အပူေႀကာင့္ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာေရာဂါေ၀ဒနာမ်ား
နိဒါန္း
လူမ်ားစြာတို႕အတြက္ေႏြရာသီကာလဆိုတာေက်ာင္းပိတ္ရက္၊ ရံုးပိတ္ရက္၊ ခရီးသြားရက္၊ အပန္းေျဖရက္ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းေျပာရပါက ေလေအးေပးစက္မ်ားတပ္ဆင္ထားတဲ့ ရံုးခန္း၊ အိမ္ဧည္႕ခန္းေတြထဲက ပင္ေနပူထဲအထြက္မ်ားတဲ့ကာလျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေႀကာင့္ ေနေရာင္ျခည္နဲ႕ တိုက္ရိုက္ထီေတြ႕မႈမ်ားတဲ့ကာလ၊ အေအးဓါတ္သင့္တင့္ေအာင္မရွိတဲ့ ပတ္၀န္းက်င မွာအေနမ်ားတဲ့ကာလျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ပူျပင္းလြန္းတဲ့ ေနေရာင္ျခည္နဲ႕ ထိေတြ႕ရတဲ့ အခါ လူအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေနေရာင္ျခည္နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ဖ်ားနာမႈေတြကို ခံစားႀကရပါေတာ့တယ္။
အပူဒဏ္ခံရမႈအေပၚခႏၶာကိုယ္ရဲ႕တံု႕ျပန္မႈ
ေနပူထဲတြင္အလုပ္လုပ္ႀကရသူမ်ား၊ သြားလာေနထိုင္ႀကသူမ်ားအေနနဲ႕ အပူဒဏ္ခံစားရမႈ အနည္း အမ်ားဟာ သဘာ၀ေရးရာအေျခအေန(၄)မ်ိဳးအေပၚမွာမူတည္ေနပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ (၁) အပူခ်ိန္၊ (၂)ေရေငြ႕၊ (၃)အပူရွိန္ နဲ႕ ေလတိုက္ႏႈန္း တို႕ျဖစ္ႀကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏွလံုးေရာဂါရွိ သူမ်ား၊ water pills ေဆာင္ထားရသူမ်ားအေနနဲ႕ အပူဒဏ္ခံစားရမႈဟာ ပိုမိုဆိုး၀ါးတတ္ပါတယ္။
အမွန္ေတာ့ လူ႕ရဲ႕ခႏၶာကိုယ္ဟာ ျပင္ပအပူဒဏ္ကိုခုခံကာကြယ္ဖို႕ (၃)မ်ိဳးသံုးစား ေဆာင္ရြက္ေပးေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ အသက္ရွဴျခင္း၊ ေခြ်းထြက္ျခင္း နဲ႕ ေသြးလည္ပတ္မႈကိုေျပာင္းလဲေပးျခင္း တို႕ျဖစ္ႀကပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျပင္ပအပူရွိန္ျမင့္ တက္လာပါက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ေသြးလည္ပတ္မႈေတြ ဟာ ျမန္ဆန္လာတတ္ႀကပါတယ္။ ယင္းမွတစ္ဆင့္ အေရျပားအပူခ်ိန္ေတြကိုတိုးျမွင့္လာေစျပီး ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွ ပိုလာတဲ့ အပူေတြကို ျပင္ပသို႕စြန္႕ထုတ္ေပးေစပါတယ္။ အလုပ္မ်ားပင္ပင္ပန္းပန္း လုပ္ႀကရတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္ရွိႀကြက္သားမ်ားဟာ ေသြးစီးဆင္းမႈပိုမိုလိုအပ္လာပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္မွာ ခႏၶာမွ လႊတ္ေပးေနတဲ့ အေရျပားရဲ႕ေသြးစီးဆင္းမႈအတြက္လိုအပ္တဲ့ေသြးပမာဏကိုေလ်ာ့က်ေစျပီး ခႏၶာကိုယ္မွအပူမ်ားအျပင္ကိုစြန္႕ထုတ္ေစပါတယ္။
