၁။ ဆရာ ကြ်န္မသားအိမ္ေခါင္းေရာဂါသြားစစ္ခ်င္လို႔ပါ။ အသက္က ၃၁ ႏွစ္ ရန္ကုန္ကပါဆရာ။ တႏွစ္ခြဲသမီးေလး တေယာက္ရွိပါတယ္။ ဘာမွျဖစ္လို႔ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး ဒီတိုင္းစစ္ထားခ်င္လို႔ပါဆရာ။ အဲ့ဒါသားအိမ္ေခါင္းစစ္ဖို႔ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ရွိပါလားဆရာ။ ဥပမာ အမ်ိဳးသားနဲ႔ ဘယ္ႏွစ္ရက္မေနထားရဘူးတို႔ ။ဓမၼတာရက္နဲ႔ ဘယ္ႏွစ္ရက္ကြာရမယ္တို႔ ရွိပါလားဆရာ။ အဲ့ဒါေလးသိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတင္ပါတယ္ဆရာ။
၂။ ဆရာ႐ွင့္ က်မ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ အပ်ိဳပါ။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ႐ွိမ႐ွိကို ဘယ္လိုစမ္းသပ္တာပါလဲ႐ွင္။ အမ်ားစု ေျပာၾကတာ စစ္ရင္အရမ္းနာက်င္တယ္လို႔ေျပာၾကပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးက အႀကိမ္အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ ထိုးရတာလဲ႐ွင္။ က်မလည္းစစ္ျပီးေဆးထိုးရမွာကို ေၾကာက္ေနမိပါတယ္။
၃။ က်မအသက္ ၂၉၊ ကေလး ၂ ႏွစ္ခြဲမိခင္ပါ။ Pap smear က ၂ဝ၁၂ ကစစ္ထားတာ ၃ ႏွစ္ေက်ာ္လို႔ထပ္စစ္ရင္းက သားအိမ္ေခါင္းေရာင္တာေတြ႔တာပါ။ OG ကေအာင့္တာေတြမ႐ွိရင္ ေဆးမေသာက္နဲ႔ ေနာက္ ၃ ႏွစ္ၾကာမွျပန္စစ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ Pap smear ဘယ္ႏွစ္လေနရင္ ျပန္စစ္သင့္ပါသလဲ႐ွင့္။
Pap smear (ပက္-စမီးယား) ဆိုတာ သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာစမ္းသပ္နည္းျဖစ္တယ္။ အလြန္ေအာင္ျမင္တဲ့ စမ္းသပ္နည္းတခုျဖစ္တယ္။ အစမ္းခံရတာ မနာဘူး။ ထံုေဆးသံုးပါတယ္။ သားအိမ္အဝကို ဂြမ္းစေလးနဲ႔သုတ္ယူတာသာ ျဖစ္တယ္။ သားအိမ္ဝမွာ မူမမွန္တဲ့ (ဆဲလ္) ေတြ ျဖစ္ေန-မေန သိေအာင္လုပ္တယ္။ Pap test လို႔လည္းေခၚတယ္။ ၁၉၂၈ ကတည္းကစေပၚတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ အမ်ဳိးသမီး ၁ဝဝဝ ကို Pap smear လုပ္ျပီး၊ စစ္တမ္းေကာက္ယူ စစ္ေဆးခဲ့ဘူးတယ္။ အဲဒီမွာ သားအိမ္အဝ ကင္ဆာ ျဖစ္စျပဳေနသူ ၅ ေယာက္ကို ေတြ႔ရွိခဲ့ရတယ္လို႔ ၈-၄-၁၉၇ဝ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံေဆးသုေတသန ေဆြးေႏြးပြဲမွာ တင္ျပခဲ့ဖူးတယ္။ ေနာက္မွာလည္း သုေတသနရွိမွာပါ မေတြ႔မိေသးပါ။
