ကမၻာတစ္ဝန္း လူသန္းေပါင္း တစ္ေထာင္မွာ ေသြးတိုးေရာဂါ ခံစားေနၾကရၿပီး ႏွစ္စဥ္ ၇ ဒသမ ၁ သန္း ေသဆံုးေစပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း
ေသြးတိုးေရာဂါ ခံစားေနရသူဦးေရဟာ တစ္ ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပို၍ျမင့္တက္လာေနေၾကာင္း အေရွ႕ေတာင္အာရွ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕၏ စစ္တမ္းမ်ားမွာ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကြၽမ္းက်င္ ေဆးပညာရွင္မ်ားက ေသြးတိုးေရာဂါကို တိတ္တဆိတ္ လူသတ္သမား (Silent Killer)လုိ႔ တင္စားေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ဟာ အခ်ိန္အခါမေရြး၊ ရာသီဥတုမေရြး ျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ကာ အပူအေၾကာင္းခံ၍ ေသြးတိုးျခင္း၊ အေအးအေၾကာင္းခံ၍ ေသြးတိုးျခင္းနဲ႔ အပူအေအးႏွစ္ပါးၿပိဳင္ ၍ ေသြးတိုးျခင္းဆိုၿပီး ေသြးတိုးေသြးတက္ေရာဂါ သံုးမ်ဳိးရွိပါတယ္။
ေသြးေပါင္တိုင္းမည္ ဆိုပါက
(၁) မတိုင္းမီနာရီဝက္အတြင္း အစာစားျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းနဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း မလုပ္ပါႏွင့္။ (၂) ဝမ္းနည္းဝမ္းသာ၊ စိတ္လႈပ္ရွားခ်ိန္တြင္ မတိုင္းပါႏွင့္။ (၃) မတိုင္းမီ ၁ဝ မိနစ္ခန္႔ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ေျဖေလွ်ာ့အနားယူပါ။ (၄) လက္ေမာင္းပတ္ ေလအိတ္ႏွင့္ႏွလံုးကို ေရ ျပင္ညီ တစ္တန္းတည္း ရိွေနပါေစ။ (၅) တိုင္းေနစဥ္ ၿငိမ္ၿငိ မ္ေနပါ၊ စကားမေျပာပါႏွင့္၊ မလႈပ္ပါ ႏွင့္။ ေသြးတိုးေရာဂါအဆင့္ ေသြးဖိအားကို မီလီမီတာမာက်ဴရီယူနစ္နဲ႔ တိုင္းတာၿပီး ႏွလံုးၾကြက္ သားညႇစ္ထုတ္စဥ္ ေသြးေၾကာအ တြင္း ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဖိအားကို အေပၚေသြးဟုေခၚၿပီး ႏွလံုး ၾကြက္သား မူလအတိုင္း ျပန္ဆန္႔စဥ္ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဖိအားကို ေအာက္ေသြးဟု ေခၚပါတယ္။
အသက္ ၁၈ ႏွစ္နဲ႔အထက္ လူႀကီးမ်ားအားလံုး၏ ေသြးဖိအား အေျခအေနကို (က) ပံုမွန္ေသြးဖိအား၊ (ခ) ပံုမွန္ထက္ ျမင့္မားၿပီး ေသြးတုိးမဟုတ္သည့္ အေျခအေန၊ (ဂ) အဆင့္-၁ ေသြးတိုး ေရာဂါ၊ (ဃ)အဆင့္-၂ ေသြးတိုးေရာဂါဟူ၍ အပိုင္းေလးပိုင္း ခြဲျခားသတ္မွတ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ (က) အေပၚေသြး ၁၂ဝ ေအာက္နဲ႔ ေအာက္ေသြး ၈ဝ ေအာက္က ပံုမွန္ေသြးဖိအားျဖစ္ပါတယ္။ (ခ) အေပၚေသြး ၁၂ဝ မွ ၁၃၉ ၾကားႏွင့္ ေအာက္ေသြး ၈ဝ မွ ၈၉ ၾကားက ပံုမွန္ထက္ျမင့္မားၿပီး ေသြးတုိးမဟုတ္ေသးတဲ့ အေျခအေနလို ့ယူဆေလ့ရွိပါတယ္။ (ဂ) အေပၚေသြး ၁၄ဝ မွ ၁၅၉ ၾကားနဲ႔ေအာက္ေသြး ၉ဝ မွ ၉၉ ၾကားကိုေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါ အဆင့္-၁ အျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ (ဃ) အေပၚေသြး ၁၆ဝ ႏွင့္အထက္၊ ေအာက္ေသြး ၁ဝဝ ႏွင့္အထက္က ေသြးတိုးေရာဂါ အဆင့္-၂ ျဖစ္ကာ စိုးရိမ္ရပါတယ္။
ေသြးတိုးေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ ပ်မ္းမွ်သံုးပံုတစ္ပံုခန္႔မွာ မည္သည့္လကၡဏာမ်ား ေထြေထြထူးထူး မျပတာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို ေသြးတိုးေနမွန္းေတာင္ မသိၾကပါဘူး။ လူအမ်ား စုမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါအစလကၡဏာမ်ား ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ဇက္ေၾကာတက္ျခင္း၊ မူးေဝျခင္း၊ အသက္႐ွဴျမန္လာ ျခင္း၊ အျမင္ေဝဝါးလာျခင္း၊ နားအူျခင္း၊ မ်က္ႏွာေရာင္အမ္းျ ခင္း၊ ႏွာေခါင္းေသြးလွ်ံျခင္း၊ မ်က္ခြံမို႔ အစ္ျခင္း၊ ေလးလံထိုင္းမိႈင္းျခင္းေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ဓမၼတာရာသီ လာေန စဥ္မွာလည္း ေသြးဖိအား တိုးတတ္ပါတယ္။ (ေသြးတိုးေရာဂါရဲ့ သေဘာသဘာဝဟာ ေရာဂါစ ျဖစ္ၿပီ ဆိုတာနဲ႔ ဆက္တိုက္ ေသြးတိုးသြားဖို႔သာ ရိွပါတယ္။ ျပန္ေကာင္းသြားစရာ အေၾကာင္းမ ရိွပါ။ ေရာဂါလကၡဏာေပၚ သည္ႏွင့္ မေပၚသည္သာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေသြးတိုးက် ေဆးအမ်ဳိးအစားဟာ တျခားေသာ ပဋိဇီဝ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးမ်ားကဲ့သို႔ ေသာက္သံုးသူကို ေဆးယဥ္သြားျခင္း(ေဆးမတိုးျခင္း)မ်ဳိး လံုးဝမျဖစ္ေစပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ မိမိ သေဘာျဖင့္ လကၡဏာေပၚလွ်င္ ေဆးေသာက္မည္၊ မေပၚလွ်င္ ေဆးမေသာက္ဘဲေနတာမ်ဳိး မျပဳသင့္ပါဘူး။ မည္သည့္ေရာဂါ လကၡဏာမွ်မျပဘဲနဲ႔လည္း ေသြး တိုးေရာဂါ ဆိုးဆိုးရြားရြား ရိွ ေနႏိုင္တာကို သတိျပဳပါ)
ဒါေတြေၾကာင့္လည္း ေသြးတိုးႏိုင္ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ ၉ဝ-၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔မွာ အ ေၾကာင္းရင္း တိတိက်က် မသိရဘဲ ေသြးတိုးေနၾကၿပီး က်န္ ၅-၁ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔က ခႏၶာကိုယ္ တြင္း ေရာဂါတစ္မ်ဳိးမ်ဳိး စြဲကပ္ေနျခင္းေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ ခံစားရလာပါတယ္။ အထူးသ ျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ သိုင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္း အထြက္ လြန္ကဲေသာ ေရာဂါ၊ Cocaine, Cyclosporin, Erythropoietin, Adrenergic စတဲ့ ပဋိဇီဝ ေဆးမွီ ေသာက္သံုးရျခင္း၏ ေဘးထြက္ဆိုး က်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေသြးတိုးျခင္း၊ အရက္အလြန္အကြၽံ ေသာက္သံုးျခင္းနဲ႔ ပူျပင္းေသာေနေရာင္ျခည္ ေအာက္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ သြား လာရျခင္း စသည့္အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္လည္း ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္လာရပါတယ္။
ေသြးတိုးေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးမ်ား
