ေသြး မတိတ္ေသာ ေရာဂါ သိေကာင္း စရာ

ေသြးသည္ လူသားမ်ားႏွင့္ တိရစၧာန္တို႔အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ အရည္တစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ေသြးကို အစားထိုး၍ရ ေသာအရာမရွိပါ။ ေသြးသည္ ေသြးဆဲလ္မ်ားႏွင့္ ေသြးရည္ၾကည္တို႔ျဖင့္ ပါဝင္ဖြဲ႕စည္း ထားသည္။ ေသြးရည္ၾကည္သည္ ခႏၶာကုိယ္ရွိ ေသြးပမာဏ၏ ၅၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ေရဓာတ္ႏွင့္၎တြင္ ဂလူးကို႔စ္ဓာတ္ ၊ သံဓာတ္ ၊ ပ႐ိုတိန္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ၊ ေဟာ္မုန္းမ်ား၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေ အာက္ဆိုက္တို႔ ပါဝင္သည္။ ေသြးဆဲလ္မ်ားမွာ ေသြးနီဥ ၊ ေသြးျဖဴဥႏွင့္ ေသြးဥမႊား တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ေသြးသည္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိၿပီး ခႏၶာကိုယ္အတြင္းလွည့္ပတ္ ေနေသာ ေသြးပမာဏသည္ ၅ လီတာခန္႔ရွိသည္။

လူသားတို႔၏ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းရွိ ေသြးေၾကာမ်ား ထိခုိက္ပါက ေသြးအတြင္းရွိဆဲလ္မ်ား၊ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းမ်ား သည္ ၎တို႔၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အသီးသီးကို ခ်က္ခ်င္းလုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ ေပါက္ၿပဲ ထိခိုက္သြားေသာေသြးေၾကာ ကိုျပန္လည္ဖာေထး ေကာင္းမြန္ေစသည္။ ထိခိုက္သြားေသာ ေသြးေၾကာမ်ားသည္ ခ်က္ခ်င္းက်ဳံ႕သြားၿပီး ၎ေနရာသို႔ ေသြးဥမႊားမ်ားသည္ စုၿပံဳလာကာ ဒဏ္ရာ ရေသာေနရာကို ပထမဦးစြာ ဖာေထးေပးသည္။ ထို႔ေနာက္ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းမ်ား၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ျဖင့္ fi brin ဟုေခၚေသာ အမွ်င္မ်ားသည္ ေသြးဥမႊားမ်ားအတြင္း ဝင္ေရာက္ယွက္ ႏႊယ္ၿပီး ေသြးဥမႊားအစုိင္အခဲကို ပုိမိုက်စ္လ်စ္ေစသည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ေသြးခဲကိုျပန္လည္ေခ်ဖ်က္ေပးေသာ စနစ္ျဖင့္ မလိုအပ္ေသာေသြးခဲမ်ားကို ေခ်ဖ်က္ျပီး ေသြးေၾကာမ်ားကို ပကတိအတိုင္း ျပန္လည္ေကာင္း မြန္ေစသည္။ ဤသည္ ကား ေသြးခဲမႈပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ျဖစ္သည္။

ေသြးသည္ လူသားတို႔၏ အသက္ကို ကယ္တင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ေသြးမွကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ားသည္ အေရးႀကီးေသာ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ေသြးအတြင္းပါဝင္ေသာ ဆဲလ္မ်ား၊ ဓာတ္ပစၥည္း မ်ားေၾကာင့္လည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။ ၎အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ေသြးေရာဂါမ်ားအနက္ ေသြးမတိတ္ေသာေရာဂါသည္ ကေလး၊ လူႀကီး အသက္အရြယ္မေရြး ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။ ေသြးမတိတ္ေသာေရာဂါသည္ ေသြးေၾကာမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေသြးဥမႊားမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းဓာတ္မ်ားေၾကာင့္ လည္းေကာင္း စသည့္အေၾကာင္း တရားမ်ားေၾကာ င့္ျဖစ္သည္။ ေသြးေၾကာမ်ားေၾကာင့္ဆိုရာတြင္ ေသြးေၾကာနံရံရွိ ၾကြက္သားမ်ားအားနည္းျခင္း၊ ဗီတာမင္စီခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေၾကာနံရံရွိအမွ်င္မ်ား နည္းပါးျခင္း၊ အသက္အရြယ္ႀကီးျမင့္လာေသာေၾကာင့္ ေသြးေၾကာ မ်ား ႀကံ့ခိုင္မႈနည္းပါးလာျခင္း ၊ အျခားေဆးဝါးမ်ား (ဥပမာ penicillin, thiazide, frusemide,asparin) ႏွင့္ ေရာဂါပိုး မ်ားေၾကာင့္ ေသြးေၾကာမ်ားအားနည္းလာၿပီး ထိခိုက္မိပါက သာမန္ထက္ ပိုမိုစြာေသြးယိုစိမ့္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။

