• ဆရာ ကြၽန္ေတာ္က က်ား (၂၁ ႏွစ္) ပါ။ အသက္ ၁၉ ႏွစ္ေလာက္ကစလို႔ ေပါင္ၾကားမွာ ယားနာေတြ ေပါက္လာခဲ့ပါတယ္။ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ ေနမိရာက တင္ပါးေတြအထိ ပ်ံ့ႏွံ႔လာၿပီး အေတာ္ေလးလည္း ယားယံလာပါတယ္။ အဲလိုျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ ဖန္ဂီဒမ္၊ စကင္နယ္ စတဲ့ေဆးေတြ လိမ္းပါတယ္။ အရက္ပ်ံဆြတ္ပါတယ္။ သက္သာသလိုလို ယားနာေလးေတြလည္း ပါးလာသလိုလိုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သတိမထားလိုက္တာနဲ႔ ျပန္ထေတာ့တာပါပဲ ဆရာ။ အစားအေသာက္နဲ႔ ဆိုင္မဆိုင္ေတာ့ သတိမထားမိပါဘူး။ တစ္ကိုယ္ရည္မသန္႔႐ွင္းရာကေန စတယ္လို႔ပဲ ထင္ပါတယ္။ အိမ္မွာ အေဖလည္း ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ပုဆိုးအ၀တ္မ်ားၿပီး ကုိယ္ပုိင္ ပုဆိုးလည္း သီးသန္႔မခြဲထားၾကပါဘူး။ ခုယားနာေတြေၾကာင့္ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖစ္ ယံုၾကည္မွာေတြလည္း မရိွေတာ့ရာကေန ဆရာ့အေၾကာင္း ဖတ္မိရာက အကူအညီ ေတာင္းမိတာပါ ခင္ဗ်ာ။
• ကၽြန္မမွာ Scabies ေရာဂါခံစားေနရပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ (႕႕႕႕႕) မွာေနပါတယ္။ ဒီေရာဂါက ရန္ကုန္ကပါလာပံု ရပါတယ္။ ဘယ္ကကူးမွန္းေတာ့ မသိပါဘူး။ ေပါင္မွာ စျဖစ္ပါတယ္။ အၿမဲယားေနေပမဲ့ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ပါပဲ။ ယားနာပဲ ထင္လို႔ ေဆးလဲမလိမ္းျဖစ္ပါဘူး။ ဒီအတိုင္းေပ်ာက္သြားမယ္လို႔ ထင္မိပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ေမလ ကုန္ေလာက္ကစၿပီး ေျခေထာက္နဲ႔ လက္ေတြမွာ စပြားလာပါတယ္။ ယားယားေနလို႔ ကုပ္မိပါတယ္။ မသကၤာလို႔ Internet မွာ ရွာၾကည့္ေတာ့မွ Scabies မွန္း ပံုေတြၾကည့္ၿပီး သိရပါတယ္။ တခါမွလည္း ဒီေရာဂါ မခံစားဖူးတဲ့အတြက္ တုန္လႈပ္ သြားမိပါတယ္။ ေန႔ခင္းဘက္သိပ္ မယားေပမဲ့ ညဘက္ ယားတတ္ေတာ့ မသိပဲနဲ႔ကုပ္မိရင္း ပြားေနေတာ့တာပါပဲ။ ဒီက ေဆးဆိုင္မွာ scabies ေပ်ာက္ေဆးေတြ ဝယ္လိမ္းပါတယ္။ မသက္သာပါဘူး။
• Scabies ဝဲ ဆိုတာ Sarcoptes scabiei ေခၚတဲ့ Mite (မိုက္) အေကာင္ေလးေတြ အကိုက္ခံရတာကေန ျဖစ္တယ္။ ကူးစက္တယ္။
• Scabies စာလံုးက လက္တင္ကေနလာတယ္။ ၇ ႏွစ္အယားလို႔ အရပ္ေခၚေခၚတယ္။ လူေရာတိရစၧာန္ေတြပါ ျဖစ္တယ္။ ယားတိုင္းေတာ့ ဝဲ မဟုတ္ပါ။
• အေရျပားရဲ႔ အစဥ္းေၾကာင္းေနရာေလးေတြမွာ သက္တမ္း ၃ဝ ရက္သာရွည္တဲ့ (မိုက္) အမေကာင္ေလးေတြက ဥ အုခ်တယ္။ ၃-၄ ရက္ေနရင္ ေလာက္ေကာင္ ျဖစ္လာျပီး ၁၄-၁၇ ရက္မွာ အေကာင္ျဖစ္လာတယ္။ လူ႔ကိုယ္ေပၚမွာ မဟုတ္ရင္ ၃ ရက္သာ အသက္ရွင္ၾကတယ္။
• Dermatitis အေရျပားနာ၊ Syphilis (ဆစ္ဖလစ္)၊ Allergic reactions (အလာဂ်ီ)၊ Lice သန္း၊ Fleas မႊားေတြနဲ႔ ခြဲျခားရမယ္။
