၁။ ကၽြန္မသားႀကီး အသက္ ၃ ႏွစ္ကေလး။ ေသြးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ေနပါတယ္။ စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း ပလိပ္လက္ 6 အထိ ထိုးက်ေနပါတယ္။ ေသြးပါရဂူက ပထမသတ္မွတ္ၿပီးကုသေပးေနတာက ITP ဆိုၿပီးကုသရာမွာ ေသြး ၂ ႀကိမ္သြင္း ပင္နစလံုး ၃ ပတ္ေသာက္ေစၿပီး ပလိပ္လက္ကို ျပန္တက္ေစ ခဲ့ပါတယ္ ။ ထင္သလို မတက္ခဲ့တဲ့အခါ (ivig) ေဆးသြင္းၿပီး ထပ္တက္ေစခဲ့ရာမွာ လံုးဝတက္မလာပါ။ ခါးရိုးခ်ဥ္ဆီ ေဖာက္စစ္ရာမွာ ပို႔ထားေသားပံုအတိုင္း အေျဖရလာပါသည္။ ကၽြန္မ သိခ်င္သည္မွာ ျခင္ဆီ မွာ ျပသနာျဖစ္ေနတာလားသိခ်င္ပါသည္။ ဘယ္သို႔ ဘယ္ပံု ကုသေနမႈသည္ ပိုမို အေရး ပါ ေဆာင္ရႊက္ႏိုင္ မည္ ဆိုသည္ကို သိခ်င္ပါသည္ဆရာရွင့္။ ယခု ေသြးထပ္သြင္းပါမယ္လို႔ ေျပာပါသည္။ ကၽြန္မ စိုးရိမ္ေနသည္မွာ အနာတျခားေဆးတျခားမ်ား ျဖစ္ေနတာလားဆိုတာပါ ပထမအႀကိမ္ ITPဆိုၿပီး ကုသရာမွာ လြဲခဲ့ၿပီးပါၿပီ ဆရာေနေသာ ႏိုင္ငံမွာဆို ကုသမႈပံုစံႏွင့္ ကုသစရိတ္ ဘယ္လို ဘယ္ေလာက္ခန္႔ ရွိႏိုင္သလဲဆိုတာ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ေဝမၽွေပးေစလိုပါတယ္ဆရာ။ အကူအညီအပူေပးမိတာ အားနာရပါတယ္ မိခင္တေယာက္ရဲ႕ေသာကမို႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ကူညီ အေျဖရွာ ေဆာင္ရႊက္ေပး ပါလို႔ ေမတၱာ ရပ္ခံပါတယ္ ဆရာ ။
၂။ ဆရာရွင့္ ေသြးျဖဴဥ ေသြးနီဥ မဟုတ္ဘဲ plat %နဲတဲ႔ေရာဂါကို ဘယ္လိုကုထံုးမ်ိဳးနဲ႔ ကုရနိုင္ပါသလဲ။ အစားေသာက္ အေနထိုင္ ဘယ္လို ေနထိုင္စား ေသာက္ရပါမလဲ။ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္တဲ႔ ေရာဂါလား သိပါရေစ။ ေသြးတိုင္းရင္ေတာ့ ၁၁ဝ-၇ဝ ပါတ္ဝန္းက်င္ အျမဲလိုရွိတတ္ပါတယ္။ အသားမွာ ေသြးေျခဥ ေတြလို ျဖစ္လာတိုင္း သတိလစ္သလိုျဖစ္ျပီး ေဆးရံုတက္ရပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္တိုင္း plat က ၁ဝေက်ာ္ေလာက္ျဖစ္သြားပါတယ္။ အသက္က ၃၁ ပါ။ အခု ပင္နီစလံုး ေသာက္ေနရပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ႕႕႕႕႕ မွာ အလုပ္လုပ္ေန ရင္းျဖစ္တာ ေသြးအထူးကုဆရာဝန္နဲ႔ ကုေနပါတယ္ ဆရာ။ ဒါေပမဲ့ ဘာသာစကားမွာ ေဆးပညာေဝါဟာရ အားနဲလို႔ စားေသာက္ေနထိုင္မႈ ဥပမာ အားျဖည့္ ဓါတ္စာပ္ိုင္း လိုအပ္ခ်က္ေလးေတြ ဆရာ့ဆီ အကူညီ ေတာင္းခ်င္ပါတယ္။ ဆရာ့ကို online မွာ ေတြ႔ေနျပီး ေဆးပညာ ေၾကာင္းေလးေတြ ေျဖေပးေနတာ ေလးစားပါတယ္ ဆရာ။ အျမဲလဲ ဖတ္ျဖစ္ပါတယ္။
• Idiopathic Thrombocytopenic Purpura နာမည္ကေတာ့ရွည္တယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္မွန္းမသိရတဲ့ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ျဖစ္တယ္။
• Autoimmune thrombocytopenic purpura လို႔လဲေခၚေသးတယ္။ ခုခံအားစနစ္ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ရာကေန ျဖစ္တယ္။
• Platelet count (Thrombocytopenia) ေသြးမံႈေတြနည္းေနတာပါ။ ေသြးမႈႈေတြထြက္ရာ Bone marrow ရိုးတြင္းျခင္ဆီက ပံုမွန္ျဖစ္ေနေပမဲ့ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ မသိေသးပါ။
• Purpuric rash ေသြးျခည္ဥေလးေတြေပၚျပီး သူမ်ားထြက္ ေသြးယိုလြယ္လြန္းတယ္။