အေျဖကို တပါတ္ေစာင့္ရတယ္။ အေျဖက မေကာင္းဘူးထြက္ေပမယ့္ သားအိမ္ဝကင္ဆာလို႔တန္းမေျပာႏိုင္ေသးပါ။ ပိုးဝင္ေနတာ၊ ကိုယ္ဝန္တား သားအိမ္ဝအဖံုး (ဒိုင္ယာဖရန္) သံုးထားတာ၊ ရာသီျဖစ္စဥ္အေျပာင္းအလဲတခ်ိဳ႕ေတြကေန အေျဖမူမမွန္တာေတြ႔ႏိုင္တယ္။ နမူနာယူတံုးက လံုေလာက္ေအာင္ ဆဲလ္အေရအတြက္ပါမလာရင္ ျပန္စစ္ရတယ္။ ေသြးဆံုးအမ်ိဳးသမီးေတြလို (အီစထိုးဂ်င္) ေဟာ္မုန္းနည္းေနရင္ ေဟာ္မုန္းေဆးေပးျပီး ထပ္စစ္ရႏိုင္တယ္။
Cervical Cancer New Guidelines သားအိမ္အဝကင္ဆာေဆးစစ္ျခင္း အသစ္ျပ႒ာန္းခ်က္
• အသက္ ၂ဝ ေက်ာ္စ မိန္းကေလးေတြမွာ HPV infections ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရေပမဲ့ ေဆးမကုဘဲလဲ ေပ်ာက္သြားႏိုင္ၾကတယ္။
•အသက္ ၂၁ ႏွစ္ေထက္ငယ္သူေတြက စစ္ေဆးဘို႔မလိုပါ။ အရင္ USPSTF guidelines လမ္းညႊန္ခ်က္အရ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း အသက္ ၂၁ ႏွစ္ေရာက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ လိင္မႈကိစၥ တက္ၾကြလာတဲ့အသက္ေနာက္ ၃ ႏွစ္အတြင္း (ဘယ္ရက္ကေစာေစာ) သားအိမ္ကင္ဆာအတြက္ ေဆးစစ္ဘို႔ ျဖစ္တယ္။
• တကယ္လို႔ Pap test တခုထဲသာ အားကိုးသူဆိုရင္ေတာ့ ၂ဝဝ၃ ကတည္းကျပ႒ာန္းထားခဲ့သလိုဘဲ၊ ၃ ႏွစ္တခါ စစ္ရပါမယ္။
• အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ ေနာက္ဆံုး စမ္းတံုးက Pap tests ၃ ခါဆက္တိုက္၊ HPV tests ၂ ခါဆက္တိုက္ အႏုတ္ျပတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းမွာ ေဆးစစ္စရာ မလိုေတာ့ပါ။
• အမ်ိဳးသမီးၾကီးေတြမွာ Advanced precancer ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္လို႔ ေဆး-ရာဇဝင္ ရွိထားရင္ေတာ့ အႏွစ္ ၂ဝ ၾကာ ေဆးဆက္စစ္ရပါမယ္။
• တကယ္လို႔ သားအိမ္ထုတ္တံုးက သားအိမ္အဝကိုပါ ထုတ္ထားရသူဆိုရင္၊ ေနာက္ျပီး ေဆးစစ္ခ်က္ေတြကလဲ ရွင္းေနသူဆိုရင္ေတာ့ ေဆးစစ္ဘို႔ မလိုေတာ့ပါ။
• လမ္းညႊန္ခ်က္ထဲမွာ အရင္ကျဖစ္ဘူးရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ Diethylstilbestrol (DES) (အီစထိုးဂ်င္) ေဆး ရဘူးထားရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ HIV ခုခံအားက်ေနသူျဖစ္ရင္ ေဆးစစ္တာ ပိုနီးကပ္ရပါမယ္။
တခ်ိဳ႕အတြက္ Colposcopy ေမြးလမ္းေၾကာင္းထည့္ၾကည့္ကိရိယာနဲ႔စစ္ေဆးတာလိုႏိုင္တယ္။ ဆရာဝန္က မွန္ဘီလူးသံုးျပီး ၾကည့္မယ္။ ဆက္စစ္ေဆးဖို႔လိုသူဆီက Biopsies အသားစထုတ္ယူမယ္။ Precancerous abnormal cells ကင္ဆာမျဖစ္ခင္အဆင့္ ေတြ႔ေနရင္ ထုတ္ျပစ္ေပးမယ္။ ဖ်က္ဆီးေပးမယ္။ စမ္းလို႔ မေကာင္းတာေတြ႔ရေပမဲ့ ေရာဂါဟုတ္ မဟုတ္စမ္းလို႔ ေသခ်ာမွ ကင္ဆာေခၚတယ္။
