ဆရာ မဂၤလာပါ႐ွင့္။ ေလာေလာဆယ္ သမီးဝမ္းကိုက္တဲ့ေဝဒနာ ခံစားေနရပါတယ္။ မေန႔ညေနကစျပီး ဝမ္းသြားတာပါ။ ၄ ခါေလာက္သြားၿပီးေတာ့ ေဆး႐ုံမွာ သြားျပပါတယ္။ လူက အားမရွိေတာ့လို႔ အားေဆးလည္းသြင္းခဲ့ပါတယ္။ ေဆးေတြက Bioflor 250mg, Fomiled 5mg, Norbactin 400mg (အစာနဲ႔ေဝးျပီးေသာက္ရန္) ႏွင့္ ဓါတ္ဆားထုတ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ အခုေဆးေသာက္တာ ၃ ႀကိမ္ရွိပါၿပီ။ အရမ္းေတာ့ မသက္သာေသးပါဘူး။ ဝမ္းသြားရင္ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းနား ေအာင့္ေတာင့္ေတာင့္နဲ႕ အေတာ္ခံရခက္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲကလည္း အနည္းငယ္ခ်မ္းပါတယ္။ အရင္က အစာအိမ္ေရာင္ဖူးတုန္းကလည္း အဲ့လိုခ်မ္းဖူးပါတယ္ ဆရာ။ တခုစိုးရိမ္ေနမိလို႔ပါ။ ဝမ္းသြားတာမွာ အနီေရာင္ အခြၽဲအက်ိေတြပါလာလို႔ ေသြးလို႔ယူဆျပီး မေန႔ကပဲ ဆရာဝန္က ဝမ္းကိုစစ္ဖို႔ ယူထားပါတယ္။ တခါမွလည္း ဝမ္းမကိုက္ဖူးေတာ့ ေသြးပါတတ္သလားလည္း မသိလို႔ပါ။ ဝမ္းစစ္တာေတာ့ ဝမ္းကိုက္ေစတဲ့ ဘတ္တီးရီးယား မ႐ွိဘူးတဲ့ဆရာ။ တခါတေလ ဝမ္းကိုက္ပိုးက ပါမလာတတ္လို႔ ထပ္စစ္ဖို႔ေတာ့ ေျပာပါတယ္။ ေသြးပါတာေတာ့ ဟုတ္ပါတယ္တဲ့။
အသက္နဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ မေျပာလိုသူရဲ႕ေမးခြန္းထဲက တစ္ ၅ လံုးကို ျပင္လိုက္ပါတယ္။ ပီ ၄ လံုးမွာ ယရစ္ ထည့္လိုက္တယ္။ အဆာအိမ္ကိုလည္း အစာအိမ္လို႔ ေျပာင္းပါတယ္။ ေဆာရီး။ ပို႔စ္မွာ သံုးခ်င္လို႔ပါ။ ကိုယ့္စာမွာေတာ့ ေရးခ်င္သလို ေရးေပါ့။ ျဖစ္တဲ့သူက အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ ရာသီ-အိမ္ေထာင္ေရး-ကိုယ္ဝန္-ကေလး သိဘို႔လိုပါေၾကာင္း ေမးနည္းစည္းကမ္းမွာ ထည့္ေရးထားပါတယ္။ မေျပာလိုသူေတြလည္း ဘေလာ့မွာ ဖတ္လိုက ဖတ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါတူေပမယ့္ အေျခခံအခ်က္ေတြ မတူရင္ ေဆးေပးရတာ မတူပါ။
ဝမ္းကိုက္တာကို အဂၤလိပ္လို Bloody diarrhoea ေသြးဝမ္းသြားတယ္လို႔ အေရးမ်ားတယ္။ ေဆးစာနဲ႔ဆို Dysentery ေခၚတယ္။ WHO ကေနသတ္မွတ္ထားတာက ဝမ္းအရည္သြားျပီးေသြးပါတာတဲ့။ အေမရိကန္ CDC ကေတာ့ ဝမ္းသြားတာထဲမွာ ျမင္သာတဲ့ေသြးပါေနတာကို သတ္မွတ္တယ္။
ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ စအိုကထြက္၊ ပါးစပ္ကဝင္လာတာျဖစ္တယ္။ (၁) အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတဲ့ Shigella ဗက္တီးရီးယား ေၾကာင့္ျဖစ္တာကို Bacillary dysentery ေခၚတယ္။ သူ႔ဖါသူေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ (၂) Amoeba Entamoeba histolytica ေၾကာင့္ျဖစ္တာကို Amoebic dysentery ေခၚတယ္။ ဆိုးတယ္ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါေတြ ဆက္ျဖစ္တတ္တယ္။ ဥပမာ အသည္းေရာင္ (အသားမဝါ)၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္။ တျခား E coli, Salmonella နဲ႔ Campylobacter ပိုးေတြကေနလဲျဖစ္တယ္။ ဒါ့အျပင္ သန္ေကာင္ေတြ၊ ဓါတုေဆးနဲ႔ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ဝမ္းကိုဓါတ္ခြဲခမ္းမွာစစ္မွ အတိအက် သိရမယ္။
