ားေနတာကို Pleural effusion ေခၚတယ္။ မ်ားရင္ Thoracentesis လုပ္ စုပ္ထုတ္ရမယ္။ Empyema ဆိုတာ ျဖစ္ရင္ ခြဲစိတ္တန္ ခြဲစိတ္ရတယ္။ Thoracoscope ကရိယာသံုးျပီး Video-assisted thoracoscopic surgery or VATS ဆိုတာ လုပ္လာႏိုင္ေနျပီ။
အမ်ားဆံုးတရားခံက Streptococcus pneumoniae ဗက္တီးရီးယားဘဲ။ အခု Pneumococcal conjugate vaccine (PCV13) နဲ႔ Pneumococcal polysaccharide vaccine (PPV23; Pneumovax) ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳး ေပၚေနျပီ။
Pneumococcal conjugate vaccine ကာကြယ္ေဆးကို အေမရိကားမွာ ပံုမွန္ကာကြယ္ေဆး စာရင္းထဲ ထည့္တယ္။ ၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကို ထိုးေပးတယ္။ ႏူမိုးနီးယား ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိတဲ့ လူၾကီး (ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ အရက္သမား၊ စီးကရက္ေသာက္သူ၊ ေဘလံုးထုတ္ထားသူ၊ အသက္အိုသူ) ေတြကို Pneumococcal polysaccharide vaccine ထိုးေပးတယ္။ ၅-၇ ႏွစ္ၾကာတခါ ထပ္ထိုးတယ္။
အသက္ရွဴလမ္းေရာင္ျခင္းပိုးေသေဆးေတြကို ေရြးေပးရတယ္။
• Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ (သို႔) Erythromycin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ (သို႔) Azithromycin 500 mg ပဌမေန႔ ေပးျပီး 250 mg ကို ေန႔ ၂-၅ ရက္မွာေပးပါ။
• Amoxicillin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၇-၁ဝ ရက္။ (သို႔) Fluoroquinolone (Levofloacin) 500 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Gatifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ Sparfloxacin 400 mg စေပးျပီး 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
• Moxifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ x ၁ဝ-၁၄ ရက္၊
• Clarithromycin 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ x 10 days (သို႔) Doxycycline 200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ x ၁ဝ ရက္၊
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ ပိုးေသေဆးေရြးေပးရမယ္။ ျဖစ္တာၾကာထားလို႔ ေဆးေသာက္တာ ပိုအခ်ိန္ယူႏိုင္တယ္။ ခြ်ဲထြက္တာ ေကာင္းတယ္။ ခြ်ဲေပ်ာ္တဲ့ေစတဲ့ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးကေန ခြ်ဲထြက္လြယ္ကူေစမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရတာ ပိုမ်ားလာျပီး ခြ်ဲထုတ္ရတာလြယ္လာရင္ သက္သာလာတာျဖစ္မယ္။ အစားအေသာက္ ေရွာင္စရာမရွိပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