(၁) ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ား မာေက်ာက်စ္လ်စ္လာၿပီး ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းျခင္း သုိ႔မဟုတ္ပိတ္ဆို႔ျခင္း ၊ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ား ထူထဲလာျခင္း၊ ႏွလံုးညႇစ္ အားေလ်ာ့နည္း လာျခင္းစတဲ့ ႏွလံုးေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖစ္လာနိုင္ပါတယ္။ (၂) ေသြးတိုးေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊ ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္း ျဖစ္လာကာ ထုိမွတစ္ ဆင့္ ေလျဖတ္ေလငန္းေရာဂါ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။ (၃)ေသြးတုိးေရာဂါ နာတာရွည္လာပါက ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးသြားၿပီး ဆီးထဲေသြးပါျခင္း၊ ဆီးဆိပ္တက္ျခင္းမ်ား ျဖစ္လာပါ တယ္။ (၄)ေသြးတုိးေရာဂါ ျပင္းထန္မႈေၾကာင့္ မ်က္စိတြင္းရွိ မ်က္ၾကည္လႊာႏွင့္ ေသြးေၾကာမ်ား ထိခုိက္ပ်က္စီးၿပီး ျမင္အာ႐ုံ ထိခုိက္ယုိယြင္း သြားႏုိင္ပါတယ္။ (၅) ေသြးတုိးေရာ ဂါရွိသူမ်ားက ေသြးဖိအားကုိ 140/90mmHg ထက္မေက်ာ္ လြန္ေအာင္ ထိန္းထားသင့္ၿပီး ဆီးခ်ဳိနဲ႔ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါရွိသူမ်ား အေနျဖင့္ ေသြးဖိအားကုိ 130/80 mmH g ေအာက္ရွိေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘဝေနထုိင္နည္းပုံစံ
ကုိယ္အေလးခ်ိန္ အဝမလြန္ေစရန္ ထိန္းသိမ္းထားရမွာျဖစ္လုိ႔ လမ္းျမန္ျမန္ေလွ်ာက္ျခင္း၊ စက္ ဘီးစီးျခင္း၊ ေရကူးျခင္းစတဲ့ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းကုိ တစ္ေန႔ မိနစ္ ၃ဝ ပုံမွန္လုပ္ ေပးပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း၊ ေသာကမ်ားျခင္း၊ ေဒါသအမ်က္ထြက္ျခင္းတုိ႔က ေသြးတိုးေစႏုိင္ တာေၾကာင့္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ ေနထုိင္ပါ။ တရားမွတ္ပါ။ ေယာဂက်င့္ပါ။
အိမ္ေမြးတိရစၧာန္ ေခြး၊ ေၾကာင္ေလးမ်ားျဖင့္ အခ်ိန္ေပး၍ ေနပါ။ အိပ္ေရးမဝျခင္းကလည္း ေသြးတုိးေစႏုိင္ပါတယ္။ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ အစားအစာမ်ား သစ္သီးဝလံ၊ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ား၊ အဆီထုတ္ထားတဲ့ ႏုိ႔နဲ႔ ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္းမ်ားကုိ မ်ားမ်ားစားပါ။ ဆားဆုိဒီယမ္ပမာဏ ပါဝင္မႈနည္းတ့ဲ အစားအစာမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ပါ။ အရသာေကာင္းေစ ရန္ ျပဳျပင္ထားေသာ အစားအစာ မ်ားနဲ႔ အသင့္စားအစားအစာေတြမွာလည္း ဆားပါဝင္မႈမ်ားလုိ႔ သတိျပဳပါ။ ငါးမ်ားမ်ားစားပါ။
အဆီပါဝင္မႈမ်ားတဲ့ အနီေရာင္အသားမ်ားနဲ႔ ၾကက္၊ဘဲ၊ အေရခြံမ်ားကိုေရွာင္ပါ။ ကိုလက္စထ ေရာမ်ားတဲ့ အဆီအအိမ့္၊ အခ်ဳိမ်ားကုိေရွာင္ပါ။ အရက္အလြန္ အကြၽံေသာက္ သုံးျခင္းက ေသြး တုိးေစတတ္သျဖင့္ အထူးေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ တိရစၧာန္ထြက္ဆီနဲ႔ အုန္းဆီမစားပါႏွင့္။ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ (အခ်ဳိမႈန္႔)နဲ႔ ၾကက္သားမႈန္႔ေလွ်ာ့ပါ။ ငါးဟင္းလ်ာကို အနည္းဆုံး တစ္ပတ္သုံး ရက္စားပါ။ အရက္တစ္ေန႔ႏွစ္ပက္ထက္ ပုိမေသာက္ပါႏွင့္။ ေသြးတုိးေရာဂါအတြက္ ဆရာဝန္ၫႊန္ၾကား ထား ေသာ ေသြးက်ေဆးမ်ားကုိ တိတိက်က် လုိက္နာ သုံးစြဲပါ။ သင္ခံစားေနရေသာ ေရာဂါလကၡဏာေပၚ မူတည္၍ မိမိဘာသာ ေဆးအတုိးအေလွ်ာ့ မလုပ္ပါႏွင့္။