ေခြ်းထြက္ျခင္းဟာလည္း ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕အပူခ်ိန္မ်ားကိုက်ေဆင္းေစျပီးအေအးဓါတ္ကိုရေစပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ျပင္ပေလထုစိုထိုင္းဆေတြဟာ ေလ်ာ့နည္းေနျပီး ထြက္လာတဲ့ေခြ်းေတြကို အေငြ႕ပ်ံ ေစႏိႈင္မွသာျဖစ္ႏိုင္ျပီး၊ အဲဒီေခြ်းေတြ အေငြ႕ပ်ံသြားလို႕ ေလ်ာ့နည္းက်သြားတဲ့ ဆားဓါတ္နဲ႕ ေရဓါတ္ေတြကိုျပန္လည္အစားထိုးျဖည္ကဆည္းေပးႏိုင္မွသာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
(၁) အပူဒဏ္ဖိစီးခံရမႈ(Heat Stress) လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ဟာ ျမင့္မားပါက အပူဒဏ္ဖိစီးခံရမႈ(Heat stress)ကို ခံစားႀကရပါတယ္။ အပူဒဏ္ဖိစီးခံရတဲ့သူတစ္ဦးဟာ အပူနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ေ၀ဒနာမ်ိဳးစံုးကိုႀကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ heat exhaustion, heat stroke, heat cramps, fainting, heat rash စတာေတြျဖစ္ႀကပါတယ္။ အမွန္မွာေတာ့ လူအမ်ားစုဟာ ဒီအပူနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ေ၀ဒနာေတြကို ကြဲကြဲျပားျပားမသိႀကပဲ ေရာေထြးေနတတ္ႀကပါတယ္။ အမွန္မွာေတာ့ ခြဲျခားသိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။
အပူဆိုင္ရာျပႆနာေတြထဲမွာ အဆိုး၀ါးဆံုးေ၀ဒနာတစ္ခုမဟုတ္ေသာ္ျငားလည္း အျဖစ္အမ်ားဆံုး ေသာ ေ၀ဒနာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေ၀ဒနာကို အလုပ္သမားတစ္ဦးဟာ ေခြ်းထြက္လြန္လာခ်ိန္တြင္ ေရအလံုအေလာက္မေသာက္ရပါက၊ ဒါမွာမဟုတ္ ထြက္းသြားတဲ့ေခြ်းမ်ားအတြက္ ဆားဓါတ္ အလံုအေလာက္ျပန္လည္မရရွိပါကျဖစ္တတ္ေသာေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ လူနာဟာ အားေဖ်ာ့လာျခင္း၊ အသားအေရျဖဴဖပ္ျဖဴေလ်ာ္ျဖစ္လာျခင္း၊ ေခြ်းမ်ားျဖင့္ စိုရႊဲလာျခင္း စတာေတြျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား။ ေခြ်းထြက္လြန္ျခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္၍အားနည္းလာျခင္္း၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္အနည္းငယ္ ျမင့္တက္လာျခင္း၊ အသားအေရျဖူဖပ္ျဖဴေလ်ာ္ျဖစ္လာျပီးေသြးဆုတ္လာျခင္း။
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္သင့္ေသာအရာမ်ား။ (က)ေအးေသာေနရာတြင္တားေနပါ။ (ခ)အားကစားသမားမ်ားသံုးေဆာင္ေသာ အားျဖည္႕ အခ်ိဳရည္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကိုေသာက္သံုးပါ။ (ဂ)အကယ္၍ ေအာ့အန္ျခင္း၊ အစားအရည္ေသြးမရွိသကဲ့သို႕ ျဖဴဖတ္ျဖူေလ်ာ္ျဖစ္လာပါက ဆရာ၀န္ေဆးခန္းနဲ႕ အျမန္ဆံုးျပသျပီးကုသမႈခံယူပါ။
(၂) Heat stroke
အပူေႀကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာေ၀ဒနာမ်ားတြင္ အဆိုး၀ါးအျပင္းထန္ဆံုးေ၀ဒနာျဖစ္ျပီး၊ ေနပူထဲတြင္အ ခိ်န္ႀကာျမင့္စြာအလုပ္လုပ္ေနေသာအလုပ္သမားမ်ားတြင္အမ်ားဆံုးျဖစ္ေပၚေလ့ရွိေသာ္လည္း အျဖစ္မ်ားေလ့မရွိပါ။ လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္က ပင္မအပူခ်ိန္တြင္ထိန္းထားႏိုင္ရန္ ေသြးလည္ပတ္မႈမျပဳႏိုင္တဲ့ အခါမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမ်ိဳးမွာ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ဟာေခြ်းမထြက္ႏို္င္ေတာ့တဲ့ တြက္ ခနၶာကိုယ္မွာပိုလွ်ံေနတဲ့အပူေတြကိုမစြန္႕ထုတ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ရရွိလာတဲ့ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။မွန္ကန္တဲ့ကုသမႈကိုအျမန္ဆံုးမရရွိႏိႈင္ပါက အသက္ေသဆံုးရေလ့ရွိပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စိတ္ဂေယာင္ေျခာက္ခ်ားျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးဆုတ္ျခင္း၊ delirium, seizures ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္106ºFထက္ေက်ာ္လြန္ေနျခင္း၊ ကိုယ္ပူျခင္း၊ အသားအရေျခာက္ခမ္းျခင္း၊ အသားမ်ား နီရဲျခင္း၊ အသားမ်ားျပာႏွမ္းလာျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည္႕အရာမ်ား။ အေရးေပၚသူနာျပဳကားကိုေခၚဆိုပါ။လူူနာအားေအးေသာေနရာတစ္ခုသို႕ေျပာင္းေရႊ႕ထားပါ။ အေအးဆြတ္ထားေသာ ရ၀တ္တိုက္ေပးျခင္းအားျဖင့္လူနားအားစိုစြတ္ေနပါေစ။ လူနားအား ေလေအးစက္၊ ပန္ကာေလျဖင့္ အပူခ်ိန္က်ေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးပါ။
(၃) Heat cramps
ႀကြက္သားမ်ားမခံမရပ္ႏို္ငေအာင္နာက်င္မႈကိုခံစားရတဲ့ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ ေရာဂြျဖစ္ရတဲ့ အေႀကာင္းရင္းမွာ အလုပ္သမားမ်ားဟာ အလြန္ေမာပန္းလို႕ေခြ်းထြက္လြန္လာေသာ အခါေရကို အမ်ားအျပားေသာက္ေသာ္လည္းထြက္သြားတဲ့ေခြ်းမ်ားရဲ႕ေနရာကို ဆားဓါတ္မျဖည္႕ဆည္း ေပးတဲ့အတြက္ျဖစ္ရတဲ့ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ရာတြင္အသံုးမ်ားေသာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ႀကြက္သားမ်ားဟာ cramps အမ်ားဆံုး ခံစားႀကရပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ႀကြက္သားမ်ား cramps or spasms ျဖစ္ျခင္း။ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္အတြင္း (သို႕မဟုတ္) အလုပ္လုပ္ျပီးမွျဖစ္ေပၚတတ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည္႕အရာမ်ား။
အားကစားသမားမ်ားအသံုးျပဳေသာ အားျဖည္႕အခ်ိဳရည္တစ္ခုခုကိုေသာက္သံုးပါ၊ မသက္သာပါက က်န္းမာေရးဦးစီးဌာန/ေဆးရံု/သူနာျပဳကားတို႕ကိုအေႀကာင္းႀကားပါ။
(၄) ေသြးဆုတ္ယုတ္ျခင္း။