တခ်ိဳ႕မွာ နည္းနည္းသာခံရျပီး တခ်ိဳ႕ဆိုးတယ္။ ရက္တိုသူ၊ ရွည္သူရွိတယ္။ ခံစားေနရတာေတြ ၅ ရက္ကေန ရက္ရွည္ ၾကာေနႏိုင္တယ္။ ၾကာေနသူေတြမွာ ေရ + ဓါတ္ဆားခမ္းေျခာက္ႏိုင္တယ္။ ဗိုက္ကယ္မယ္။ ေလတက္မယ္။ ဗိုက္နာမယ္၊ ပ်ိဳ႕အန္မယ္။ ဆီးနည္းလာမယ္။ အေရျပး၊ အာေခါင္ေျခက္လာမယ္။ ေရငတ္မယ္။ ကုိယ္ပူတာက ခ်မ္းႏိုင္တယ္။ ၾကြက္တက္ႏိုင္တယ္။ အားယုတ္ေနမယ္။ ဝမ္းခဏခဏသြားမယ္၊ သြားရင္ဗိုက္ရစ္ျပီးနာမယ္။ ဝမ္းထဲေသြးပါမယ္၊ အက်ိအခြ်ဲပါမယ္။ အားယုတ္မယ္။
ဘယ္လိုကုမလဲ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ၊ ဓါတ္ဆားရည္ေသာက္ပါ။ နားပါ။ တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး ပိုလုပ္ေပးပါ။ ပါးစပ္ထဲဝင္တာ မွန္သမွ်ဂရုစိုက္ပါ။ ေရသန္႔မယ္၊ အစားအစာသန္႔မယ္ဆိုရင္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ ပူေအာင္လုပ္ထားတဲ့ အစာထဲ၊ ေရထဲမွာ ပိုးမပါႏိုင္ပါ။
(၁) Bacterial dysentery ဗက္တီးရီးယား ဝမ္းကိုက္ေရာဂါအတြက္ -
• Ceftriaxone 250 mg ကေန 2 grams အထိ၊ တေန႔ တၾကိမ္ကေန ၂ ၾကိမ္ခြဲေပးတယ္။ ၇-၁၄ ရက္။ ကေလးေတြဆိုရင္ 50-100 mg/kg တေန႔ တၾကိမ္ကေန ၂ ၾကိမ္ခြဲေပးတယ္။ ၇-၁၄ ရက္။ (သို႔)
• Ciprofloxacin 500 mg ကို ၁၂ နာရီတခါ၊ ၅-၇ ရက္။ (သို႔)
• Trimethoprim-sulfamethoxazole (Bactrim, Septrin) လူၾကီး တခါေသာက္ ၂ ျပား၊ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၅-၁ဝ-၁၄ ရက္။ ကေလး ၂ လအထက္ 40 mg per kg of sulfamethoxazole and 8 mg per kg of body of trimethoprim ကို ၁၂ နာရီျခား၊ ၃-၅ ရက္။
(၂) Amebic dysentery (အမီးဘား) ဝမ္းကိုက္ေရာဂါအတြက္ လူၾကီး Metronidazole 750 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ ၅-၁ဝ ရက္။ ကေလး = 40 mg/kg ၅ ရက္။
ကာကြယ္ေရး အေရးၾကီးတယ္။ ပါးစပ္ထဲဝင္တာမွန္သမွ် သတိထားပါ။ ေရ + အစားအေသာက္။ ကူးစက္မႈျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ အစားအေသာက္နဲ႔ ေရ သတိထားပါ။ ခ်က္ျပဳေက်ာ္ေလွာ္သူနဲ႔ ဆိုင္စာေတြကို သတိထားပါ။ ဘယ္အစာမဆို ပူေႏြးေနခ်ိန္မွာ ကူးစက္ပိုးရွိေနလည္း ေသကုန္မယ္။ ေအးသြာရင္ ယင္ေကာင္ စတာေတြကတဆင့္ ပိုးျပန္ဝင္လာႏိုင္တယ္။ အစားအေသာက္ေတြ ထားသိုတာ ဂရုစိုက္ပါ။ လက္ကို မၾကာမၾကာေဆးပါ။ ကာကြယ္ေရး ေပါ့ဆရင္ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။
Blood in Stool စအိုက ေသြးယိုျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/blood-in-stool.html
Bloody or tarry stools ဝမ္းအမည္းေရာင္သြားျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/bloody-or-tarry-stools.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