• ဝဲမွန္ရင္ ေဆးဆိုင္မွာ အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ေဆးနဲ႔ မေပ်ာက္တတ္ပါ။ ဆရာဝန္လက္မွတ္နဲ႔ ဝယ္လို႔ရတဲ့ ေဆး အမ်ိဳးအစားနဲ႔မွသာ ေပ်ာက္တာလဲရွိတယ္။ တခုရွိတာက ေဆးဝယ္လို႔ရတာ ႏိုင္ငံေတြက မတူၾကပါ။
• ေဆးလိမ္းရျပီဆိုရင္ လည္ပင္းကေနစျပီး ေအာက္တကိုယ္လံုးကို လိမ္းရတယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြဆိုရင္ ဦးေရခြံ၊ လည္ပင္း၊ မ်က္ႏွာမွာပါ လိမ္းရတတ္တယ္။ မ်က္စိထဲ၊ ပါးစပ္ထဲမဝင္ေအာင္ သတိထားရတယ္။
• ေဆးေတြကေတာ့ -
- Permethrin cream 5% (Elimite) (Nix) ယားမယ္၊ ပူေလာင္မယ္၊ 91% to 98% ထိေရာက္တယ္။
- Ivermectin (Stromectol) pills ပ်ိဳ႕ခ်င္မယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ ယားမယ္၊ ဗိုက္နာမယ္၊ ကိုယ္ပူမယ္၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္မယ္။ 73% to 98% ထိေရာက္တယ္။
- Lindane (Kwell) 1% cream or lotion အာရံုေၾကာထိခိုက္ႏိုင္တယ္၊ အသဲ-ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္မယ္၊ ေခါင္းမူးမယ္၊ 85% to 98% ထိေရာက္တယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး ပိုမ်ားလို႔ တျခားေဆးနဲ႔ မရသူေတြကိုသာ သံုးသင့္တယ္။
- Sulfur ointment 5% to 10% ေဆးဖေယာက္ခ်က္ေခၚတယ္။ (ဆာလ္ဖါ) ကန္႔ဓါတ္ပါေဆးျဖစ္တယ္။ ကေလးေတြ၊ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။
- Crotamiton 10% (Eurax) ေဆးက ပိုးမႊားေတြရဲ႕ ဥကိုမေသေစႏိုင္ဘူး။
• လိမ္းေဆးကို ၈-၁၄ နာရီ ေနရင္ ေရနဲ႔ေဆးျပစ္ရတယ္။ ၁-၃ ရက္နဲ႔ ေပ်ာက္တာမ်ားတယ္။
• Permethrin (Elimite cream) လိမ္းေဆးကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ ကေလးေတြဆိုရင္ Permethrin, Crotamiton နဲ႔ Sulfur ointment ေတြကိုသာသံုးသင့္တယ္။
• Crusted (Norwegian) scabies ဆိုတာက အသက္ၾကီးသူေတြ၊ ကိုယ္ခံအားနည္းသူေတြမွာျဖစ္တယ္။ ျဖစ္တာ ရွားျပီး ေဆးနည္းတခုတည္းနဲ႔ မရတတ္ဘူး။
• ဝဲျဖစ္ေစတဲ့ Mites (မိုက္) အေကာင္ေလးေတြ ေဆးေၾကာင့္ ေသသြားၾကေပမဲ့ ဆက္ယားေနေသးတာက Allergic reaction အကိုက္ခံရတာကို (အလာဂ်စ္) ျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ အဲဒါမ်ိဳးကို Antihistamines (Benadryl) (အင္တီဟစ္တမင္း) ေဆးေပးတယ္။ Steroid creams (စတီရြိဳက္) လိမ္းေဆးလိမ္းရမယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ Steroid pills (စတီရြိဳက္) စားေဆးပါေပးရတယ္။
• တခါတေလ Ivermectin pills စားေဆးပါညႊန္မယ္။ အက်ိတ္ေလးေတြလို ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးဆိုရင္ Steroids injections (စတီရြိဳက္) ထိုးေဆးကို Nodules အက်ိတ္ထဲ ထိုးေပးရတာမ်ိဳးလဲရွိတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးကို Coal tar products ကတၲရာေဆး လိမ္းရတာလဲ ရွိတယ္။