• ရက္တိုျဖစ္တာက ပိုးဝင္တာကေနျဖစ္တယ္။ ၂ လေလာက္ေနရင္ ေပ်ာက္ပါတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္တာမ်ိဳးက ၆ လမက ၾကာမယ္။
• ေသြးမံႈက ပံုမွန္ 150,000–450,000 per microlitre (μl) ရွိတယ္။ အခုေရာဂါကို ေသြမံႈ ဘယ္ေလာက္နည္းရင္ ေခၚမလဲလို႔ သတ္မွတ္ခ်က္မရွိပါ။
• ေသြးမံႈနည္းမယ္၊ ေသြးယိုမယ္ဆိုရင္။ ႏွာေခါင္းေသြး၊ သြားဖံုးေသြးယိုႏိုင္တယ္။ မိန္းမဆိုရင္ ရာသီဆင္းတာ မ်ားမယ္။ ဆိုးေနခ်ိန္မွာ အတြင္းထဲမွာ ေသြးထြက္ထားလို႔ အစိုင္အခဲျဖစ္ေနမယ္။ ကံမေကာင္းလို႔ ေသြးမံႈအေရအတြက္က (<5 br="" hemorrhage="" intracerebral="" l="" or="" per="" subarachnoid="">• 20,000 per μl ထက္မနည္းရင္ေတာ့ အဲလိုေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္မွာေတြ မျဖစ္ပါ။
• Corticosteroids စတီရြိဳက္ေဆးေပးမယ္။ IV immunoglobulin, anti-D immunoglobulin, or immunosuppressive drugs ေဆးေတြလဲ သံုးတယ္။ ဒီလိုေဆးေတြနဲ႔ မရရင္ေတာ့ Splenectomy ေဘလံုး ထုတ္ျပစ္လိုက္ရတယ္။
• ေသြးယိုတာမ်ားလြန္းရင္ Platelet transfusions ေသြမံႈသြင္းေပးရတတ္တယ္။ လူတိုင္းအတြက္မလိုပါ။
• လူနာ ၆ဝ% မွာ ေသြးမံႈကိုဆန္႔က်င္တဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြစမ္းေတြ႔တယ္။
• Steroids စတီရြိဳက္ေဆးကို ေရရွည္သံုးရသူေတြမွာ Osteoporosis အရိုးအားနည္းတာ၊ Diabetes ဆီးခ်ိဳနဲ႔ Cataracts မ်က္စိတိမ္ျဖစ္မွာေတြကို သတိထားရမယ္။
• Anti-D ေဆးကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။ Rh-positive သမားေတြအတြက္သာသင့္တယ္။
• Immunosuppresants ခုခံအားကိုသက္ေရာက္ေစတဲ့ေဆးမ်ိဳး ဥပမာ Mycophenolate mofetil နဲ႔ Azathioprine ေတြကိုလဲ သံုးတယ္။
• Intravenous immunoglobulin (IVIg) ေသြးေၾကာထဲထိုးတဲ့ေဆးကိုလဲ တခ်ိဳ႕လူနာေတြအတြက္သံုးတယ္။ ေစ်းၾကီးတယ္။
• Thrombopoietin receptor agonists ေဆးေတြက ရိုးတြင္းျခင္ဆီကေန ေသြးမံႈေတြ ပိုထြက္ေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။
• Romiplostim (Nplate) နဲ႔ Eltrombopag (Promacta, Revolade) ေတြျဖစ္တယ္။
• H. pylori ဗက္တီးရီးယားကေန အစာလမ္း ေလနာျဖစ္ေစတယ္။ ရွိေနရင္ ပိုးေသေဆးေပးတာနဲ႔ လူနာ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္၊ ေသြးမံႈအေရအတြက္ တိုးလာတယ္။
• Dapsone ေခၚတဲ့ အနာၾကီးေရာဂါပိုးအတြက္ေဆးကို အကုရခက္လွတဲ့ lupus (လူးပတ္စ္) ေရာဂါနဲ႔ rheumatoid arthritis (ရူမတြိဳက္) အဆစ္ေရာင္ေရာဂါေတြအျပင္ ITP အတြက္ပါေပးစမ္းေနပါတယ္။
• ကေလးတဝက္။ တႏွစ္မွာ လူ ၁ သန္းထဲက လူနာသစ္ ၅ဝ-၁ဝဝ ေတြ႔ေနတယ္။ လူၾကီးတဝက္ျဖစ္တယ္။ ကေလးမွာျဖစ္ရင္ ၇ဝ% က ၆ လေနရင္ေပ်ာက္သြားၾကတယ္။ လူၾကီးေတြမွာေတာ့ နာတာရွည္ျဖစ္တတ္တယ္။ ၂ဝ-၄ဝ မွာ ေကာင္းေကာင္း သက္သာလာတယ္။ မိန္းမေတြက နည္းနည္းေလးပိုျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ အထူးသတိထားရမယ္။
• အစာအာဟာရ ထူးေျပာစရာမရွိပါ။ ထိခိုက္မိမွာမ်ိဳး သတိထားပါ။ ဘာလို႔ျဖစ္ရသလဲ မသိတာမို႔ ကံတရား အားကိုးပါ။ စိတ္ဓါတ္ လံုးဝ မက်ပါနဲ႔။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
https://www.facebook.com/drtintswe