ေသြးတုိးေရာဂါေပ်ာက္ ျမန္မာ့ေဆးနည္းတုိမ်ား
(၁)ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို ေရစင္ေအာင္ေဆးၿပီး ေထာင္းကာ အရည္ညႇစ္ယူၿပီး လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ႏွစ္ဇြန္းခန္႔ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းသက္သာ သြားေစပါတယ္။ ဒန္႔သ လြန္ရြက္ဟင္း ခါးရည္ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။ (၂)သံပရာသီးအေစ့ငါးေစ့ခန္႔ ဝါးစားလုိက္တဲ့အခါ ေသြးတုိးခ်က္ခ်င္း သက္သာသြားပါလိမ့္မည္။ သံပရာပင္၏ အေခါက္ ကုိ ေဆးေၾကာၿပီးေရနဲ႔ ေသြး၍ေသာက္ႏုိင္ပါ တယ္။ ဒါ့အျပင္ သံပရာသီး တစ္လုံးကုိ အလယ္မွ ထက္ျခမ္းလွီးကာ ေရေႏြးအပူခ်ိန္ ၇၅ ဒီ ဂရီဖာရင္ဟုိက္ထဲသုိ႔ ၄၅ မိနစ္ခန္႔ ထည့္ၿပီး ယင္းျပဳတ္ရည္ကုိ ေသာက္သုံးပါက တစ္ခဏ အတြင္း ေသြးတုိးက်ေစပါတယ္။ (၃)ျမင္းခြာရြက္ကို အရည္ညႇစ္ေသာက္ျခင္း၊ သုပ္စားျခင္း၊ ဟင္း ခါးခ်က္ ေသာက္ျ ခင္းျဖင့္ ေသြးတုိးက်ေစပါတယ္။ (၄)ဧကရာဇ္ပင္၏ အရြက္ႏွင့္အျမစ္တုိ႔ကို အရည္ညႇစ္၍ တစ္ေန႔သုံးႀကိမ္ ေသာက္ေပးပါ။ (၅)ဗာဒံရြက္အႏုသုံး၊ ေလးရြက္ခန္႔ကုိ ေရ စင္ ေအာင္ေဆးၿပီး ၅ မိနစ္ခန္႔ျပဳတ္၍ ေသာက္ေပးပါ။ တစ္ေန႔ကုိ လက္ဖက္ရည္ခြက္ သုံးခြက္ခန္႔ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ ရက္သတၱပတ္ အတြင္းစမွာပင္ ေသြးတုိးေရာဂါ သက္သာသြားပါလိမ့္မယ္။ အထူးသတိျပဳရန္မွာ ဗာဒံရြက္ျပဳတ္ရည္ကို အလြန္အကြၽံ ေသာက္ပါက ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္ပါတယ္။ (၆)ၾကက္သြန္ျဖဴ ဥတစ္လုံး အမ်ဳိးအစားကို ထမင္းစားတဲ့ အခါတုိင္းမွာ သုံးလုံးမွ ငါးလုံးအထိ စားေပးပါက ေသြးေပါင္တက္ျခင္းကုိ က်ေစသလုိ ေသြးေပါင္က်ေနသူကိုလည္း ျပန္ လည္ေသြးညိႇ ေပးႏုိင္ပါတယ္။ (၇)ေတာင္ဆီးျဖဴပင္ ပဥၥငါးပါး အရြက္၊ အပြင့္၊ အကိုင္းအခက္၊ ပင္စည္၊ အျမစ္တုိ႔ကုိ သုံးခြက္တစ္ခြက္တင္ က်ဳိ၍ေသာက္ေပးပါ။ (၈)ခရာျမစ္ကို ေသြးၿပီး ဆား အနည္းငယ္ ထည့္၍ေသာက္ပါ။ (၉)ႏွင္းဆီပန္း၏ ပြင့္ဖတ္မ်ားကို ေျခြ၍ ေရေႏြးပူပူတြင္ခတ္ကာ ေန႔စဥ္ေသာက္ပါ။ ေရေမႊးႏွင္းဆီ မဟုတ္ပါ။ (၁ဝ)နႏြင္းခါးႏွင့္ ပ်ားရည္ကို ေရာစပ္၍ လက္ဖက္ရည္ တစ္ဇြန္းခန္႔ ေန႔စဥ္စားသုံးေပးပါ။ (၁၁)ၾကက္သြန္ျဖဴကုိ ေန႔စဥ္စားသုံးေပးပါ။ (၁၂) အရြယ္တူကြမ္းရြက္ ငါးရြက္နဲ႔ ရဲယုိရြက္ငါးရြက္တုိ႔ကုိ ေရာစပ္ႀကိတ္ေျခၿပီး အရည္ညႇစ္ယူ ပါ။ ထုိအရည္ကုိ တစ္ေန႔သုံးႀကိမ္ခြဲ၍ ကုန္ေအာင္ေသာက္ပါ။ ထုိသို႔ လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ ေသြး တိုးေရာဂါကို အႏိုင္ယူၾကပါစို႔။
ျမဝတီ
https://www.facebook.com/pg/mwdwebportal