ေသြးဥမႊားမ်ားေၾကာင့္ဆိုရာတြင္ ေသြးအတြင္းရွိ ေသြးဥမႊားပမာဏနည္းပါးျခင္း၊ ပံုသဏၭာန္မမွန္ျခင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ ပံု မွန္လုပ္ငန္းေဆာင္တာျဖစ္သည့္ ေသြးေၾကာမ်ားထိခိုက္ပါက ဖာေထးျခင္းလုပ္ငန္းကို မလုပ္ႏိုင္ျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းမ်ားနည္းပါးျခင္း၊ ပံုသဏၭာန္မမွန္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္လည္း ေသြးမတိတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေပၚ ေစသည္။ ထိုေသြးမတိတ္ေသာေရာဂါမ်ားသည္ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇေၾကာင့္ေမြးရာပါ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ အျခားေရာဂါမ်ား ေၾကာင့္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးအေနႏွင့္ပါ ယွဥ္တြဲကာ ေတြ႕ရွိရေလ့ရွိသည္။

ေသြးအတြင္းရွိ ေသြးရည္ၾကည္ထဲ၌ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းမ်ားစြာတို႔သည္ ေသြးေၾကာတစ္ေလွ်ာက္လွည့္လည္၍ ကိုယ္ခႏၶာအႏွံ႔ စီးဆင္းလ်က္ရွိသည္။ ၎ပ႐ုိတိန္းမ်ားကို အသည္းမွထုတ္လုပ္လ်က္ရွိ သည္။ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္း မ်ားသည္ အမ်ဳိးအစား ၂ဝ ေက်ာ္ခန္႔ရွိၿပီး ၎တုိ႔သည္ ေသြးခဲေစသည့္ျဖစ္စဥ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္ သက္ဆိုင္ရာအပိုင္း အသီးသီးတြင္ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ ေသြးယုိစိမ့္မႈ ကို ကာကြယ္ေပးသည္။ ထိုပ႐ိုတိန္းမ်ားအနက္ ေတြ႕ရွိရမ်ား ေသာေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္သည့္ ေဟမိုဖီးလီးယားသည္ ေတြ႕ရမ်ားေသာ ေသြးမတိတ္သည့္ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္သည္။

ေဟမိုဖီးလီးယားကို အဓိကအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ဳိးခြဲဲျခားထားသည္။ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းဖက္တာ ၈ (F VIII) ေၾကာင့္ျဖစ္ ေသာေရာဂါကို Haemophilia A ႏွင့္ ဖက္တာ ၉ (F IX) ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါကို Haemophilia B တ႔ိုျဖစ္ၾကၿပီး အ ျခားေတြ႕ရခဲေသာ Haemophilia C သည္ ဖက္တာ ၁၁ (F XI) ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကသည္။