Pap tests ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့အမ်ိဳးသမီး၊ HIV positive ရွိေနတဲ့အမ်ိဳးသမီး၊ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္း လဲလွယ္ထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီး၊ စတီရြိဳက္ေဆးတာရွည္ေသာက္ေနတဲ့အမ်ိဳးသမီး၊ diethylstilbestrol (DES) နဲ႔ေတြ႔ဘူးတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြက စစ္ေဆးတာ ပိုလိုၾကတယ္။
Pap smear မွားတတ္ေသာအမွားမ်ား
1. Pap Smear ပံုမွန္စမ္းစရာမလိုဘူးလို႔ထင္မွတ္ျခင္း။
2. Pap Smear မလုပ္မီ ၂၄-၄၈ နာရီအတြင္း အတူေနျခင္း၊ ဗဂ်ိဳင္းနားကိုေဆးရည္နဲ႔ေဆးျခင္း၊
3. Pap Smear စမ္းသပ္ရက္ကို ရာသီရက္မွာေပးမိျခင္း။
4. Pap Results အေျဖျပန္ေတာင္းရမွန္းမသိျခင္း။
5. Previous Abnormal Pap Smears အရင္စစ္တံုးက မူမမွန္အေျဖရွိခဲ့တာကို ဆရာဝန္ကိုမေျပာမိျခင္း။
6. Abnormal Pap Smear Results မူမမွန္အေျဖရျပီး ဆက္လုပ္စရာကိုမလုပ္ျခင္း။
သားအိမ္ဝကင္ဆာရွိေနသူဆိုရင္ ေမြးလမ္းကေန ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ (ၾကားရက္မွာ) ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ အတူေနစဥ္ ေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ ေမြးလမ္းေဆးေၾကာရင္းေသြးဆင္းႏိုင္တယ္။ တခုခုလည္းဆင္းႏိုင္တယ္။ နာတာက လကၡဏာ မဟုတ္ပါ။ သားအိမ္ျဖစ္ျဖစ္ သားအိမ္ဝျဖစ္ျဖစ္ ကင္ဆာေၾကာင့္ သားအိမ္တခုလံုးထုတ္ထားေပမယ့္ Pap tests စစ္ေနဘို႔ လိုအပ္တယ္။ သားအိမ္အဝခ်န္ထားျပီး သားအိမ္ထုတ္ရင္လည္း စစ္ေနဘို႔လိုအပ္တယ္။
ကိရိယာအေနေတာ္တခုထည့္ရလို႔ အပ်ိဳေတြဆိုရင္ နာက်င္မႈရွိႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိန္တိုေမ့ေဆးသံုးရင္ေတာ့ မနာပါ။ သားအိမ္ဝကင္ဆာကာကြယ္ေဆးထိုးသူတိုင္း ဒီနည္းကို ေဆးမထိုးခင္ စစ္ေဆးေနစရာမလိုပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြပါထိုးေနၾကတယ္လို႔ ေမးခြန္းေတြကတဆင့္သိရပါတယ္။ သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ မထိုးပါ။ ေဆးစစ္မသြားမီ ဗဂ်ိဳင္းနားလမ္းကေန အတူေနတာ၊ ေဆးထည့္တာ (၂) ရက္ေရွာင္ထားသင့္တယ္။ ေဆးစစ္မယ့္ရက္ဟာ ရာသီလာေနခ်ိန္မဟုတ္သင့္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