• ဖြတ္ေလွ်ာ္လို႔ရတာ မွန္သမွ် ေလွ်ာ္ျပစ္ပါ။ ေလွ်ာ္မရတာေတြကို Dry-clean အေျခာက္ေလွ်ာ္နည္း သံုးပါ။ ေန႔တိုင္း ေလွ်ာ္ေနဘို႔ မလိုပါ။ Crusted scabies ဆိုရင္ေတာ့ လိုႏိုင္တယ္။
• တအိမ္တည္းမွာ တေယာက္ျဖစ္ေနရင္ သူနဲ႔ အနီးကပ္ ထိစပ္မႈရွိသူတိုင္းကို ကူးႏိုင္တယ္။ ေဆးကုဘို႔လိုမယ္။
• ကူးစက္ခံရရင္ အခုေရာဂါလကၡဏာ မေပၚေသးေပမဲ့ ၄-၆ ပတ္ေနရင္ ေပၚလာႏိုင္တယ္။
Benzyl benzoate (ဘင္ဇိုင္း-ဘင္ဇိုးယိတ္)
• ေဆးဝယ္ရတာလြယ္တယ္။ ထိေရာက္ပါတယ္။ ေစ်းလဲမၾကီးပါ။ နာမည္ေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။
• Lice သန္းေရာ Scabies ဝဲပါေပ်ာက္တယ္။
• မ်က္စိထဲ၊ ပါးစပ္ထဲ၊ တျခားအေရျပားႏုဖံုးေနတဲ့ေနရာေတြကို မထိေစရဘူး။ အနာထဲလဲမထည့္ရဘူး။ မေတာ္တဆ ထိသြားရင္ ေရဖြါးဖြါးေဆးလိုက္ပါ။ ေဆးကိုင္တဲ့လက္ကို ေဆးေၾကာပါ။
• Lice သန္းအတြက္ (ခရင္မ္)၊ လိမ္းေဆး၊ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြ ရွိေနရင္ အရင္ေဆးျပစ္ပါ။ ေဆးလိမ္းထားတာကို ေဆးေၾကာမျပစ္ခင္ ၂၄ နာရီေစာင့္ပါ။ သန္းဥေတြပါသြားေအာင္ ဘီးစိတ္ (0.3 mm) အနည္းဆံုး စိတ္တာကို သံုးပါ။
• Lice သန္းအတြက္ တခါတည္းနဲ႔ေပ်ာက္တယ္။ ဆိုးရင္ ၂-၃ ခါလိမ္းပါ။
• ကေလးငယ္ေလးေတြ သံုးရင္ ေရ ၃ ဆနဲ႔ေရာျပီးမွ တၾကိမ္သာ လိမ္းေပးပါ။ ကေလးၾကီးရင္ ေရတဆနဲ႔သာေရာပါ။
• သန္းရွိသူေတြသံုးတဲ့ ဘီး၊ ဆံပင္သံုးပစၥည္းေတြကို ေရေႏြး (65 °C or 150 °F) ထဲမွာ ၁ဝ မိနစ္ၾကာစိမ္ထားပါ။ အဝတ္အစား၊ အသံုးအေဆာင္ေတြကို ေရေႏြးနဲ႔ ေဆးေၾကာပါ၊ ေလွ်ာ္ပါ။ ေလွ်ာ္မရတာကို အေျခာက္ေလွ်ာ္နည္း သံုးပါ။ မီးပူတိုက္ပါ။ ေလပူမႈတ္ကရိယာသံုးပါ။
• တျခားအသံုးအေဆာင္ေတြ၊ ကစားစရာေတြကို ပလိပ္စတစ္အိပ္ထဲမွာ အလံုပိတ္ျပီး ၂ ပတ္ၾကာ မသံုးဘဲထားပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Freezer ေရခဲခန္းထဲမွာ ပလပ္စတစ္အိတ္နဲ႔ ၁၂-၂၄ နာရီထားပါ။ ေမြ႔ယာ၊ ၾကမ္းခင္း၊ ေကာ္ေဇာေတြ ေလစုပ္ကရိယာနဲ႔ သန္႔ရွင္းပါ။
• Scabies ဝဲအတြက္ အေရျပားေပၚမွာ Cream, Lotion, Ointment, Shampoo ေတြကို အရင္ေဆးျပစ္ပါ။ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ျပီးမွ ေဆးလိမ္းပါ။ ေရခ်ိဳးမျပစ္ခင္ ၂၄ နာရီေစာင့္ပါ။ ဝဲအတြက္လဲ တခါတည္းနဲ႔ေပ်ာက္တယ္။ ဆိုးရင္ ၅ ရက္အထိ ဆက္လိမ္းပါ။ ကေလးငယ္ေလးေတြ သံုးရင္ ေရ ၃ ဆနဲ႔ေရာျပီးမွ တၾကိမ္သာ လိမ္းေပးပါ။ ကေလးၾကီးရင္ ေရတဆနဲ႔သာေရာပါ။
• ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ = အေရျပားမွာ ပူေလာင္တာ၊ ယားတာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေဆးကုစရာ မလိုပါ။
• ေဆးသံုးတာမ်ားသြားရင္ ေဆးထိတဲ့ေနရာမွာ အပူဖူးေပါက္မယ္၊ ကြာက်မယ္၊ ယားမယ္၊ နီရဲေနမယ္၊ ေသြးျခည္ဥမယ္၊ ေျခာက္ေသြ႔ေနမယ္။
• သိပ္ဆိုးဝါးရင္ ဆီးသြားရခက္မယ္၊ ဆတ္ကနဲလႈတ္မယ္၊ သတိခ်ိဳ႕ယြင္းမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