၎ဖက္တာ ၈ ႏွင့္ ၉ တို႔ကို အသည္းႏွင့္ ျပန္ရည္ေၾကာအဖြဲ႕အစည္းမွ ထုတ္လုပ္လ်က္ရွိသည္။ ဖက္တာ ၈ နည္းပါး ပါက ေသြးခဲေစေသာျဖစ္စဥ္သည္ အျပည့္အဝ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းမရွိသည့္အျပင္ ေသြးဥမႊားမ်ားကို ဒဏ္ရာရေသာ ေသြးေၾကာတြင္ ဖာေထးျခင္းလုပ္ငန္းကိုပါ ထိခိုက္ေစသည္။ ေဟမိုဖီးလီးယားေရာဂါသည္ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇႏွင့္ဆက္ႏႊယ္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္သကဲ့သို ့ကိုယ္အတြင္းရွိ ပဋိပစၥည္း မ်ားေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပြားႏိုင္သည္။ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇဟုဆိုရာတြင္ လူတုိင္း၌ X ႏွင့္ Y ဆိုသည့္ခ႐ိုဇုမ္းတို႔ ပါဝင္ဖြဲ႕စည္းထားႀကသည္။ ေဟမိုဖီးလီးယားသည္ X ခ႐ိုဇုမ္းေရာဂါျဖစ္ၿပီး ၎ကို X linked recessive manner ဟူ၍ ေခၚေဝၚၾကသည္။ အမ်ဳိးသမီးတိုင္းသည္ X ခ႐ိုဇုမ္းအား မိခင္ထံမွ တစ္ခုႏွင့္ ဖခင္ထံ မွတစ္ခု ေပါင္းႏွစ္ခုပါဝင္သည္။ အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ မိခင္ထံမွ X ခ႐ိုဇုမ္းႏွင့္ ဖခင္ထံမွ Y ခ႐ိုဇုမ္း တစ္ခုစီပါဝင္သည္။ ထိုပါေသာေၾကာင့္ ေရာဂါရွိေသာ အမ်ဳိးသားႏွင့္ ေရာဂါမရွိေသာ အမ်ဳိးသမီးတို႔၏ မ်ဳိးဆက္ကေလးမ်ားတြင္ ေဟမိုဖီး လီးယားေရာဂါသည္ သားေယာက္်ားေလးမ်ားတြင္ ေရာဂါျဖစ္ ပြားျခင္းမရွိဘဲ သမီးမိန္းကေလးမ်ားသည္သာ ေရာဂါ သယ္ေဆာင္သူမ်ားအျဖစ္ ေတြ႕ရွိရသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေရာဂါသယ္ေဆာင္ထားေသာ မိန္းကေလးႏွင့္ ေရာဂါမရွိေသာ ေယာက်္ားေလးတို႔၏ မ်ဳိးဆက္ ကေလးမ်ားတြင္ ေဟမိုဖီးလီးယားေရာဂါသည္ သားေယာက္်ားေလးမ်ားတြင္ ေရာဂါျဖစ္ ႏိုင္ေျခ ၅ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ သမီးမိန္းကေလးမ်ားသည္ ေရာဂါသယ္ေဆာင္ႏိုင္ေျခ ၅ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔ရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိ ရသည္။ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ Haemophilia Aသည္ ေယာက္်ားေလးေမြးႏႈန္း ၁ဝဝဝဝ ဦးတြင္ တစ္ဦး ေတြ႕ရွိ ႏိုင္ၿပီး Haemophilia B သည္ ေယာက္်ားေလး ေမြးဖြားႏႈန္း ၄ဝဝဝဝ ဦးတြင္ တစ္ဦးေတြ႕ရွိႏိုင္သည္။ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ အျခားေသာေရာဂါမ်ားျဖစ္သည့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ား၊ ေသြးေလးဖက္နာေရာဂါမ်ား၊ အ႐ိုးအ ေၾကာအဆစ္ေရာဂါတို႔ႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ားအေနႏွင့္ ေသြးခဲေစေသာဖက္တာ ဘယ္ေလာက္နည္းပါးေနသည့္အေပၚ မူတည္၍ အေပါ့စား (mild)၊အသင့္တင့္ (moderate)ႏွင့္ ျပင္းထန္ေသာ (severe) ဟူ၍ ခြဲျခားသတ္မွတ္ထား သည္။ ေဟမိုဖီးလီးယား ေရာဂါ ခံစားေနရေသာ လူနာအမ်ားစုသည္ ေအာက္ပါေရာဂါလကၡဏာမ်ားအား ေတြ႕ရွိရသည္။

အလြယ္တကူေသြးထြက္လြယ္ျခင္း (ဥပမာ သာမန္ထိခိုက္မိ႐ံုမွ်ျဖင့္ ေသြးထြက္ျခင္း၊ ေသြးျခည္ဥျခင္း)။