ေနပူထဲတြင္အလုပ္လုပ္ေလ့မရွိသူမ်ား ေနပူအတြင္းအလုပ္လုပ္မိေသာအခါ(သိူ႕မဟုတ္) ေနပူထဲတြင္ ႀကီးႀကပ္ေရးအလုပ္လုပ္မိေသာ အခါျဖစ္တတ္ေသာေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေနပူအတြင္း အခ်ိန္ႀကာျမင့္စြာရပ္တန္႕ေနျခင္းထက္ တစ္ေနရာမွတစ္ေနရာေ၇ႊ႕ေျပာင္း ေလွ်ာက္သြားေနျခင္းက မ်ားေသာအားျဖင့္ ေသြးဆုတ္ယုတ္မႈျဖစ္ေပၚေစမႈကို ေလ်ာ့က်ေစတတ္ပါတယ္။
ေရဂါလကၡဏာမ်ား။
ေခတၱခဏမွ် သတိလစ္သြားတတ္ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္သာမာန္အပူခ်ိန္မွ်သာရွိေနေသာ္လည္းေခြ်းထြက္မ်ားေနတတ္ျခင္း။ Heat stroke, heat exhaustation ေ၀ဒနာလကၡဏာမ်ားမေတြ႕ရတတ္ျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည္႕အရာမ်ား။
ေအးေသာေနရာတစ္ခုခုတြင္ လဲေလ်ာင္းေနပါ။ အခ်ိန္အတန္ႀကာသည္အထိလဲေလ်ာင္းေနေသာ္လည္းသက္သာမႈမရွိပါက ဆးကုသမႈခံယူပါ။
(၅) Heat rash
rash ကို Pricky heat ဟုလည္းေခၚေ၀ၚႀကပါတယ္။ ေလထုသည္ ပူအိုက္စြတ္စိုေနေသာအခါ အလုပ္လုပ္ေနသူတစ္ဦးဟာ ေခြ်းမ်ားထြက္လာတဲ့အခါ အလြယ္တကးအေငြ႕ မပ်ံႏိုင္တဲ့အတြက္ ေႀကာင့္ျဖစ္ေပၚရတဲ့ေ၀ဒနာျဖစ္ပါတယ္။အဆိုပါ rash ဧရိယာဟာ ႀကိးမား က်ယ္ျပန္႕လာပါက အလြန္အခံရခက္ေစတဲ့ေ၀ဒနာကိုခံစားႀကရပါတယ္။ ေအးတဲ့ေနရာတစ္ခုမွာေနျပီး အေရျပားကို ေျခာက္ေသြ႕ေအာင္လုပ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ Heat rash ျဖစ္ျခင္းကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္ႀက ပါတယ္။
ေရာဂါသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား။ အေရျပားအေပၚတြင္ အနီေရာင္/ပန္းႏုု ေရာင္ အစက္အေျပာက္မ်ားေပၚလာျခင္း၊ အဆိုပါအစက္အေျပာက္မ်ားမွ အခံရခက္လာျခင္း၊ အေရျပားမ်ား ယားယံလာျခင္း၊
ေရွးဦးသူနာျပဳ ေဆာင္ရြက္ရမည္႕အရာမ်ား။
အသားအေရကိုသန္႕ရွင္းေျခာက္ေသြ႕ေအာင္ထားပါ။ ပြသာအ၀တ္အစား မ်ား၀တ္ဆင္ပါ။ ေရေအးျဖင့္ေရခ်ိဳးျခင္း၊ ေလေအးေပးစက္ျဖင့္ေနထိုင္ျခင္းတို႕ဟာ ေ၀ဒနာသက္သာမႈကို မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ သင့္ေလ်ာ္ေသာအသားအေရစိုေျပေစေသာလိမ္းေဆးမ်ားကိုအသံုးျပဳပါ။
နိဂံုး။
အပူနဲ႕ပတ္သက္လို႕သတိျပဳဖြယ္ရာမ်ားကိုေဖၚျပေပးျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ကိုဥာဏ္ေစာင့္ ဆိုေသာစကားကို သတိထားႀကျပီး အပူဒဏ္ျပင္းေနေသာကာလတြင္အပူေႀကာင့္ ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာမ်ားမွ ကင္းလြတ္ႏိုင္ႀကပါေစလို႕ႏွစ္သစ္မဂၤလာဆုေတာ င္းအျဖစ္ဆု ေတာင္းေမတၱာ ပို႕သအပ္ပါတယ္။
ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလ၀သ)
Health Guide
https://www.facebook.com/mmhealthguide/
