ကြ်န္မမွာ ဘီပိုး ရွိတယ္ဆရာ။ ပိုက္ဆံကလည္းမတတ္ႏုိင္ေတာ့ ဆရာဝန္စစ္ခိုင္းသမွ်လည္း မစစ္ႏုိင္ဘူးဆရာ။ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ကုသရမယ္ဆိုတာ ေျပာေပးပါလားဆရာ။ ကုသလို႔လည္း ေပ်ာက္ပါသလားဆရာ။ ကြ်န္မက စာသင္တဲ့ ဆရာမတစ္ေယာက္ပါဆရာ။ ကေလးေတြေကာ ကူးစက္ႏုိင္ပါသလား။
(ဘီ) ပိုး ဘယ္လိုကူးသလဲ။
၁။ ပိုးပါေနတဲ့ အပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေဆးထိုးအပ္၊ တက္တူးထိုးအပ္၊ အပ္စုိက္ကုအပ္၊ အလွအပကြင္းတပ္တဲ့အပ္၊ နားေဖါက္တဲ့အပ္၊ မူးယစ္ေဆးထိုးတဲ့အပ္၊
၂။ လိင္။ ပိုးရွိသူ ေယာက္က်ား-မိန္မကေန လိင္ဆက္ဆံရာမွာ အကာအကြယ္ မသံုးရင္။
၃။ မိခင္ကေန ကေလး။ ခြဲေမြးေမြး၊ ရိုးရိုးေမြေမြး မထူးပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ေသြးစစ္ရင္ hepatitis B surface antigen (HBsAg) အႏုတ္ျပေနရမယ္။ HBsAg test positive ျဖစ္ေနရင္ သူကေနေမြးလာတဲ့ကေလးကို ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးလံုး ၁၂ နာရီအတြင္း ထိုးပါ။ ကာကြယ္ေဆးရိုးရိုးကို ေမြးေမြးခ်င္း + ၁ လ + ၆ လမွာ စုစုေပါင္း (၃) ခါထိုးပါ။ ကေလးကို အသက္ ၉-၁၈ လရွိရင္ antibody test အေပါင္းျပေနမယ္။ တကယ္လို႔ အႏုတ္သာျပေနေသးရင္ စတုတၳအၾကိမ္ ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။
၄။ လက္ပြန္းတတည္းေနျခင္း။ ေသြး ဒါမွမဟုတ္ ခႏၶာကိုယ္ကထြက္တဲ့အရည္နဲ႔ ထိေတြ႔မိသူေတြကိုလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ အနာအဆာနဲ႔ မ်က္လံုးထဲဝင္ရာကေနသာကူးမယ္။ သြးတိုက္တံ၊ အေမႊးရိတ္ဓါး၊ လက္သည္းညွပ္ေတြ မွ်သံုးရင္လဲကူးႏိုင္တယ္။
၅။ ေဆးရံု-ေဆးခန္း-ဓါတ္ခြဲခန္း။
(ဘီ) ပုိးရွိေနာက ျပန္ေပ်ာက္မွာလား
လူၾကီးဆိုရင္ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ၉ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၁ဝ% က နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြမွာ ဆိုးတယ္။ ၄ဝ% ေပ်ာက္မယ္။ ၆ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။ အသက္ ၁ ႏွစ္ဝန္းက်င္ကေလးေတြ ၁ဝ% သာ ေပ်ာက္မယ္။ ၉ဝ% နာတာရွည္အသဲေရာင္ျဖစ္မယ္။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ဆိုတာဘာလဲ
(ဘီ) ပိုးနဲ႔ထိေတြ႔မိျပီးေနာက္ ၆ လအတြင္းမွာျဖစ္တာက ရက္တို။ ဒိေနာက္ျပန္ျပီး သက္သာလာမယ္။ ၆ လေနာက္မွာ ေသြးစစ္လို႔ (HBsAg+) ျဖစ္ေနရင္ နာတာရွည္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တယ္။ ျပန္မေပ်ာက္ေတာ့ပါ။
(ဘီ) ပိုးက သူမ်ားကိုမကူးေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ
အတူေနသူေတြေတြအားလံုး (ဇနီး၊ ခင္ပြန္းအပါအဝင္) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးပါ။ (၃) ခါထိုးရမယ္။ တသက္စာ ကာကြယ္ေပးမယ္။ ဒါ့အျပင္ စူးရွႏိုင္တာေတြမွန္သမွ် မထိခိုက္ေအာင္ ဂရုစိုက္ပါ။ ျဖစ္တာနဲ႔ ပတ္တီးစီးျပီး ဖံုးအုပ္ထားပါ။ အဲလိုအရာေတြနဲ႔ မွ်ေဝမသံုးပါနဲ႔။ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ရင္ခ်င္းအပ္တာနဲ႔ မကူးပါ။ ပိုးရွိသူက ခ်က္ေကြ်းတာ စားလို႔လဲ မကူးပါ။
ေနမေကာင္းတိုင္း (ဘီ) ပိုးရက္တိုျဖစ္ပါသလား
အမ်ားအားျဖင့္ (ဘီ) ပိုးဝင္တာကို မသိလိုက္ဘူး။ ေနမေကာင္းမျဖစ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕မွာ ခံစားရမွာေတြကေတာ့ ဖ်ားမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အဆစ္ေတြ အသားေတြနာမယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ တုပ္ေကြးနဲ႔တူတယ္။ ရွားရွားပါးပါးျဖစ္တာေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕အန္မယ္၊ အသားဝါျဖစ္မယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္။