ႏွာေခါင္းေသြးမ်ား မၾကာခဏယိုစိမ့္ျခင္း။

သြားဖံုးႏွင့္ ခံတြင္းတို႔မွ ေသြးယိုျခင္း။

အနည္းငယ္ရွမိပြန္းပဲ့႐ံုျဖင့္ ေသြးမ်ားစြာထြက္ျခင္းႏွင့္ ေသြးမတိတ္ျခင္း။

အစာအိမ္ႏွင့္အူလမ္းေႀကာင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေသြးယိုစိမ့္ျခင္းေၾကာင့္ ဆီးႏွင့္ဝမ္းထဲတြင္ေသြးပါျခင္း။

အ႐ိုးအဆစ္မ်ားအတြင္း ေသြးယိုစိမ့္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဒူးေခါင္းမ်ားေယာင္ရမ္းျခင္း၊ ကိုက္ခဲျခင္း ေနာက္ဆက္တြဲအေနႏွင့္ ပံုဏၭာန္ပ်က္သည္အထိပါ ျဖစ္ပြားတတ္ျခင္း။

ေသြးအားနည္းျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ေသာလကၡဏာမ်ားျဖစ္သည့္ မူးေဝျခင္း၊ ပင္ပန္းလြယ္ျခင္း၊ ေမာပန္းျခင္း။

ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ဳိးမ်ားအေနျဖင့္ အ႐ိုးအဆစ္မ်ားပ်က္စီးျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အတြင္းေသြးယိုစိမ့္ျခင္း၊ ၾကြက္သားမ်ား အတြင္း ေသြးယိုစိမ့္ျခင္းေၾကာင့္ ၾကြက္သားမ်ားပ်က္စီးျခင္းႏွင့္ ေသြးသြင္းကုသရာမွ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ေသာဆိုးက်ဳိးမ်ား။

ေဟမိုဖီးလီးယားေရာဂါကုိ ေသြးခဲခ်ိန္အား တိုင္းတာျခင္း ေသြးအတြင္းရွိ ေသြးခဲေစေသာပ႐ိုတိန္းပမာဏ ကိုတိုင္းတာ ျခင္းတို႔အျပင္ မ်ဳိး႐ိုးဗီဇစစ္ေဆးျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ စမ္းသပ္ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္သည္။ ကိုယ္ ဝန္ေဆာင္ကာလတြင္လည္း မိခင္၏အခ်င္းမွ အသားစအနည္းငယ္ကိုယူ၍ စစ္ေဆးျခင္း၊ ေရႁမႊာအိတ္အတြင္းရွိ အရည္အား စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္း တို႔ျဖင့္ ေမြးဖြားလာမည့္ ရင္ေသြးထံတြင္ ေဟမိုဖီး လီးယားေရာဂါရွိ၊ မရွိကိုပါသိရွိႏိုင္သည္။ ကုသရာတြင္လည္း လိုအပ္ ေသာ ေသြးခဲေစေသာ ပ႐ိုတိန္းမ်ားေပး၍လည္းေကာင္း၊ DDAVP ဟုေခၚေသာ ေဆးဝါးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း ကုသ ႏိုင္သည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရေသာ္ ေဟမိုဖီးလီးယားေရာဂါသည္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခနည္းပါးေသာ္လည္း ေရာဂါျဖစ္ပြားပါက အခ်ိန္မီ မသိရွိ မကုသႏိုင္လွ်င္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ားသည္ လြန္စြာ အႏၲရာယ္မ်ားေပသည္။ မိဘမ်ားအေနျဖင့္ မိမိကေလးငယ္မ်ား၏ အရိပ္အေျခကို ေစာင့္ၾကည့္ျခင္း၊ သာမန္ထက္ပိုမို၍ ေသြးထြက္ေသြးယိုျခင္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္ဟု သံသယရွိပါက က်န္းမာေရးဝန္ ထမ္းမ်ားထံ အႀကံဥာဏ္ေတာင္းယူျခင္း၊ ေရာဂါစစ္ေဆးျခင္းတို႔ကို ေစာစီးစြာေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ သို႔မွသာ မိမိကေလးမ်ားတြင္ ေရာဂါျဖစ္ပြားေနလွ်င္ အခ်ိန္မီကုသမႈရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ။

ေဒါက္တာ ကိုကိုဝင္း (ေရာဂါေဗဒ)
ျမ၀တီ
https://www.facebook.com/mwdmedia/