ရက္တိုအဆင့္ျပီးသြားတာကို ဘယ္လိုသိမလဲ
ေသြးစစ္ရင္ (HBsAb+) ေတြ႔မယ္ Antibodies ခုခံအား (အင္တီေဘ္ဒီ) ေတြရွိေနျပီ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ) ပိုး လာမကူးေတာ့သလို သူမ်ားကိုလဲ မကူးေစဘူး။
နာတာရွည္ျဖစ္ျပီလို႔ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ
၆ လေက်ာ္အထိ ပိုးေတြ႔ေနရင္ နာတာရွည္။ ေဆးစစ္ရေတာ့မယ္။ အသဲကုဆရာဝန္နဲ႔ ၆ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ ၁ ႏွစ္တခါ ျပေနရမယ္။ လူအမ်ားစုဟာ က်န္းမာျပီး လူေကာင္းလိုေနႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ကေနေကာင္းေနေပမဲ့ သူမ်ားကို ကူးေစမွာကို သိထားျပီး ေရွာင္က်ဥ္စရာမွန္သမွ် ေရွာင္က်ဥ္ရမယ္။
ဘယ္စမ္းသပ္နည္းေတြနဲ႔ ေစာင့္ၾကည္ေနမွာလဲ
Hepatitis B blood panel, Liver function tests (ALT), Hepatitis B e-Antigen (HBeAg), Hepatitis B e-Antibody (HBeAb), Ultrasound and imaging နဲ႔ လိုအပ္သူေတြကို Liver biopsy ေတြလုပ္မယ္။ လိုအပ္လာရင္ ေဆးကုမယ္။
နာတာရွည္ျဖစ္တာ ေပ်ာက္သြားႏိုင္သလား
အခုထိေတာ့ ေပ်ာက္ေဆး မရွိေသးပါ။ ဒါေပမဲ့ နာတာရွည္သမားေတြမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြကို ေႏွးေစေအာင္ ေဆးေတြက လုပ္ေပးႏိုင္ျပီ။ ပိုးေတြ နည္းေလေလ အသဲကိုထိခိုက္မွာ နည္းေလေလျဖစ္တယ္။ ကံေကာင္းရင္ ဗိုင္းရပ္ေတြကို လံုးဝ ထိန္းႏိုင္တယ္။ ရွားေတာ့ရွားတယ္။ သုေတသနေတြအရ အလားအလာေကာင္းေတြရွိတယ္။
ဘယ္ေဆးေတြကို တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳထားပါသလဲ
- Interferon Alpha (Intron A) ထိုးေဆး။ ၁၉၉၁ ကတည္းကသံုးတယ္။ တပါတ္မွာ အၾကိမ္မ်ားစြာ၊ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ၾကာ ထိုးတယ္။ ဒိထက္ပိုခ်င္လဲပိုမယ္။ flu-like symptoms, depression, and headaches ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Pegylated Interferon (Pegasys) ထိုးေဆး။ ၂ဝဝ၅ မွာ စသံုးတယ္။ တပါတ္ ၁ ခါထိုးတယ္။ ၆ လ၊ ၁ ႏွစ္ ၾကာ ထိုးတယ္။ flu-like symptoms and depression ေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
- Lamivudine (Epivir-HBV, Zeffix, or Heptodin) ေသာက္ေဆး။ ၁၉၉၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာ ေသာက္ရမယ္။
- Adefovir Dipivoxil (Hepsera) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၂ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။ Entecavir (Baraclude) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၅ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
- Telbivudine (Tyzeka, Sebivo) ေသာက္ေဆး။ ၂ဝဝ၈ ကစသံုးတယ္။ တေန႔ ၁ လံုး။ ၁ ႏွစ္ၾကာေသာက္ရမယ္။
(ဘီ) ပိုးေတြ႔တိုင္း ေဆးေသာက္ရမွာလား
- မဟုတ္ပါ။
နာတာရွည္သမားေတြက ဘာေတြကိုေရွာင္ရမလဲ။ အရက္လံုးဝမေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆးလိပ္ျဖတ္ပါ။ ေဆးေသာက္စရာမွန္သမွ် ဟာဗယ္ေဆးေတြအပါအဝင္ ဆရာဝန္ကို ျပျပီးမွသာ ေသာက္ပါ။ အစားအေသာက္ လံုေလာက္မွ်တေအာင္စားေသာက္ပါ။ ေသြးလွဴလို႔မရပါ။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနလို႔ (ဘီ) ပိုးစစ္ရမလား။ ကိုယ္ေဆာင္မွန္သမွ် စစ္ပါ။ ေမြးလာမဲ့ကေလးကို ကူးဘို႔ အခြင့္အလမ္း ၉၅% ရွိတယ္။ ကေလးကို ေမြးေမြးခ်င္း (၁) Hepatitis B vaccine ကာကြယ္ေဆး နဲ႔ (၂) Hepatitis B Immune Globulin (HBIG) ကာကြယ္ေဆးတမ်ိဳးပါ ထိုးရမယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိဳးနဲ႔ အျပစ္မွာ အက်ိဳးကပိုသာတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
